Külək turbini — küləyin kinetik enerjisini mexanik enerjiyə çevirən fırlanan mexanizmdir. Əgər mexanik enerji birbaşa istehsalda (nasos, bülov daşı) istifadə olunursa, o halda mexanizm yel dəyirmanı adlanır. Əgər mexanizm mexanik enerjini elektrik enerjisinə çevirərsə, onda o külək generatoru, külək turbini, aerogenerator adlanır.
Danimarka, Aalborg şəhərinə yaxın külək turbinləri
Külək turbinlərin tikintisi daimi olaraq sürətli küləklərə malik olan yerləri tələb edir. Bu şəraitləri analiz edəndə külək turbininin istehsal edilidiyi enerjinin miqdarını qiymətləndirmək mümkün olur. Tikiliş üçün uyğun yerləri təyin etməkdə ən çox istifadə olunan meyar – Külək Gücünün Sıxlığı KGS (ingiliscə: Wind Power Density – WPD). Bu müəyyən yerdə küləyin gücünün qiymətləndirilməsi deməkdir və hündürlükdən asılıdır. Müəyyən ərazi üçün rəngli qeydlərlə xəritələr tərtib olunur, misal üçün "İllik Orta Külək Gücünün Sıxlığı 50 metr hündürlüyündə.
Turbinlər onların fırlandığı istiqamətdən asılı olaraq iki növə bölünə bilər:
Horizontal istiqamətdə fırlanan turbinlər – daha yayılmış növdür.
Vertikal istiqamətdə fırlanan turbinlər – nisbətən daha az istifadə olunurlar.
Horizontal oxlu
Pennsilvaniyadaki Moosic Dağlarında olan High Knobda külək turbinləri
Horizontal oxlu külək turbinlərində (HOKT) (ingiliscə: Horizontal-axis wind turbines – HAWT) qüllə başında küləyə yönəldilən rotor valı və elektrik generator mövcüd olur. Kiçik turbinlər adi yelqovan ilə küləyin istiqamətini tutur, böyük turbinlər isə külək sensoru və servomotor ilə işlənilir. Turbinlərin çoxunda sürət qutusu mövcüddur. Həmin sürət qutusu qanadların yavaş fırlanmasını elektrik generatoru üçün daha uyğun olan sürətli fırlanmaya çevirir. Çünki qüllə öz arxa tərəfində burulmanı (turbulensiyanı) yaradır, turbin küləyə qarşı yerləşdirilir.
Turbinin qanadları möhkəm materiallardan istehsal olunur, çünki güclü küləklər onları qülləyə tərəf qatlaya bilər. Eyni zamanda qanadlar qüllədən bir arada quraşdırılır və bəzən bir az yuxarı əyilmiş olurlar. Küləklə eyni istiqamətə baxan turbinlər də quraşdırıla bilər, çünki onlar küləyi tutmaq üçün xüsusi mexanizm tələb etmirlər və qanadlar qatlana və güclü küləklərə müqaviməti azalda bilərlər. Amma ona görə ki, dövrlü (təkrar) burulma materialların yorğunluğuna (uçurtmasına) səbəb olar bilər. Ona görə də əksər HOKT məhz küləyə qarşı olurlar.
Aerodinamik səth və ətrafdakı külək arasında optimal bucağı seçmək üçün kömək edən dəyişkən qanad dirsəyi.
Uca qüllə daha güclü küləklərə yol tapmaq imkanı verir.
Yüksək effektivlik, çünki qanadlar həmişə küləyə perpendikulyar şəkildə hərəkət edirlər və fırlanma zamanında fasiləsiz enerjini alırlar. Buna əksinə bütün vertikal turbinlər qismən küləyə qarşı hərəkətləri də daxil edirlər.
HOKT nöqsanları
Turbin qanadların Edenfield şəhərindən nəql olunması, Birləşmiş Krallıq
90 metrə qədər uca qüllələri və qanadları nəql etmək çətindir (daşıma təchizatın cəmi qiymətində 20%-a çata bilər).
