Müzakirə davam etdiyi müddətdə səhifədəki bu xəbərdarlığı silməyin.
Bu məqalə sonuncu dəfə 47 gün əvvəl BalacaBot tərəfindən redaktə olunub. (Yenilə)
Kür çayı - Respublikamızın əsas su arteriyası olub, hələ Azərbaycan ərazisinə daxil olana qədər qonşu ölkələrdə güclü çirklənməyə məruz qalır.
Kür çayını əsas çirkləndirici mənbələr
Kür çayına əvvəlcə GürcüstanınAxalsixe, Borjomi, Xaşuri, Kareli, Qori, Kaspi şəhərlərinin və çayın sahilində olan digər yaşayış məntəqələrinin sənaye müəssisələri və kommunal-məişət tullantıları hesabına sutkada 3 milyon m³ –ə qədər çirkab suları buraxılır. Daha sonra 40 km məsafədə Tbilisi şəhəri daxilində axan Kür burada daha ciddi çirklənməyə məruz qalır. Gürcüstan Respublikası Təbiəti Mühafizə Komitəsinin su müfəttişliyinin məlumatlarına görə (1989), şəhər daxilində çay suyunda olan zərərli üzvi maddələrin miqdarı qəbul olunmuş son həddən 20 dəfə, fenol 300 dəfə, neft məhsulları 330 dəfə, xrom 600 dəfə, mis və kadmium 10 dəfə, sink 13 dəfə, azot 8 dəfə, mədə bağırsaq basilləri 238 dəfə, saprofit bakteriyaları isə 300 dəfə artıqdır. Tbilisidə olan 30-dan çox küçənin leysan kollektorları şəhərin bir çox sənaye müəssisələrinin («Elektroaparat», «Dəzgahqayırma», «Baxtrioni», «Kruanisi», «Ekran» Dimitrov adına aviasiya, dəri istehsalat birlikləri, avtomobil təmiri, elektrik qaynağı, kənd təsərrüfatı maşınları, cihazqayırma, sabitləşdirmə zavodları, bir çox başqa sənaye müəssisələri, avtomobil parkları və xəstəxanalar) çirkab sularını birbaşa Kürə axıdır. Şəhər daxilində çayın qəbul etdiyi kiçik qolların (Xevdzmara, Vere, Diqmula, Loçino) çirklənmə dərəcəsi Kürün özündən də çoxdur. Bu çaylar əslində çirkab sularını axıdan kanalizasiya kollektorlarına çevrilmişdir. Tbilisi daxilində sutkada daha 1 mln. m³ çirkab suları qəbul edən Kür çayı 20 km məsafədən sonra Rustavi şəhərində yenidən ciddi çirklənməyə məruz qalır və sutka ərzində yüz min kub metrlərlə sənaye və təsərrüfat-məişət tullantılarından ibarət çirkab sularını qəbul edir. SSRİ dağılan ərəfədə Gürcüstan ərazisində çaya axıdılan çirkab sularının orta miqdarı sutkada 4,4 mln. m³ olduğu halda, mexaniki təmizlənməni bunun yalnız 4%-i, bioloji təmizlənməni isə 0,03%-i keçirdi. Nəticədə Kürə il ərzində orta hesabla 700 min t. orqanik maddələr, 30 min t. azot-fosforduzları, 12 min t. müxtəlif duzlar və qələvilər, 16 min t. süni səthi fəal maddələr və s. axıdılırdı. Azot birləşmələrinin çox hissəsi Rustavidə «Azot» istehsalat birliyindən buraxılırdı. Bu müəssisədə 1985-ci və 1987-ci illərdə baş verən qəza nəticəsində Kürə külli miqdarda azot birləşmələri axmış, çayda Şəmkir su anbarına qədər olan məsafədə balıqların kütləvi qırılması baş vermişdir. Nəticədə, KürAzərbaycan ərazisinə son dərəcə çirklənmiş, insan və su orqanizmləri üçün təhlükəli çay kimi daxil olur. Elə buradaca sağ qolu Xrami çayını qəbul edən Kür yenidən çirklənməyə məruz qalır. Gürcüstan ərazisində Xrami çayına qovuşan Debed Ermənistanın ən çox çirklənmiş çaylarından biridir. Ermənistanın əlvan metallurgiya, kimya və yüngül sənaye mərkəzləri olan Spitak, Kirovakan, Alaverdi və Stepanavan şəhərləri bu çayın hövzəsində yerləşir. Bu şəhərlərin sənaye və məişət tullantıları təmizlənmədən çaya axıdılır. Kirovakan kimya, Alaverdi metallurgiya kombinatlarından və Axtala filizsaflaşdırma fabrikindən buraxılan çirkab suları Debedi çirklənmə dərəcəsinə görə Razdan və Oxçuçaydan sonra Ermənistanın üçüncü çayına çevirmişdir.
Mingəçevir su anbarında yay aylarında suyun səthini örtən və hələ çox nazik olan mavi-yaşıl rəngli örtük bütün Kür çayında ekoloji şəraitin kəskinləşməsini sübut edir. Həm də belə bir vəziyyət Şəmkir su anbarı istifadəyə verildikdən sonra yaranmışdır. Deməli, orta Kür kaskadında yeni su anbarlarının tikintisi ekoloji cəhətdən əsaslandırılmalıdır.
