Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Bu məqaləni lazımdır. |
Kristal sahə nəzəriyyəsi — mahiyyətcə kimyəvi rabitənin klassik nəzəriyyəsinə yaxın olub, kompleksəmələgətirici ilə arasında yalnız elektrostatik qarşılıqlı təsiri qəbul edir. Kristal sahə nəzəriyyəsinin riyazi hesablamaları ilk dəfə 1929-cu ildə alman alimi Bete tərəfindən aparılmışdır.
İzahı
Klassik təsəvvürlərdən fərqli olaraq, kristal sahə nəzəriyyəsində liqandların kompleksəmələgətiricinin elektronlarına təsiri nəzərdə tutulur. başqa sözlə, kristal sahə nəzəriyyəsi kompleksəmələgəlmə prosesi ilə əlaqədar olaraq bütün hadisələri kompleksəmələgətiricinin sərbəst ionlarının (məsələn, Co3+, Fe2+ və s.) liqandların elektrostatik sahəsinə düşməsi zamanı elektron təbəqələrində gedən dəyişikliklə izah etməyə çalışır. Müəyyən edilmişdir ki, kompleks birləşmələrdə liqandların elektrostatik sahəsi, bərk maddələrin kristal şəbəkələrini təşkil edən ionların yerləşdiyi elektrostatik sahə ilə tamamilə oxşardır. Məsələn, [Fe(CN)6]4--də Fe2+ ionu altı liqandın elektrostatik sahəsi təsirində olduğu kimi, NaCl-in kristal şəbəkəsində Na+ ionu da altı Cl- ionun elektrostatik sahəsində yerləşir. Həm də hər iki halda fəza mərkəzində müsbət yüklü ion yerləşən oktaedr əmələ gəlir. Beləliklə, kompleks birləşmələrdə kompleksəmələgətirici ionun vəziyyəti ilə kristal şəbəkələrində müsbət ionların vəziyyəti arasında belə oxşarlığın mövcudluğuna əsasən kompleks birləşmələrin tədqiqi ilə məşğul olan bu nəzəriyyə kristal sahə nəzəriyyəsi adını almışdır.
Liqandların yaratdığı sahə qüvvətli olduqda Δ qiyməti də böyük olur. Liqandların sahəsi ilə Δ qiymətinin arasındakı emprik asılılıq aşağıdakı kimidir:
< < < < < < < < < < < < < < < < < < < < <
Δ qiyməti artır.
Kristal sahədə d-orbitallarının parçalanması
Kristal sahə nəzəriyyəsinə müvafiq olaraq, d-elementlərinkompleksəmələgətirici ionu liqandların elektrostatik sahəsinə (kristal sahəyə) düşdükdə, onun d-orbitallarında parçalanma baş verir.
| oktaedrik | pentaqonal bipiramidal | kvadrat |
|---|---|---|
 |  |  |
 |  |  |
| kvadrat | kvadrat-piramidal | tetraedrik |
 |  |  |
 |  |  |
 | ||
 |
Mənbə
- Z. Qarayev "Qeyri-üzvi kimya", Maarif-1975
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Kristal sahe nezeriyyesi mahiyyetce kimyevi rabitenin klassik nezeriyyesine yaxin olub kompleksemelegetirici ile arasinda yalniz elektrostatik qarsiliqli tesiri qebul edir Kristal sahe nezeriyyesinin riyazi hesablamalari ilk defe 1929 cu ilde alman alimi Bete terefinden aparilmisdir IzahiKlassik tesevvurlerden ferqli olaraq kristal sahe nezeriyyesinde liqandlarin kompleksemelegetiricinin elektronlarina tesiri nezerde tutulur basqa sozle kristal sahe nezeriyyesi kompleksemelegelme prosesi ile elaqedar olaraq butun hadiseleri kompleksemelegetiricinin serbest ionlarinin meselen Co3 Fe2 ve s liqandlarin elektrostatik sahesine dusmesi zamani elektron tebeqelerinde geden deyisiklikle izah etmeye calisir Mueyyen edilmisdir ki kompleks birlesmelerde liqandlarin elektrostatik sahesi berk maddelerin kristal sebekelerini teskil eden ionlarin yerlesdiyi elektrostatik sahe ile tamamile oxsardir Meselen Fe CN 6 4 de Fe2 ionu alti liqandin elektrostatik sahesi tesirinde oldugu kimi NaCl in kristal sebekesinde Na ionu da alti Cl ionun elektrostatik sahesinde yerlesir Hem de her iki halda feza merkezinde musbet yuklu ion yerlesen oktaedr emele gelir Belelikle kompleks birlesmelerde kompleksemelegetirici ionun veziyyeti ile kristal sebekelerinde musbet ionlarin veziyyeti arasinda bele oxsarligin movcudluguna esasen kompleks birlesmelerin tedqiqi ile mesgul olan bu nezeriyye kristal sahe nezeriyyesi adini almisdir Liqandlarin yaratdigi sahe quvvetli olduqda D qiymeti de boyuk olur Liqandlarin sahesi ile D qiymetinin arasindaki emprik asililiq asagidaki kimidir lt lt lt lt lt lt lt lt lt lt lt lt lt lt lt lt lt lt lt lt lt D qiymeti artir Kristal sahede d orbitallarinin parcalanmasiKristal sahe nezeriyyesine muvafiq olaraq d elementlerinkompleksemelegetirici ionu liqandlarin elektrostatik sahesine kristal saheye dusdukde onun d orbitallarinda parcalanma bas verir oktaedrik pentaqonal bipiramidal kvadratkvadrat kvadrat piramidal tetraedrikMenbeZ Qarayev Qeyri uzvi kimya Maarif 1975