Uca qüllələri quraşdırmaq çətindir, bu proses çox hündür və bahalı kranları və peşəkar işciləri tələb edir.
Ağır qanadlar, sürət qutusu və generatoru saxlamaq üçün iri qüllə lazımdır.
Uca HOKT-lardan əks etmələr radarlarda qarışıqlıq törədə bilər (halbuki filtr ilə təmizləmə bu effekləri azalda bilər).
Həmin turbinlərin hündürlüyü çox cəlb edicidir və ətrafdakı mənzərəni pozur.
Qüllənin arxa tərəfində əmələ gələn burulma nəticəsində küləklə eyni istiqamətdə olan turbinlər uçurtmasından və funksional pozulmalardan zərər çəkirlər.
Qanadları küləyə qarşı yönəltmək üçün xüsusi mexanizmə ehtiyac olur.
Vertikal oxlu
Vertikal oxlu külək turbinlərində (VOKT) (ingiliscə: Vertical-axis wind turbines – VAWT) rotor valı vertikal vəziyyətdədir. Bu quruluşun əsas üstünlüyü odur ki, turbini küləyə yönəltmək lazım deyil. Külək çox dəyişkən olduğu ərazilərdə bu üstünlük aşkardır. Vertikal oxlu turbinlərdə generator və sürət qutusu yerə yaxın yerləşdirilə bilər və qüllə ilə onları saxlamaq lazım deyil. Ona görə də turbinlərin istismarı da asanlaşır. Nöqsan isə odur ki, qanadlar küləyə qarşı da fırlanırlar və fırlanma momenti dəyişkən olur. Eyni zamanda vertikal turbinləri qüllələrdə quraşdırmaq çətindir və onlar əsasən bünövrəyə yaxın yerləşdirilir. Misal üçün yerdə və ya binaların damlarında. Küləyin gücü isə kiçik hündürlükdə zəifdir. Yerə və digər obyektlərə yaxın hava cərəyanında burulma (turbulensiya) əmələ gələ bilər. Həmin burulma vibrasiyaya səbəb olur, hansı ki, səs-küy salır və istismar müddətini azaldır. Lakin əgər turbin binanın damında yerləşdirilərsə (bina əsasən küləyi öz üstünə çəkir) o iki qat güclü küləyi tuta bilər. Optimal halda maksimum külək gücünə və minimal burulmaya nail olmaq üçün damın hündürlüyü binanın hündürlüyünün təxminən 50%-də olmalıdır. 1970-ci və 1980-ci illərdə Enerji Nazirliyi tərəfindən vertikal oxlu turbinlər arasında ciddi araşdırmalar həyata keçirilmişdir. Nöqsanlara görə bütün növlərdən heç biri bazarda uğur tapa bilməyib. "...effektivliyin nəticəsi olan elektrik qiymətinə, etibarlığa, materialların qənaətliliyinə gəlmişkən, vertikal turbinlər horizontlar ilə rəqabət apara bilmirlər" . Əlavə olaraq, vertikal turbinlər istehsalçılarının bəyanatları sübutsuzdur və ya yanlışdır.
VOKT üstünlükləri
İri qüllə nadir hallarda istifadə olunur, turbinlər yerə yaxın yerləşdirilir və onların istismarı asanlaşır.
Dəyişməyən rotor əyriliyi olan növlərdə küləyi tutmaq üçün xüsusi mexanizmə ehtiyac olunmur.
VOKT-larda başlanğıc külək sürəti HOKT-lara nisbətən aşağıdır. Adətən onlar elektrik enerjisini 10 km/s külək sürətində istehsal edirlər.
Uca quruluşlar qadağan olunduğu yerlərdə VOKT-lar tikilə bilər.
Yerdə yerləşən təpələr, dağlar təbii tunel kimi olaraq küləyi sürətləndirirlər.