Xəlilov Ş.B. Azərbaycanın ekocoğrafi problemləri. Bakı 2006
September 18, 2021
kür, çayının, ekoloji, vəziyyəti, məqalə, silinməyə, namizəddirbu, səhifənin, səhifə, silmə, qaydasına, əsasən, silinə, biləcəyi, güman, edilir, əgər, səhifənin, silinməsinə, dair, etirazınız, varsa, silinməyə, namizəd, səhifələr, səhifəsində, barədə, fikriniz. Bu meqale silinmeye namizeddirBu sehifenin sehife silme qaydasina esasen siline bileceyi guman edilir Eger sehifenin silinmesine dair etiraziniz varsa ya silinmeye namized sehifeler sehifesinde bu barede fikrinizi bildirin Muzakire davam etdiyi muddetde sehifedeki bu xeberdarligi silmeyin Bu meqale sonuncu defe 47 gun evvel BalacaBot terefinden redakte olunub Yenile Kur cayi Respublikamizin esas su arteriyasi olub hele Azerbaycan erazisine daxil olana qeder qonsu olkelerde guclu cirklenmeye meruz qalir Mundericat 1 Kur cayini esas cirklendirici menbeler 2 Xaric kecid 3 Hemcinin bax 4 IstinadKur cayini esas cirklendirici menbeler RedakteKur cayina evvelce Gurcustanin Axalsixe Borjom 1 i Xasuri Kareli Qori Kaspi seherlerinin ve cayin sahilinde olan diger yasayis menteqelerinin senaye muessiseleri ve kommunal meiset tullantilari hesabina sutkada 3 milyon m e qeder cirkab sulari buraxilir Daha sonra 40 km mesafede Tbilisi seheri daxilinde axan Kur burada daha ciddi cirklenmeye meruz qalir Gurcustan Respublikasi Tebieti Muhafize Komitesinin su mufettisliyinin melumatlarina gore 1989 seher daxilinde cay suyunda olan zererli uzvi maddelerin miqdari qebul olunmus son hedden 20 defe fenol 300 defe neft mehsullari 330 defe xrom 600 defe mis ve kadmium 10 defe sink 13 defe azot 8 defe mede bagirsaq basilleri 238 defe saprofit bakteriyalari ise 300 defe artiqdir Tbiliside olan 30 dan cox kucenin leysan kollektorlari seherin bir cox senaye muessiselerinin Elektroaparat Dezgahqayirma Baxtrioni Kruanisi Ekran Dimitrov adina aviasiya deri istehsalat birlikleri avtomobil temiri elektrik qaynagi kend teserrufati masinlari cihazqayirma sabitlesdirme zavodlari bir cox basqa senaye muessiseleri avtomobil parklari ve xestexanalar cirkab sularini birbasa Kure axidir Seher daxilinde cayin qebul etdiyi kicik qollarin Xevdzmara Vere Diqmula Locino cirklenme derecesi Kurun ozunden de coxdur Bu caylar eslinde cirkab sularini axidan kanalizasiya kollektorlarina cevrilmisdir Tbilisi daxilinde sutkada daha 1 mln m cirkab sulari qebul eden Kur cayi 20 km mesafeden sonra Rustavi seherinde yeniden ciddi cirklenmeye meruz qalir ve sutka erzinde yuz min kub metrlerle senaye ve teserrufat meiset tullantilarindan ibaret cirkab sularini qebul edir SSRI dagilan erefede Gurcustan erazisinde caya axidilan cirkab sularinin orta miqdari sutkada 4 4 mln m oldugu halda mexaniki temizlenmeni bunun yalniz 4 i bioloji temizlenmeni ise 0 03 i kecirdi Neticede Kure il erzinde orta hesabla 700 min t orqanik maddeler 30 min t azot fosfor duzlari 12 min t muxtelif duzlar ve qeleviler 16 min t suni sethi feal maddeler ve s axidilirdi Azot birlesmelerinin cox hissesi Rustavide Azot istehsalat birliyinden buraxilirdi Bu muessisede 1985 ci ve 1987 ci illerde bas veren qeza neticesinde Kure kulli miqdarda azot birlesmeleri axmis cayda Semkir su anbarina qeder olan mesafede baliqlarin kutlevi qirilmasi bas vermisdir Neticede Kur Azerbaycan erazisine son derece cirklenmis insan ve su orqanizmleri ucun tehlukeli cay kimi daxil olur Ele buradaca sag qolu Xrami cayini qebul eden Kur yeniden cirklenmeye meruz qalir Gurcustan erazisinde Xrami cayina qovusan Debed Ermenistanin en cox cirklenmis caylarindan biridir Ermenistanin elvan metallurgiya kimya ve yungul senaye merkezleri olan Spitak Kirovakan Alaverdi ve Stepanavan seherleri bu cayin hovzesinde yerlesir Bu seherlerin senaye ve meiset tullantilari temizlenmeden caya axidilir Kirovakan kimya Alaverdi metallurgiya kombinatlarindan ve Axtala filizsaflasdirma fabrikinden buraxilan cirkab sulari Debedi cirklenme derecesine gore Razdan ve Oxcucaydan sonra Ermenistanin ucuncu cayina cevirmisdir Mingecevir su anbarinda yay aylarinda suyun sethini orten ve hele cox nazik olan mavi yasil rengli ortuk butun Kur cayinda ekoloji seraitin keskinlesmesini subut edir Hem de bele bir veziyyet Semkir su anbari istifadeye verildikden sonra yaranmisdir Demeli orta Kur kaskadinda yeni su anbarlarinin tikintisi ekoloji cehetden esaslandirilmalidir Xaric kecid RedakteKURHemcinin bax RedakteKur Seth sularinin ekocografi problemleriIstinad Redakte Xelilov S B Azerbaycanin ekocografi problemleri Baki 2006Menbe https az wikipedia org w index php title Kur cayinin ekoloji veziyyeti amp oldid 6075714, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
