Adheziya (lat. adhaesio — yapışma) fizikada müxtəlif cinsli bərk və ya maye hissəciklərin ilişməsini ifadə edir. Adheziya üst səthdə molekulalararası əlaqə (qütb, bəzən kimyəvi və ya qarşılıqı diffuziya) ilə şərtlənir və səthlərin ayrılmasına lazım olan xüsusi işlə xarakterizə olunur. Bəzi hallarda adheziya koheziyaya nisbətən güclü ola bilir (yəni bircinsi material daxilində ilişmə baş verərkən). Bu halda qüvvə tətbiq edildikdə koheziya parçalanması baş verir. Bu mexaniki hala təsir edən qüvvələr tam tədqiq olunmayıb. Ona görə də, müxtəlif adheziya nəzəriyyələri mövcuddur.
Adheziya möhkəmliyi
Nazik təbəqələrin və quruluş kütlələtinin qopardılması zamanı adheziya möhkəmliyi ölçülür. Bu proses özünə adheziyadan başqa deformasiya və qümunənin axmasına, ikiqat elerktrik təbəqəsinin boşaldılmasına və s. əlavə hadisələrə güc daxil edir. Adheziya möhkəmliyi nümunənin ölçülərindən (qalınlığından, enindən), tətbiq olunan xarici qüvvənin istiqamət və sürətindən asılıdır. Koheziya ilə müqayisədə zəif adheziya zamanı adheziya qopması, nisbətən zəif koheziyada isə koheziya üzülməai baş verir. Polimer, lak və boya və s. nazik təbəqələrin adheziyası isladılma, maye adhez iə toxunma sahəsinin formalaşma şəraiti və onun bərkiməsi zamanı daxili gərginliyin yaranması və relaksiya prosesləri, xarici şəraitin (təyziq,temperatur, elektrik sahəsi və s.) təsiri ilə təyin olunur, bütünlükdə isə yapışqan birləşmələrinin möhkəmliyi həm də bərkimiş yapışqan təbəqələrinin koheziyası müəyyən rol oynayır.
Adheziya nəzəriyyələri
Ümumi halda fiziki-mexaniki qüvvələrə əsaslanan mexaniki adheziya və kimyəvi, fiziki və termodinamiki amillərdən yaranan qüvvələrə əsaslanan xüsusi adheziya fərqləndirilir. Bu nəzəriyyələr ayrılıqda yaradılmışdır, amma bu günkü elmə bunların hər ikisinin bir vəhdət olduğu məlumdur.
Mexaniki adheziya
Mexaniki adheziyanın nəzəriyyəsi verilmiş yapışqanın mikroskopik kiçik məsamələrdə və bərk cismin üzərindəki çökəkliklərdə ilişməsinə əsaslanır. Əvvəllər bu adheziyanın izahı üçün istifadə olunan yeganə tərif idi. Hamar səthin yapışqanla əlaqəsini bununla izah etmək mümkün deyil.
Xüsusi adheziya
Xüsusi adheziya nəzəriyəsi hamar səthi ilə bərk maddlər arasındakı birləşməni izah etmək üçün yaradılmışdır. Xüsusi adheziyaya aid müxtəlif nəzəriyyələr ilə mexaniki nəzəriyyələr bir-birinə əks deyillər. Onlar bir-birini tamamlayırlar.
Qütbləşmə nəzəriyyəsində (De Bryne 1935) adheziyanın molekulaların dipol xassəsinə əsaslandığı qeyd olunur. Yalnız qütb materiallarına xasdır.
Elektrostatik nəzəriyyə (Deryaqin 1950) adheziya üçün elektrik ikiqatını (çoxlu molekulaların və atom qatlarının qalın yüklü zonası, yükləmənin sürüşməsi zamanı yaranır) səbəb kimi göstərir. Bunun üçün ancaq uyğun yük daşıyıcısı (elektron, ion) mövcud olmalıdır.
Diffuziya nəzəriyyəsi (Voyitski 1960) Broun hərəkətininə, yəni temperatur sayəsində yaranmış sərbəst hərəkətlərə əsaslanır. Bu hərəkətlər nəticəsində iki müxtəlif materialın hissəcikləri bir-birinə diffuziya edilər. Materiallar bir-birinə qarşı kimyəvi qohumluğu vacibdir. Bu ən çox süni materiallarda rast gəlinir. Metallarda birləşmə diffuzyanın qarşısını alır.
Bischof,C., Possart, W. Adhäsion – Theoretische und experimentelle Grundlagen. Akademie-Verlag, Berlin 1983.