VOKT-lar daha az səs-küyə səbəb olurlar.
VOKT nöqsanları
Çoxlu VOKT-lər HOKT-lərin effektivliyindən ancaq 50% istehsal edə bilirlər çünki onların qanadları küləyə qarşı da fırlanırlar.
Saxlayıcı uzadılma məftilləri ilə olan VOKT-lər aşağı istinad nöqtəsinə yüksək təzyiq edirlər, çünki rotorun çəkisi bu istinadın üstündədir. Saxlayıcı uzadılma məftilləri isə küləyin ani şiddəti halında bu təzyiqi artırırlar. Bu problemi həll etmək üçün superquruluş lazımdir ki, yuxarı istinad nöqtəsini saxlasın.
Pis texniki planlaşdırma halında VOKT-lərin təmiri çətin ola bilər, çünki bütün çəki bünövrəyə düşür və bəzi hissələri dəyişmək üçün bütöv konstruksiyanı sökmək gərəkdir.
Çünki rotorlar yerə yaxın yerləşdirilir, harda ki, külək sürəti aşağıdır, VOKT-lər eyni bünövrə səthində və ya eyni hündürlükdə olan horizontal turbinlər kimi eyni enerjini istehsal edə bilmir.
Ona görə ki, VOKT-lər ciddi nöqsanları nəzərə alınaraq geniş şəkildə istifadə olunmur, onlar külək sənayesi ilə tanış olmayanlar üçün geyri-adi görünür. Bu son 50 il müddətində HOKT-lərin ətrafında sərt iddialara və investisiya fırıldaqlarına səbəb olurdu.
Ətraf mühitə təsir
Ev heyvanları turbinləri nəzərə almırlar və turbinlərdən əvvəl etdikləri kimi otu çimdikləməyə davam edirlər.
Külək turbinlərin inkişafının ətraf mühitə həm müsbət həm də mənfi təsiri var. Onların gələcəkdə istismarı miqyası müsbət təsirin maksimallaşdırılmasından və mənfi təsirin minimallaşdırmasından asılıdır. Mədənləri işlədən başqa enerji mənbələrinə nisbətən külək turbinləri yanacağı işlətmir və havanı çirkləndirmirlər. Turbini tikmək üçün materialları istehsal və nəql etməkdə işlədilən enerjinin miqdarı turbin tərəfindən bir neçə ay müddətində istehsal etdiyi yeni enerjiyə bərabərdir . Külək qeyri-stabil enerji mənbəyidir. Enerjinin istehsalı xəbərdarlıqsız qısa müddətdə yüksələ və ya azala bilər. Böyük miqyasda enerjinin saxlanması və ya geniş coğrafi ərazidə yerləşən turbinlər olmadığı halda, sıçrayış olanda elektrik şəbəkəsi tez zaman müvazinətə qaytarılmalıdır. Külək turbinlərinin iqtisadiyyatı də qəliz ola bilər. Yüksək səviyyədə uyğun küləklərə malik yerlər adətən insanın yaşamağına sərtdir, təchizat və daşıma mümkünlüyü yeni tikintilərə maneçilik törədə bilər. Lakin Birləşmiş Krallıqda yeni dənizdəki külək turbinləri yaşayış mərkəzlərinə yaxın yerdə tikilir. Misal üçün Whitelee Külək Qurğusu Şotlandiyanın ən böyük şəhəri olan Qlazqoudan 15 kilometr məsafədə yerləşir. Külək turbinlərin vəhşi təbiətə təsiri onların nöqsanı kimi təsvir olunur. Turbinlər quşları və yarasaları həm birbaşa həm də köçürməklə təhlükəyə sala bilər. İlk quruluşlar yüksək sürətdə fırlanan rotor ilə qısa polad qüllələr olduğundan çoxlu quş ölümlərinə səbəb olmuşlar. Müasir monolit qüllələr ətrafında aparılan araşdırmalar onların quşlara təsirini aydın göstrərirlər. Misal üçün Black Law Külək Qurğusu vəhşi həyat üçün təhlükəsizliyə görə Quşların Qorunması üzrə Kral Cəmiyyətindən xüsusi tərif almışdı. Turbinlərə yaxınlıqda yaşayan bəzi şəxslər turbinlərin mənzərəyə mənfi təsiri haqqında şikayət edirlər. Səs-küy haqqında da şikayətlər var. Lakin Ardrossan Külək Qurğusuna yaxınlıqda yaşayanlar turbinləri təəssüratlı və "səssiz iş atları" kimi təsvir edirlər və şəhərə sakitləşdirici təsir göstərdiyini qeyd edirlər . Turbinlərin əleyhdarları onlardan infrasəs gəldiyini bildirirlər. Amma külək turbinlərin ölçülmələri göstərir ki, əmələ gələn səs təzyiqi hər hansı bir zərər gətirmək üçün kifayət deyil
