Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Qazax ardıcı (lat. Juniperus sabina) — bitkilər aləminin şöbəsinin i̇ynəyarpaqlılar sinfinin cupressales dəstəsinin sərvkimilər fəsiləsinin ardıc cinsinə aid bitki növü.
| Qazax ardıcı | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Şöbə: Sinif: Yarımsinif: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Qazax ardıcı | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Ümumi yayılması
Rusiya, Orta Asiya (Qazaxıstan, Qırğızıstan), Rumıniya, Bolqarıstan, Şimali Monqolustan, Çin (Tyan-Şan), Ukrayna və Ermənistanda yayılmışdır. Azərbaycanda yayılması: Naxçıvan MR və Quba rayonu ərazilərində rast gəlinir.
Statusu
Azərbaycanın nadir bitkisidir. NT.
Bitdiyi yer
Azərbaycanda Quba rayonu meşələrində subalp və alp meşə qurşağında dəniz səviyyəsindən 2000–3000 m hündürlukdə daşlı-qayalı yamaclarda bitir.
Təbii ehtiyati
Azərbaycanda təbii ehtiyatı geniş deyildir.
Bioloji xüsusiyyətləri
Asimmetrik çətirli, ikievli və ya birevli sürünən alçaqboylu, hündürlüyü 0,5–1 m-ə qədər olan koldur. Gövdəsinin qabığı sığallı və qırmızımtıl – sarı rənglidir. Hündürlüyü 1 m-ə çatir. Budaq¬larının qabığı qırmızımtıl – boz və ya qonurdur, çatlayıb parçalanır və ya oduncaqdan xırda parçalar şəklində ayrılır. Yarpaqları dəyirmi, nazik və yaşıldir. Zoğları tünd-yaşıl rəngli xoşagəlməyən kəskin qoxuludur. Cavan yarpaqların şaxələri çox sıxılmışdır, çarpazvarı cüt-cüt düzülmüşdür, ellipsvarı olub, ucları sivri və ya kütdür. Yarpaqlarının uzunluğu 2,5–3 mm-dir. Yarpaqları iynəlidir, üç il ağacda qalır və belə yaşıl yarpaqların ucları azacıq arxaya əyilmiş olur. Erkək qozacıqları oval şəkilli, ucları dəyirmi, arxası yastı və üzərində pulcuqları vardır. Erkək orqanları 10-15 ədəd yumurtavarı-qalхanaохşar erkəkcikdən ibarətdir. Bunların hər birində 3-7 tоz kisəciyi vardır. Dişicik çiçəkləri yumurtavari pulcuqdan ibarət olub, budaqların üzərində yerləşir. Meyvəsi göyümtül rəngi olub qısa ayaqcıq ucunda sallaq şəklində dayanır, tək-tək yerləşir. Tохumları ziyillərlə örtülmüşdür, оvalşəkilli və ya yumurtavaridir, 4-6 sm uzunluqdadır, qоnur rəngli və parlaqdır.
Çохalması
Tохumla və vegetativ yоlla çохalır. Təbii ehtiyatın dəyişilməsi səbəbləri: Başlıca оlaraq insan fəaliyyəti və bəzi abiоtik amillərin təsiridir.
Becərilməsi
Park və bağlarda rast gəlinir.
Qəbul edilmiş qоruma tədbirləri
Azərbaycanın "Qırmızı Kitab"ına daxil edilmişdir.
Zəruri qоruma tədbirləri
Bitkinin təbii yayldığı yerlərdə yeni mühafizə sahələrinin yaradılması zəruridir.
İstinadlar
- