Kapilyarlıq və ya Kapilyarlıq hadisəsi — maddənin başqa bir maddəni özünə çəkmə hadisəsi. Bir bitkinin ötürmə sistemində və ya nahamar kağızda asanlıqla müşahidə oluna bilər. Bir maye ilə başqa bir maddənin molekulyar səviyyədə cazibəsi, mayenin öz molekulları arasındakı cazibə qüvvəsindən daha çox olması nəticəsində meydana çıxır. Bu təsir, mayenin dik bir səthə toxunduğu hissədə maye səthinin menisk adlandırılan konkav halına gəlməsinə səbəb olur. Eyni təsir süngər kimi maddələrin suyu əmməsinədə də görülür.
Kapilyarlığı müşahidə etmək üçün ən çox istifadə edilən qurğu kapilyar borulardır. Şüşə bir borunun, dik vəziyyətdə, su kimi bir mayenin içinə batırılması nəticəsində konvak bir menisk meydana gəlir. Səth gərginliyi, maye sütununu, cazibə qüvəsi ilə molekülllar arası qüvələr tarazlığa gələnə qədər yuxarı çəkir. Maye sütununun ağırlığı borunun raidusunun kvadratı ilə, maye və boru arasındakı uzaqlığı borunun radiusu mütanasüb olduğundan dar boru mayeni geniş bir borudan daha yuxarı aparır. Misal üçün 0,5 mm radiuslu şüşə boru suyu 2,8 mm yuxarıya çatdırır.
Əhəmiyyəti
Kapilyarlığın təbiətdə rolu böyükdür. Torpaq qatlarında rütubətin ötürülməsi, torpaqdakı qida maddələrinin bitkilər tərəfindən mənimsənilərək, gövdə və budaqlara ötürülməsi, canlı orqanizmdə qanın kapilyar damarlarla verilməsi kapilyarlıq hadisəsi ilə bağlıdır. Kapilyarlıq hadisəsini tikinti işlərində də nəzərə almaq lazımdır. Belə ki, bir çox tikinti materialları (qum, beton, əhəng), keramik məmulatlar, gil və s. kapilyarlara malikdirlər və su da onlar vasitəsi ilə otağa nüfuz edə bilər. Inşaat işlərində bunun qarşısını almaq üçün binanın bünövrəsinin divarına tol qatı, qətran və ya digər maddələr çəkilir ki, rütubət divar vasitəsi ilə yaşayış binalarına keçməsin.
BS
BS-də maye stünunun qalxdığı hündürlük h aşağıdakı düsturla hesablanır:
Burada
maye səth gərginliyini (J/m² ya da N/m)
θ Maye səthinə çəkilmiş toxunanın qabın şaquli divarı ilə
əmələ gətirdiyi bucaq
ρ mayenin sıxlığı (kg/m³)
g sərbəst düşmə təcli (m/s²)
r borunun radiusudur (m)
İstinadlar
Ümumi fizika kursu T.M.Pənahov V.İ.Əhmədov səh 170-172
G.K. Batchelor, 'An Introduction To Fluid Dynamics', Cambridge Üniversitesi Yayınları (1967)
Avqust 12, 2021
kapilyarlıq, hadisəsi, maddənin, başqa, maddəni, özünə, çəkmə, hadisəsi, bitkinin, ötürmə, sistemində, nahamar, kağızda, asanlıqla, müşahidə, oluna, bilər, maye, ilə, başqa, maddənin, molekulyar, səviyyədə, cazibəsi, mayenin, molekulları, arasındakı, cazibə, q. Kapilyarliq ve ya Kapilyarliq hadisesi maddenin basqa bir maddeni ozune cekme hadisesi Bir bitkinin oturme sisteminde ve ya nahamar kagizda asanliqla musahide oluna biler Bir maye ile basqa bir maddenin molekulyar seviyyede cazibesi mayenin oz molekullari arasindaki cazibe quvvesinden daha cox olmasi neticesinde meydana cixir Bu tesir mayenin dik bir sethe toxundugu hissede maye sethinin menisk adlandirilan konkav halina gelmesine sebeb olur Eyni tesir sunger kimi maddelerin suyu emmesinede de gorulur Beynelxalq Kosmik Stansiyada kapilyarliq hadisesinin musahide edilmesi ucun qurulmus qurgu Kapilyarligi musahide etmek ucun en cox istifade edilen qurgukapilyar borulardir Suse bir borunun dik veziyyetde su kimi bir mayenin icine batirilmasi neticesinde konvak bir menisk meydana gelir Seth gerginliyi maye sutununu cazibe quvesi ile molekulllar arasi quveler tarazliga gelene qeder yuxari cekir Maye sutununun agirligi borunun raidusunun kvadrati ile maye ve boru arasindaki uzaqligi borunun radiusu mutanasub oldugundan dar boru mayeni genis bir borudan daha yuxari aparir Misal ucun 0 5 mm radiuslu suse boru suyu 2 8 mm yuxariya catdirir Ehemiyyeti RedakteKapilyarligin tebietde rolu boyukdur Torpaq qatlarinda rutubetin oturulmesi torpaqdaki qida maddelerinin bitkiler terefinden menimsenilerek govde ve budaqlara oturulmesi canli orqanizmde qanin kapilyar damarlarla verilmesi kapilyarliq hadisesi ile baglidir Kapilyarliq hadisesini tikinti islerinde de nezere almaq lazimdir Bele ki bir cox tikinti materiallari qum beton eheng keramik memulatlar gil ve s kapilyarlara malikdirler ve su da onlar vasitesi ile otaga nufuz ede biler Insaat islerinde bunun qarsisini almaq ucun binanin bunovresinin divarina tol qati qetran ve ya diger maddeler cekilir ki rutubet divar vasitesi ile yasayis binalarina kecmesin 1 BS RedakteBS de maye stununun qalxdigi hundurluk h asagidaki dusturla hesablanir 2 h 2 g cos 8 r g r displaystyle h 2 gamma cos theta over rho gr dd Burada g displaystyle scriptstyle gamma maye seth gerginliyini J m ya da N m 8 Maye sethine cekilmis toxunanin qabin saquli divari ileemele getirdiyi bucaq r mayenin sixligi kg m g serbest dusme tecli m s r borunun radiusudur m Istinadlar Redakte Umumi fizika kursu T M Penahov V I Ehmedov seh 170 172 G K Batchelor An Introduction To Fluid Dynamics Cambridge Universitesi Yayinlari 1967 Menbe https az wikipedia org w index php title Kapilyarliq amp oldid 4993295, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