İstinadlar
Kansas Wind Energy Project, Affiliated Atlantic & Western Group Inc, 5250 W 94th Terrace, Prairie Village, Kansas 66207
David, Macaulay, New Way Things Work, Houghton Mifflin Company, Boston, Copyright 1994-1999, pg.41-42
awea.org myths vs. facts sheet
Avqust 03, 2021
külək, turbini, küləyin, kinetik, enerjisini, mexanik, enerjiyə, çevirən, fırlanan, mexanizmdir, əgər, mexanik, enerji, birbaşa, istehsalda, nasos, bülov, daşı, istifadə, olunursa, halda, mexanizm, dəyirmanı, adlanır, əgər, mexanizm, mexanik, enerjini, elektri. Kulek turbini kuleyin kinetik enerjisini mexanik enerjiye ceviren firlanan mexanizmdir Eger mexanik enerji birbasa istehsalda nasos bulov dasi istifade olunursa o halda mexanizm yel deyirmani adlanir Eger mexanizm mexanik enerjini elektrik enerjisine cevirerse onda o kulek generatoru kulek turbini aerogenerator adlanir Belcikanin erazisinde Simal Denizinde Kulek qurgusu Mundericat 1 Seraitler 2 Novler 2 1 Horizontal oxlu 2 1 1 HOKT ustunlukleri 2 1 2 HOKT noqsanlari 2 2 Vertikal oxlu 2 2 1 VOKT ustunlukleri 2 2 2 VOKT noqsanlari 3 Etraf muhite tesir 3 1 Istinadlar 3 2 EdebiyyatSeraitler Redakte Danimarka Aalborg seherine yaxin kulek turbinleri Kulek turbinlerin tikintisi daimi olaraq suretli kuleklere malik olan yerleri teleb edir Bu seraitleri analiz edende kulek turbininin istehsal edilidiyi enerjinin miqdarini qiymetlendirmek mumkun olur Tikilis ucun uygun yerleri teyin etmekde en cox istifade olunan meyar Kulek Gucunun Sixligi KGS ingilisce Wind Power Density WPD Bu mueyyen yerde kuleyin gucunun qiymetlendirilmesi demekdir ve hundurlukden asilidir Mueyyen erazi ucun rengli qeydlerle xeriteler tertib olunur misal ucun Illik Orta Kulek Gucunun Sixligi 50 metr hundurluyunde Novler Redakte Doesburgerde kulek turbini Ede Niderlandiya Turbinler onlarin firlandigi istiqametden asili olaraq iki nove bolune biler Horizontal istiqametde firlanan turbinler daha yayilmis novdur Vertikal istiqametde firlanan turbinler nisbeten daha az istifade olunurlar Horizontal oxlu Redakte Pennsilvaniyadaki Moosic Daglarinda olan High Knobda kulek turbinleri Horizontal oxlu kulek turbinlerinde HOKT ingilisce Horizontal axis wind turbines HAWT qulle basinda kuleye yoneldilen rotor vali ve elektrik generator movcud olur Kicik turbinler adi yelqovan ile kuleyin istiqametini tutur boyuk turbinler ise kulek sensoru ve servomotor ile islenilir Turbinlerin coxunda suret qutusu movcuddur Hemin suret qutusu qanadlarin yavas firlanmasini elektrik generatoru ucun daha uygun olan suretli firlanmaya cevirir 1 Cunki qulle oz arxa terefinde burulmani turbulensiyani yaradir turbin kuleye qarsi yerlesdirilir