Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Kovalent əlaqə — Elektromənfilikləri kəskin fərqlənməyən atomlar arasında kovalent əlaqə yaranır. Kovalent əlaqənin təbiəti atomlar cütünün ümumi (əlaqələndirici) elektron cütünün əmələ gəlməsindən və bu cütə birgə sahib olmaqdan ibarətdir. Bu cütlüyün elektronları hesabına hər bir atom öz valent səviyyəsini tamamlayır və bununla da öz enerjisini azaldır. Bu cütün yerləşdiyi yerdə mənfi yükün iki qat olması hesabına nüvələrdən hər birinin arasında və bu oblastda cazibə güclənir. Beləliklə atomlar əlaqələnmiş olur və birlikdə olur.
Kovalent rabitə nəzəriyyəsi
Kovalent rabitə nəzəriyyəsi ümumi şəkildə 1916-cı ildə Amerika alimi Lyus tərəfindən yaradılmışdır. Bu nəzəriyyənin sonrakı inkişafında, xüsusilə onun kompleks birləşmələrə tətbiqi sahəsində N.Sicivikin böyük rolu olmuşdur. Buna görə kovalent rabitə nəzəriyyəsi son vaxtlarda Lyus-Secvik nəzəriyyəsi adlanır. ion rabitəsində olduğu kimi kovalent rabitə nəzəriyyəsinin də əsas mahiyyətini qarşılıqlı kimyəvi təsirdə olan element atomlarında müvafiq təsirsiz qazlara məxsus davamlı elektron konfiqurasiyasının əmələ gəlməsi təşkil edir.Lakin kovalent rabitənin yaranması zamanı ion rabitəsindən fərqli olaraq, elektronun bir element atomundan digər element atomuna tam keçidi baş vermir. Yalnız qarşılıqlı təsirdə olan hər iki element atomlarının açıq elektronlarının bir-biri ilə qapanması hesabına ümumi elektron cütləri yaranır ki, bunlar da eyni vaxtda hər iki atoma aid olmaqla onların arasında rabitənin yaranmasına səbəb olur. Beləliklə, atomlar arasında ümumi (ortaq) elektron cütləri vasitəsi ilə əmələ gələn rabitə növü kovalent rabitə adlanır.
Kovalent əlaqənin əmələ gəlmə mexanizmi
- Kovalent əlaqənin əmələ gəlməsinin iki mexanizmi mümkündür:
- mübadilə mexanizmi – əlaqə müxtəlif atomlara aid olan elektronların cütləşməsi hesabına yaranır;
- donor-akseptor mexanizmi – əlaqə bir atomun elektron cütü (donor) və digər atomun (akseptor) vakant orbitalı hesabına yaranır. Donor-akseptor mexanizmi ilə yaranan kovalent əlaqə az möhkəm olur.
- Kovalent əlaqə polyar və qeyri-polyar olur. O əlaqə polyar adlanır ki, bu əlaqədə elektron sıxlığı daha çox elektromənfi atoma doğru yerini dəyişir. Qeyri-polyar əlaqə əmələ gəldikdə belə yerdəyişmə olmur. Polyarlaşma nisbi elektromənfilikləri müxtəlif qiymətlərə malik olan element atomları arasında əlaqə yarandıqda baş verir.
- Çox vaxt kovalent əlaqə elektron cütünü ifadə edən xətt (–) ilə ifadə olunur. Məsələn, H–H, H–Cl, H–O–H
Əlaqənin belə ifadəsi ilə alınan yazı struktur formulu adlanır.
- Atom onun valent səviyyələrində olan ümumi orbitalların sayından çox kovalent əlaqələr yarada bilməz.
İstinadlar
- . 2021-04-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-25.
Mənbə
- Z.Qarayev "Qeyri-üzvi kimya" , Maarif-1975.
Bu məqalə . |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kovalent elaqe Elektromenfilikleri keskin ferqlenmeyen atomlar arasinda kovalent elaqe yaranir Kovalent elaqenin tebieti atomlar cutunun umumi elaqelendirici elektron cutunun emele gelmesinden ve bu cute birge sahib olmaqdan ibaretdir Bu cutluyun elektronlari hesabina her bir atom oz valent seviyyesini tamamlayir ve bununla da oz enerjisini azaldir Bu cutun yerlesdiyi yerde menfi yukun iki qat olmasi hesabina nuvelerden her birinin arasinda ve bu oblastda cazibe guclenir Belelikle atomlar elaqelenmis olur ve birlikde olur Kovalent rabitekovalent rabiteKovalent rabite nezeriyyesiKovalent rabite nezeriyyesi umumi sekilde 1916 ci ilde Amerika alimi Lyus terefinden yaradilmisdir Bu nezeriyyenin sonraki inkisafinda xususile onun kompleks birlesmelere tetbiqi sahesinde N Sicivikin boyuk rolu olmusdur Buna gore kovalent rabite nezeriyyesi son vaxtlarda Lyus Secvik nezeriyyesi adlanir ion rabitesinde oldugu kimi kovalent rabite nezeriyyesinin de esas mahiyyetini qarsiliqli kimyevi tesirde olan element atomlarinda muvafiq tesirsiz qazlara mexsus davamli elektron konfiqurasiyasinin emele gelmesi teskil edir Lakin kovalent rabitenin yaranmasi zamani ion rabitesinden ferqli olaraq elektronun bir element atomundan diger element atomuna tam kecidi bas vermir Yalniz qarsiliqli tesirde olan her iki element atomlarinin aciq elektronlarinin bir biri ile qapanmasi hesabina umumi elektron cutleri yaranir ki bunlar da eyni vaxtda her iki atoma aid olmaqla onlarin arasinda rabitenin yaranmasina sebeb olur Belelikle atomlar arasinda umumi ortaq elektron cutleri vasitesi ile emele gelen rabite novu kovalent rabite adlanir Kovalent elaqenin emele gelme mexanizmi Kovalent elaqenin emele gelmesinin iki mexanizmi mumkundur mubadile mexanizmi elaqe muxtelif atomlara aid olan elektronlarin cutlesmesi hesabina yaranir donor akseptor mexanizmi elaqe bir atomun elektron cutu donor ve diger atomun akseptor vakant orbitali hesabina yaranir Donor akseptor mexanizmi ile yaranan kovalent elaqe az mohkem olur Kovalent elaqe polyar ve qeyri polyar olur O elaqe polyar adlanir ki bu elaqede elektron sixligi daha cox elektromenfi atoma dogru yerini deyisir Qeyri polyar elaqe emele geldikde bele yerdeyisme olmur Polyarlasma nisbi elektromenfilikleri muxtelif qiymetlere malik olan element atomlari arasinda elaqe yarandiqda bas verir Cox vaxt kovalent elaqe elektron cutunu ifade eden xett ile ifade olunur Meselen H H H Cl H O H Elaqenin bele ifadesi ile alinan yazi struktur formulu adlanir Atom onun valent seviyyelerinde olan umumi orbitallarin sayindan cox kovalent elaqeler yarada bilmez Istinadlar 2021 04 15 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 05 25 MenbeZ Qarayev Qeyri uzvi kimya Maarif 1975 Bu meqale qaralama halindadir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin