Kiçan monastırı – Ağdam rayonunun Ballıqaya kəndi ərazisində yerləşən tarixi monastır kompleksi. Mənbələrdə həm də Anapat monastırı (erməni dilindən tərcümədə “səhra monastırı” və ya “düzənlik monastırı”) adlandırılır.Kompleksə iki kilsə, böyük yemək zalı, narteks, rahib hücrələri və böyük qəbristanlıq daxildir.
Kompleks ərazisində aşkarlanmış ən qədim kitabə 1191-ci ilə aid olan xaç daşların birinin üzərində yerləşir. Bununla yanaşı Kiçan monastırında 10 kitabə oxunmuş və çap edilmişdir.
Abidənin memarlıq xüsusiyyətlərini tədqiq etmiş professor Gülçöhrə Məmmədova qeyd edir ki, cənub və şimaldan əsas kilsə binasına yan otaqlar əlavə edilmiş tağtavanlı zal kilsələri sırf Qafqaz Albaniyasının memarlığı üçün xarakterik olub, qonşu xalqların memarlığında analoqa malik deyildir. Qarabağdakı xristian abidələrini tədqiq etmiş professor Şaqen Mkrtçyan isə Kiçan monastırından bəhs edərkən “onun memarlığı Artsak kilsə memarlığı üçün unikal xüsusiyyətə malikdir” deyə qeyd edir. G. Məmmədova yazır ki, Qafqaz Albaniyasında bu memarlıq formasının yaranması və inkişafı, erkən orta əsrlər dövründən birnefli zal kilsələrinin bütün ölkə ərazisində geniş yayılması, sonradan ölkədə xristianlığın tələblərinin dəyişməsinə uyğun olaraq kilsələrin də yeni dini tələblərə uyğunlaşdırılması ilə əlaqədardır. Tədqiqatçı göstərir ki, nalvari apsidaları, inşa texnikası və bir sıra digər xüsusiyyətlərinə görə, bu tip kilsələr V-VII əsrlər Qafqaz Albaniyası kilsələri ilə yaxındır. Əsas kompozisiyanın mürəkkəbləşdirilməsinə cəhd, yeni otaqların əlavə edilməsi və memarlıq elementlərinin artırılması isə IX-XI əsrlər xristian memarlığının ümumi inkişaf prinsiplərinə uyğundur.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Kompleksə daxil olan tikililərdən ən əhəmiyyətlisi başkilsədir. Kmpleksin şimal-şərq hissəsində kilsə maraqlı memarlıq həllinə malikdir. Əyrivəng, Vaquas və Qırmızı monastırın əsas kilsələrinin memarlıq quruluşunu xatırladan başkilsə tağtavanlı örtük və nalvari formalı apsidaya malikdir. Şimal-şərq tərəfdən kilsəyə birləşən iki uzadılmış yan otaqlar da oxşar formalı apsida ilə təmin olunmuşdur. Yan otaqlar kiçik qapı vasitəsiylə narteksin şərq hissəsi ilə əlaqələndirilmişdir. Narteksin bu hissəsi böyük tağlı divar vasitəsilə digər hissədən ayrılmışdır.
Kiçan monastırının başkilsəsini Əyrivəng və bu tipli digər alban kilsələrindən fərqləndirən əsas cəhət odur ki, onun yan otaqları əsas kilsə həcminə elə birləşdirilmişdir ki, planda kilsə binası xaçvari forma almışdır. Qərb tərəfdən kilsə binasına bitişik narteks inşa edilmişdir. Narteks və kilsə arasındakı boşluğu memar daha iki kiçik otağın yaradılması üçün istifadə etmişdir. Kökündə həcmlərin kompaktlığı və sahənin məqsədyönlü istifadəsinə cəhd hiss olunan bu cür memarlıq həlli, Mamrux kilsəsinin memarlığını xatırladır. Mamrux kilsəsinin memarı da Kiçan monastırının başkilsəsinin memarı kimi yan otaqlar və yan keçidlərin portalları arasında iki kiçik otaq inşa etməklə kilsə üçün ayrılmış ərazinin daha səmərəli istifadəsinə nail olmuşdu.
Kilsə binasının divarları kobud işlənmiş yerli daşlardan hörülmüş və daxildən əhəng məhlulu ilə üzlənmişdir. İçəridə kilsə divarlarında yeddi niş vardır. Kilsənin maraqlı memarlq xüsusiyyətlərindən biri də, altarın tağa keçid hissəsinin yarımqalxanvari formada həll edilməsidir.
Monastır kompleksinə daxil olan ikinci kilsə binası kompleksin cənub tərəfində yerləşir. Tağtavanlı zal kilsəsi quruluşuna malik olan bu abidə üzərindəki kitabədən onun XVIII əsrin ortalarında bərpa edilməsi məlum olur. Kilsənin şimal divarına kiçik əlavə otaq inşa edilmişdir. Yaxşı yonulmuş daş bloklardan hörülmüş dayaq tağları istisna olmaqla, kilsənin bütün divarlarının inşasında kobud çaydaşlarından istifadə edilmişdir. Kilsə girişində timpan yerinə XII-XIII əsrlər üçün xarakterik dekora malik xaçdaşından istifadə edilmişdir.
Kompleksin cənub küncündə 7.6 x 4.9 metr ölçüyə malik yemək zalı yerləşir. Zal tağtavana və divarlarında çoxlu nişlərə malikdir. Karapetyan Yemək zalının yanında sıra ilə rahib hücrələri düzülmüşdür. Monastırın yerləşdiyi təpənin qərb ətəyində orta əsrlərə aid geniş xristian qəbirsanlığı vardır.
Бархударян, С. Свод армянских надписей, вып. 5. Ереван. 1982. 184.
Dekabr 30, 2021
kiçan, monastırı, ağdam, rayonunun, ballıqaya, kəndi, ərazisində, yerləşən, tarixi, monastır, kompleksi, mənbələrdə, həm, anapat, monastırı, erməni, dilindən, tərcümədə, səhra, monastırı, düzənlik, monastırı, adlandırılır, kompleksə, kilsə, böyük, yemək, zalı,. Kican monastiri Agdam rayonunun Balliqaya kendi erazisinde yerlesen tarixi monastir kompleksi Menbelerde hem de Anapat monastiri ermeni dilinden tercumede sehra monastiri ve ya duzenlik monastiri adlandirilir Komplekse iki kilse boyuk yemek zali narteks rahib hucreleri ve boyuk qebristanliq daxildir 1 Kican monastirierm Եկեղեցի ԿիչանOlke AzerbaycanSeher AgdamYerlesir Balliqaya kendiAidiyyati Alban Hevari KilsesiErmeni Qriqorian Kilsesinin Qarabag yeparxiyasiTikilme tarixi XII XIII esrlerAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 4480KateqoriyaMebedEhemiyyetiYerli ehemiyyetliKican monastiriMonastirin plani Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi 2 Memarliq xususiyyetleri 3 Istinadlar 4 EdebiyyatTarixi RedakteKompleks erazisinde askarlanmis en qedim kitabe 1191 ci ile aid olan xac daslarin birinin uzerinde yerlesir Bununla yanasi Kican monastirinda 10 kitabe oxunmus ve cap edilmisdir 1 Abidenin memarliq xususiyyetlerini tedqiq etmis professor Gulcohre Memmedova qeyd edir ki cenub ve simaldan esas kilse binasina yan otaqlar elave edilmis tagtavanli zal kilseleri sirf Qafqaz Albaniyasinin memarligi ucun xarakterik olub qonsu xalqlarin memarliginda analoqa malik deyildir 2 Qarabagdaki xristian abidelerini tedqiq etmis professor Saqen Mkrtcyan ise Kican monastirindan behs ederken onun memarligi Artsak kilse memarligi ucun unikal xususiyyete malikdir deye qeyd edir 1 G Memmedova yazir ki Qafqaz Albaniyasinda bu memarliq formasinin yaranmasi ve inkisafi erken orta esrler dovrunden birnefli zal kilselerinin butun olke erazisinde genis yayilmasi sonradan olkede xristianligin teleblerinin deyismesine uygun olaraq kilselerin de yeni dini teleblere uygunlasdirilmasi ile elaqedardir Tedqiqatci gosterir ki nalvari apsidalari insa texnikasi ve bir sira diger xususiyyetlerine gore bu tip kilseler V VII esrler Qafqaz Albaniyasi kilseleri ile yaxindir 3 