Turbinin qanadlari mohkem materiallardan istehsal olunur cunki guclu kulekler onlari qulleye teref qatlaya biler Eyni zamanda qanadlar qulleden bir arada qurasdirilir ve bezen bir az yuxari eyilmis olurlar Kulekle eyni istiqamete baxan turbinler de qurasdirila biler cunki onlar kuleyi tutmaq ucun xususi mexanizm teleb etmirler ve qanadlar qatlana ve guclu kuleklere muqavimeti azalda bilerler Amma ona gore ki dovrlu tekrar burulma materiallarin yorgunluguna ucurtmasina sebeb olar biler Ona gore de ekser HOKT mehz kuleye qarsi olurlar HOKT ustunlukleri Redakte Mediani oxut Vyanada kulek turbinleri Aerodinamik seth ve etrafdaki kulek arasinda optimal bucagi secmek ucun komek eden deyisken qanad dirseyi Uca qulle daha guclu kuleklere yol tapmaq imkani verir Yuksek effektivlik cunki qanadlar hemise kuleye perpendikulyar sekilde hereket edirler ve firlanma zamaninda fasilesiz enerjini alirlar Buna eksine butun vertikal turbinler qismen kuleye qarsi hereketleri de daxil edirler HOKT noqsanlari Redakte Turbin qanadlarin Edenfield seherinden neql olunmasi Birlesmis Kralliq 90 metre qeder uca qulleleri ve qanadlari neql etmek cetindir dasima techizatin cemi qiymetinde 20 a cata biler Uca qulleleri qurasdirmaq cetindir bu proses cox hundur ve bahali kranlari ve pesekar iscileri teleb edir Agir qanadlar suret qutusu ve generatoru saxlamaq ucun iri qulle lazimdir Uca HOKT lardan eks etmeler radarlarda qarisiqliq torede biler halbuki filtr ile temizleme bu effekleri azalda biler Hemin turbinlerin hundurluyu cox celb edicidir ve etrafdaki menzereni pozur Qullenin arxa terefinde emele gelen burulma neticesinde kulekle eyni istiqametde olan turbinler ucurtmasindan ve funksional pozulmalardan zerer cekirler Qanadlari kuleye qarsi yoneltmek ucun xususi mexanizme ehtiyac olur Vertikal oxlu Redakte Vertikal oxlu kulek turbinlerinde VOKT ingilisce Vertical axis wind turbines VAWT rotor vali vertikal veziyyetdedir Bu qurulusun esas ustunluyu odur ki turbini kuleye yoneltmek lazim deyil Kulek cox deyisken oldugu erazilerde bu ustunluk askardir Vertikal oxlu turbinlerde generator ve suret qutusu yere yaxin yerlesdirile biler ve qulle ile onlari saxlamaq lazim deyil Ona gore de turbinlerin istismari da asanlasir Noqsan ise odur ki qanadlar kuleye qarsi da firlanirlar ve firlanma momenti deyisken olur Eyni zamanda vertikal turbinleri qullelerde qurasdirmaq cetindir ve onlar esasen bunovreye yaxin yerlesdirilir Misal ucun yerde ve ya binalarin damlarinda Kuleyin gucu ise kicik hundurlukde zeifdir Yere ve diger obyektlere yaxin hava cereyaninda burulma turbulensiya emele gele biler Hemin burulma vibrasiyaya sebeb olur hansi ki ses kuy salir ve istismar muddetini azaldir Lakin eger turbin binanin daminda yerlesdirilerse bina esasen kuleyi oz ustune cekir o iki qat guclu kuleyi tuta biler Optimal halda maksimum kulek gucune ve minimal burulmaya nail olmaq ucun damin hundurluyu binanin hundurluyunun texminen 50 de olmalidir 1970 ci ve 1980 ci illerde Enerji Nazirliyi terefinden vertikal oxlu turbinler arasinda ciddi arasdirmalar