Popov, V.L. Kontaktmechanik und Reibung. Ein Lehr- und Anwendungsbuch von der Nanotribologie bis zur numerischen Simulation. Springer, Berlin u. a. 2009
Avqust 23, 2021
adheziya, adhaesio, yapışma, fizikada, müxtəlif, cinsli, bərk, maye, hissəciklərin, ilişməsini, ifadə, edir, üst, səthdə, molekulalararası, əlaqə, qütb, bəzən, kimyəvi, qarşılıqı, diffuziya, ilə, şərtlənir, səthlərin, ayrılmasına, lazım, olan, xüsusi, işlə, xa. Adheziya lat adhaesio yapisma fizikada muxtelif cinsli berk ve ya maye hisseciklerin ilismesini ifade edir Adheziya ust sethde molekulalararasi elaqe qutb bezen kimyevi ve ya qarsiliqi diffuziya ile sertlenir ve sethlerin ayrilmasina lazim olan xususi isle xarakterize olunur Bezi hallarda adheziya koheziyaya nisbeten guclu ola bilir yeni bircinsi material daxilinde ilisme bas vererken Bu halda quvve tetbiq edildikde koheziya parcalanmasi bas verir Bu mexaniki hala tesir eden quvveler tam tedqiq olunmayib Ona gore de muxtelif adheziya nezeriyyeleri movcuddur Mundericat 1 Adheziya mohkemliyi 2 Adheziya nezeriyyeleri 2 1 Mexaniki adheziya 2 2 Xususi adheziya 3 MenbeAdheziya mohkemliyi RedakteNazik tebeqelerin ve qurulus kutleletinin qopardilmasi zamani adheziya mohkemliyi olculur Bu proses ozune adheziyadan basqa deformasiya ve qumunenin axmasina ikiqat elerktrik tebeqesinin bosaldilmasina ve s elave hadiselere guc daxil edir Adheziya mohkemliyi numunenin olculerinden qalinligindan eninden tetbiq olunan xarici quvvenin istiqamet ve suretinden asilidir Koheziya ile muqayisede zeif adheziya zamani adheziya qopmasi nisbeten zeif koheziyada ise koheziya uzulmeai bas verir Polimer lak ve boya ve s nazik tebeqelerin adheziyasi isladilma maye adhez ie toxunma sahesinin formalasma seraiti ve onun berkimesi zamani daxili gerginliyin yaranmasi ve relaksiya prosesleri xarici seraitin teyziq temperatur elektrik sahesi ve s tesiri ile teyin olunur butunlukde ise yapisqan birlesmelerinin mohkemliyi hem de berkimis yapisqan tebeqelerinin koheziyasi mueyyen rol oynayir Adheziya nezeriyyeleri RedakteUmumi halda fiziki mexaniki quvvelere esaslanan mexaniki adheziya ve kimyevi fiziki ve termodinamiki amillerden yaranan quvvelere esaslanan xususi adheziya ferqlendirilir Bu nezeriyyeler ayriliqda yaradilmisdir amma bu gunku elme bunlarin her ikisinin bir vehdet oldugu melumdur Mexaniki adheziya Redakte Mexaniki adheziyanin nezeriyyesi verilmis yapisqanin mikroskopik kicik mesamelerde ve berk cismin uzerindeki cokekliklerde ilismesine esaslanir Evveller bu adheziyanin izahi ucun istifade olunan yegane terif idi Hamar sethin yapisqanla elaqesini bununla izah etmek mumkun deyil Xususi adheziya Redakte Xususi adheziya nezeriyesi hamar sethi ile berk maddler arasindaki birlesmeni izah etmek ucun yaradilmisdir Xususi adheziyaya aid muxtelif nezeriyyeler ile mexaniki nezeriyyeler bir birine eks deyiller Onlar bir birini tamamlayirlar Qutblesme nezeriyyesinde De Bryne 1935 adheziyanin molekulalarin dipol xassesine esaslandigi qeyd olunur Yalniz qutb materiallarina xasdir Elektrostatik nezeriyye Deryaqin 1950 adheziya ucun elektrik ikiqatini coxlu molekulalarin ve atom qatlarinin qalin yuklu zonasi yuklemenin surusmesi zamani yaranir sebeb kimi gosterir Bunun ucun ancaq uygun yuk dasiyicisi elektron ion movcud olmalidir Diffuziya nezeriyyesi Voyitski 1960 Broun hereketinine yeni temperatur sayesinde yaranmis serbest hereketlere esaslanir Bu hereketler neticesinde iki muxtelif materialin hissecikleri bir birine diffuziya ediler Materiallar bir birine qarsi kimyevi qohumlugu vacibdir Bu en cox suni materiallarda rast gelinir Metallarda birlesme diffuzyanin qarsisini alir Menbe RedakteCanehmedov E Tribologiyanin esaslari surtunme yeyilme yaglama Ders vesaiti Baki Casioglu 2001 276 seh Bischof C Possart W Adhasion Theoretische und experimentelle Grundlagen Akademie Verlag Berlin 1983 Popov V L Kontaktmechanik und Reibung Ein Lehr und Anwendungsbuch von der Nanotribologie bis zur numerischen Simulation Springer Berlin u a 2009Menbe https az wikipedia org w index php title Adheziya amp oldid 6091179, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