Esas kompozisiyanin murekkeblesdirilmesine cehd yeni otaqlarin elave edilmesi ve memarliq elementlerinin artirilmasi ise IX XI esrler xristian memarliginin umumi inkisaf prinsiplerine uygundur 4 Memarliq xususiyyetleri RedakteKomplekse daxil olan tikililerden en ehemiyyetlisi baskilsedir Kmpleksin simal serq hissesinde kilse maraqli memarliq helline malikdir 5 Eyriveng Vaquas ve Qirmizi monastirin esas kilselerinin memarliq qurulusunu xatirladan 5 baskilse tagtavanli ortuk ve nalvari formali apsidaya malikdir Simal serq terefden kilseye birlesen iki uzadilmis yan otaqlar da oxsar formali apsida ile temin olunmusdur 5 Yan otaqlar kicik qapi vasitesiyle narteksin serq hissesi ile elaqelendirilmisdir Narteksin bu hissesi boyuk tagli divar vasitesile diger hisseden ayrilmisdir 5 Kican monastirinin baskilsesini Eyriveng ve bu tipli diger alban kilselerinden ferqlendiren esas cehet odur ki onun yan otaqlari esas kilse hecmine ele birlesdirilmisdir ki planda kilse binasi xacvari forma almisdir 2 Qerb terefden kilse binasina bitisik narteks insa edilmisdir Narteks ve kilse arasindaki boslugu memar daha iki kicik otagin yaradilmasi ucun istifade etmisdir 2 Kokunde hecmlerin kompaktligi ve sahenin meqsedyonlu istifadesine cehd hiss olunan bu cur memarliq helli Mamrux kilsesinin memarligini xatirladir 2 Mamrux kilsesinin memari da Kican monastirinin baskilsesinin memari kimi yan otaqlar ve yan kecidlerin portallari arasinda iki kicik otaq insa etmekle kilse ucun ayrilmis erazinin daha semereli istifadesine nail olmusdu 2 Kilse binasinin divarlari kobud islenmis yerli daslardan horulmus ve daxilden eheng mehlulu ile uzlenmisdir Iceride kilse divarlarinda yeddi nis vardir 1 Kilsenin maraqli memarlq xususiyyetlerinden biri de altarin taga kecid hissesinin yarimqalxanvari formada hell edilmesidir 1 Monastir kompleksine daxil olan ikinci kilse binasi kompleksin cenub terefinde yerlesir Tagtavanli zal kilsesi qurulusuna malik olan bu abide uzerindeki kitabeden onun XVIII esrin ortalarinda berpa edilmesi melum olur 6 Kilsenin simal divarina kicik elave otaq insa edilmisdir Yaxsi yonulmus das bloklardan horulmus dayaq taglari istisna olmaqla kilsenin butun divarlarinin insasinda kobud caydaslarindan istifade edilmisdir 1 Kilse girisinde timpan yerine XII XIII esrler ucun xarakterik dekora malik xacdasindan istifade edilmisdir 1 Kompleksin cenub kuncunde 7 6 x 4 9 metr olcuye malik yemek zali yerlesir Zal tagtavana ve divarlarinda coxlu nislere malikdir Karapetyan Yemek zalinin yaninda sira ile rahib hucreleri duzulmusdur Monastirin yerlesdiyi tepenin qerb eteyinde orta esrlere aid genis xristian qebirsanligi vardir 1 Istinadlar Redakte 1 2 3 4 5 6 7 8 Mkrtchyan 1989 seh 30 1 2 3 4 5 Mamedova 2004 seh 88 Mamedova 2004 seh 89 Yakobson A L Zakonomernosti v razvitii srednevekovoj arhitektury Leningrad Nauka 1985 61 1 2 3 4 Mamedova 2004 seh 87 Karapetyan S Unikalnyj srednevekovyj pamyatnik 4 Echmiadzin 1983 58 accessdate missing url Edebiyyat RedakteMamedova Gyulchohra Zodchestvo Kavkazskoj Albanii Baku Chashyoglu 2004 Mkrtchyan Sh M Istoriko Arhitekturnye Pamyatniki Nagornogo Karabaha Erevan 1989 Barhudaryan S Svod armyanskih nadpisej vyp 5 Erevan 1982 184 Menbe https az wikipedia org w index php title Kican monastiri amp oldid 6258642, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.svg.html){kind=link}