heyata kecirilmisdir Noqsanlara gore butun novlerden hec biri bazarda ugur tapa bilmeyib effektivliyin neticesi olan elektrik qiymetine etibarliga materiallarin qenaetliliyine gelmisken vertikal turbinler horizontlar ile reqabet apara bilmirler 2 Elave olaraq vertikal turbinler istehsalcilarinin beyanatlari subutsuzdur ve ya yanlisdir VOKT ustunlukleri Redakte Iri qulle nadir hallarda istifade olunur turbinler yere yaxin yerlesdirilir ve onlarin istismari asanlasir Deyismeyen rotor eyriliyi olan novlerde kuleyi tutmaq ucun xususi mexanizme ehtiyac olunmur VOKT larda baslangic kulek sureti HOKT lara nisbeten asagidir Adeten onlar elektrik enerjisini 10 km s kulek suretinde istehsal edirler Uca quruluslar qadagan olundugu yerlerde VOKT lar tikile biler Yerde yerlesen tepeler daglar tebii tunel kimi olaraq kuleyi suretlendirirler VOKT lar daha az ses kuye sebeb olurlar VOKT noqsanlari Redakte Coxlu VOKT ler HOKT lerin effektivliyinden ancaq 50 istehsal ede bilirler cunki onlarin qanadlari kuleye qarsi da firlanirlar Saxlayici uzadilma meftilleri ile olan VOKT ler asagi istinad noqtesine yuksek tezyiq edirler cunki rotorun cekisi bu istinadin ustundedir Saxlayici uzadilma meftilleri ise kuleyin ani siddeti halinda bu tezyiqi artirirlar Bu problemi hell etmek ucun superqurulus lazimdir ki yuxari istinad noqtesini saxlasin Pis texniki planlasdirma halinda VOKT lerin temiri cetin ola biler cunki butun ceki bunovreye dusur ve bezi hisseleri deyismek ucun butov konstruksiyani sokmek gerekdir Cunki rotorlar yere yaxin yerlesdirilir harda ki kulek sureti asagidir VOKT ler eyni bunovre sethinde ve ya eyni hundurlukde olan horizontal turbinler kimi eyni enerjini istehsal ede bilmir Ona gore ki VOKT ler ciddi noqsanlari nezere alinaraq genis sekilde istifade olunmur onlar kulek senayesi ile tanis olmayanlar ucun geyri adi gorunur Bu son 50 il muddetinde HOKT lerin etrafinda sert iddialara ve investisiya firildaqlarina sebeb olurdu 3 4 Etraf muhite tesir Redakte Ev heyvanlari turbinleri nezere almirlar 5 ve turbinlerden evvel etdikleri kimi otu cimdiklemeye davam edirler Kulek turbinlerin inkisafinin etraf muhite hem musbet hem de menfi tesiri var Onlarin gelecekde istismari miqyasi musbet tesirin maksimallasdirilmasindan ve menfi tesirin minimallasdirmasindan asilidir Medenleri isleden basqa enerji menbelerine nisbeten kulek turbinleri yanacagi isletmir ve havani cirklendirmirler Turbini tikmek ucun materiallari istehsal ve neql etmekde isledilen enerjinin miqdari turbin terefinden bir nece ay muddetinde istehsal etdiyi yeni enerjiye beraberdir 6 Kulek qeyri stabil enerji menbeyidir Enerjinin istehsali xeberdarliqsiz qisa muddetde yuksele ve ya azala biler Boyuk miqyasda enerjinin saxlanmasi ve ya genis cografi erazide yerlesen turbinler olmadigi halda sicrayis olanda elektrik sebekesi tez zaman muvazinete qaytarilmalidir Kulek turbinlerinin iqtisadiyyati de qeliz ola biler 7 Yuksek seviyyede uygun kuleklere malik yerler adeten insanin yasamagina sertdir 8 techizat ve dasima mumkunluyu yeni tikintilere