Kalan məscidi (özb.Masjidi Kalon, fars.مسجد کلان — Ulu məscid) — Buxaradakı (Özbəkistan) əsas cümə məscididir. Orta Asiyada qorunub saxlanılan Cümə məscidlərindən Bibixanım məscidindən sonra ikinci ən böyük məsciddir. Tutumu 12000 nəfərdir.
Arxeoloji araşdırmalara görə, indiki məscidin altında daha iki qalığı var. Qalıqlardan biri Arslan xanın (1102—1130) binasıdır. Arslan xan məscidi mövcud bina ilə eyni ölçülərə sahib idi. 1399-1404-cü illərdə Səmərqənddəki Bibixanım məscidi tikilənə qədər Mavəraünnəhrdə ən böyük məscid idi. İkinci məscid XII əsrin I rübündən XIV əsrin ortaları qədər, eyni tipdə idi, ancaq tamamilə kərpicdən düzəldilmişdi.
1514-cü ildə Şeybanilərin Özbək xanədanının nümayəndəsi Ubeydulla xanın (1512-1540; 1533-cü ilə qədər Buxara xanlarının şahı idi - Kuçkunci xan və Əbu Səid xan) dövründə, cümə məscidinin əsaslı təmiri həyata keçirildi: fasadı əsaslı təmir edildi və məscidin bir hissəsi majolika və çini naxışlar ilə bəzədildi. İbadət otağında polixrom naxışlı mozaikalardan epiqrafik və çiçək bəzəkləri ilə bəzədilmiş yeni mehrab düzəldilmişdir. Mozaikalı mehraba nəstəliq xətti ilə məşhur xəttat Bayazid al Purani imza atdı.
1542-ci ildə giriş portalının yerində Ubaydulla xanın oğlu Əbdüləziz xanın (1540-1550) bacarıqlı xəttat Mir-Şeyx əl-Purrani tərəfindən yazılmış Buxara sakinlərini müəyyən vergilərdən azad edilməsi barədə fərman mətnli mərmər lövhəsi qoyuldu. 1996-cı ildə bu lövhənin qarşısında, Özbəkistanın ilk Prezidenti İslam Kərimovun məscidin Özbəkistan Müsəlmanları İdarəsinin səlahiyyətinə verilməsinə dair fərmanı ilə eyni ölçüdə digər mərmər lövhə vuruldu.
Musa Yuldaşeviç Səidcanov ilk dəfə Kalyan məscidinin vəqf sənədlərini özbək dilinə çevirdi.
Sovet İttifaqı dövründə bina mağaza olaraq istifadə edildi,lakin 1991-ci ildən sonra yenidən məscid olaraq istifadə edildi.
1997-ci ildə Buxaranın 2500 illiyi ilə əlaqədar İslam Kərimovun təşəbbüsü ilə Kalyan məscidi yenidən təmir edildi.
Memarlığı
Məscidin ətrafı (130x80 metr) dörd eyvanı ilə ənənəvi düzbucaqlı bir plana malikdir. Giriş nöqtəsindəki şərq eyvanı, Poi Kalan meydanına baxan xarici portal, məscidin həyətinə baxan daxili portal ilə bəzədilib. Həyətin uzununa oxu maksura — binanın portal qübbəli həcmi, mozaik təbilin üstündə mavi kütləvi günbəzin ucaldığı xaç şəkilli salonla bitir. İki böyük mavi günbəz namaz qılınan yeri bildirir. Daxili portalda, 1915-ci ildə məscidin ilk imamlarından birinin dəfn olunduğu yerin üstündə Buxara xalq memarı usta Şirin Muradov minbər rolunu oynayan bir səkkizbucaqlı köşk düzəltdi. Fasad mozaika və rəngli şirli kərpiclərlə döşənmişdir. Mozaika bəzəyi arasında inşaatçı - Bəyazid əl Purani adı qorunub saxlanılmışdır.
Kalyan məscidinin həyətindən yan keçən qalereyanın çoxsaylı günbəz tavanı (288 günbəz) 208 sütunla dəstəklənir. Həyətin uzununa oxu xaç formalı məscidin portal günbəzli binası ilə bitir.
"Kalon Moschee, Buchara". www.advantour.com (German). İstifadə tarixi: 2016-11-27. 2020-06-11 at the Wayback Machine
Pander: Zentralasien, 2004, S. 154
Pander: Zentralasien, 2004, S. 155
Mayhew: Central Asia, 2010, S. 261
Ədəbiyyat
Бухара // Архитектурная эпиграфика Узбекистана. Т.: Uzbekistan today. Абдухаликов Ф. 2016.
Бухара — город-музей. Роберт Альмеев. Ташкент, «Фан» АН Республики Узбекистан, 1999 год.
Бухара в легендах и фактах истории. Роберт Альмеев. Ташкент, ИПК «Шарк», 1999 год.
Юсупова М. А. Эволюция зодчества Бухары XVI—начала XVII века // Общественные науки в Узбекистане. № 9—10-11. 1997.