manecilik torede biler 9 Lakin Birlesmis Kralliqda yeni denizdeki kulek turbinleri yasayis merkezlerine yaxin yerde tikilir Misal ucun Whitelee Kulek Qurgusu Sotlandiyanin en boyuk seheri olan Qlazqoudan 15 kilometr mesafede yerlesir Kulek turbinlerin vehsi tebiete tesiri onlarin noqsani kimi tesvir olunur Turbinler quslari ve yarasalari hem birbasa hem de kocurmekle tehlukeye sala biler Ilk quruluslar yuksek suretde firlanan rotor ile qisa polad qulleler oldugundan coxlu qus olumlerine sebeb olmuslar Muasir monolit qulleler etrafinda aparilan arasdirmalar onlarin quslara tesirini aydin gostrerirler Misal ucun Black Law Kulek Qurgusu vehsi heyat ucun tehlukesizliye gore Quslarin Qorunmasi uzre Kral Cemiyyetinden xususi terif almisdi Turbinlere yaxinliqda yasayan bezi sexsler turbinlerin menzereye menfi tesiri haqqinda sikayet edirler 10 Ses kuy haqqinda da sikayetler var Lakin Ardrossan Kulek Qurgusuna yaxinliqda yasayanlar turbinleri teessuratli ve sessiz is atlari kimi tesvir edirler ve sehere sakitlesdirici tesir gosterdiyini qeyd edirler 11 Turbinlerin eleyhdarlari onlardan infrases geldiyini bildirirler Amma kulek turbinlerin olculmeleri gosterir ki emele gelen ses tezyiqi her hansi bir zerer getirmek ucun kifayet deyil 12 13 Istinadlar Redakte Kansas Wind Energy Project Affiliated Atlantic amp Western Group Inc 5250 W 94th Terrace Prairie Village Kansas 66207 http www aweo org windmodels html Arxivlenmis suret 2005 04 03 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 07 07 Arxivlenmis suret 2009 07 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 07 07 Arxivlenmis suret 2008 07 31 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 07 07 Buller Erin 2008 07 11 Capturing the wind Mike Cadieux site manager Wyoming Wind Farm Arxivlenmis suret 2009 07 21 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 07 07 Why Australia needs wind power Hau Erich 20 Wind Turbines Fundamentals Technologies Application Economics 2nd ed Springer Laurie Burnham ed 4 Energy Sources for Fuels and Electricity Island Press pp 198 200 Arxivlenmis suret PDF 2007 06 28 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 07 07 Scott Miller Wind Turbines Driving People From Their Homes A News CTV Globe Media http www atv ca wingham news 68031 aspx http www guardian co uk commentisfree 2008 aug 12 windpower alternativeenergy Edebiyyat Redakte BBC News Wind farms must take root in UK http news bbc co uk 2 hi science nature 4560139 stm BBC News Copyright 2007 Tony Burton David Sharpe Nick Jenkins Ervin Bossanyi Wind Energy Handbook John Wiley amp Sons 1st edition 2001 ISBN 0 471 48997 2 Darrell Dodge Early History Through 1875 TeloNet Web Development http telosnet com wind early html Arxivlesdirilib 2010 12 02 at the Wayback Machine Copyright 1996 2001 David Macaulay New Way Things Work Houghton Mifflin Company Boston Copyright 1994 1999 pg 41 42 awea org myths vs facts sheetMenbe https az wikipedia org w index php title Kulek turbini amp oldid 5732451, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}