Mart 11, 2023
kalan, məscidi, özb, masjidi, kalon, fars, مسجد, کلان, məscid, buxaradakı, özbəkistan, əsas, cümə, məscididir, orta, asiyada, qorunub, saxlanılan, cümə, məscidlərindən, bibixanım, məscidindən, sonra, ikinci, böyük, məsciddir, tutumu, 12000, nəfərdir, islamözb,. Kalan mescidi ozb Masjidi Kalon fars مسجد کلان Ulu mescid Buxaradaki Ozbekistan esas cume mescididir Orta Asiyada qorunub saxlanilan Cume mescidlerinden Bibixanim mescidinden sonra ikinci en boyuk mesciddir 1 Tutumu 12000 neferdir IslamKalan mescidiozb Masjidi KalonMescidin esas girisi39 46 33 sm e 64 24 51 s u YerlesmesiOlke OzbekistanSeher BuxaraMemarliqInsa tarixi XII esrKalan mescidi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi 2 Memarligi 3 Qalereya 4 Istinadlar 5 EdebiyyatTarixi RedakteArxeoloji arasdirmalara gore indiki mescidin altinda daha iki qaligi var Qaliqlardan biri Arslan xanin 1102 1130 binasidir Arslan xan mescidi movcud bina ile eyni olculere sahib idi 1399 1404 cu illerde Semerqenddeki Bibixanim mescidi tikilene qeder Maveraunnehrde en boyuk mescid idi Ikinci mescid XII esrin I rubunden XIV esrin ortalari qeder eyni tipde idi ancaq tamamile kerpicden duzeldilmisdi Mescidin ucuncusu hazirda movcud olan ucuncu binasi Teymuriler dovrunde Mirze Uluqbey 1409 1449 dovrunde insa edildi 2 1514 cu ilde Seybanilerin Ozbek xanedaninin numayendesi Ubeydulla xanin 1512 1540 1533 cu ile qeder Buxara xanlarinin sahi idi Kuckunci xan ve Ebu Seid xan dovrunde cume mescidinin esasli temiri heyata kecirildi fasadi esasli temir edildi ve mescidin bir hissesi majolika ve cini naxislar ile bezedildi Ibadet otaginda polixrom naxisli mozaikalardan epiqrafik ve cicek bezekleri ile bezedilmis yeni mehrab duzeldilmisdir Mozaikali mehraba nesteliq xetti ile meshur xettat Bayazid al Purani imza atdi 3 1542 ci ilde giris portalinin yerinde Ubaydulla xanin oglu Ebduleziz xanin 1540 1550 bacariqli xettat Mir Seyx el Purrani terefinden yazilmis Buxara sakinlerini mueyyen vergilerden azad edilmesi barede ferman metnli mermer lovhesi qoyuldu 1996 ci ilde bu lovhenin qarsisinda Ozbekistanin ilk Prezidenti Islam Kerimovun mescidin Ozbekistan Muselmanlari Idaresinin selahiyyetine verilmesine dair fermani ile eyni olcude diger mermer lovhe vuruldu Musa Yuldasevic Seidcanov ilk defe Kalyan mescidinin veqf senedlerini ozbek diline cevirdi Sovet Ittifaqi dovrunde bina magaza olaraq istifade edildi lakin 1991 ci ilden sonra yeniden mescid olaraq istifade edildi 4 1997 ci ilde Buxaranin 2500 illiyi ile elaqedar Islam Kerimovun tesebbusu ile Kalyan mescidi yeniden temir edildi Memarligi RedakteMescidin etrafi 130x80 metr dord eyvani ile enenevi duzbucaqli bir plana malikdir Giris noqtesindeki serq eyvani Poi Kalan meydanina baxan xarici portal mescidin heyetine baxan daxili portal ile bezedilib Heyetin uzununa oxu maksura binanin portal qubbeli hecmi mozaik tebilin ustunde mavi kutlevi gunbezin ucaldigi xac sekilli salonla bitir Iki boyuk mavi gunbez namaz qilinan yeri bildirir Daxili portalda 1915 ci ilde mescidin ilk imamlarindan birinin defn olundugu yerin ustunde Buxara xalq memari usta Sirin Muradov minber rolunu oynayan bir sekkizbucaqli kosk duzeltdi Fasad mozaika ve rengli sirli kerpiclerle dosenmisdir Mozaika bezeyi arasinda insaatci Beyazid el Purani adi qorunub saxlanilmisdir Kalyan mescidinin heyetinden yan kecen qalereyanin coxsayli gunbez tavani 288 gunbez 208 sutunla desteklenir Heyetin uzununa oxu xac formali mescidin portal gunbezli binasi ile bitir Qalereya Redakte Daxili heyetyani sahe Qible eyvani Sutun Mehrab GunbezIstinadlar Redakte Kalon Moschee Buchara www advantour com German Istifade tarixi 2016 11 27 Arxivlesdirilib 2020 06 11 at the Wayback Machine Pander Zentralasien 2004 S 154 Pander Zentralasien 2004 S 155 Mayhew Central Asia 2010 S 261Edebiyyat RedakteBuhara Arhitekturnaya epigrafika Uzbekistana T Uzbekistan today Abduhalikov F 2016 Buhara gorod muzej Robert Almeev Tashkent Fan AN Respubliki Uzbekistan 1999 god Buhara v legendah i faktah istorii Robert Almeev Tashkent IPK Shark 1999 god Yusupova M A Evolyuciya zodchestva Buhary XVI nachala XVII veka Obshestvennye nauki v Uzbekistane 9 10 11 1997 Menbe https az wikipedia org w index php title Kalan mescidi amp oldid 6102811, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
_(5658826884).jpg.html){kind=link}
_(5658420015).jpg.html){kind=link}
_(5675192170).jpg.html){kind=link}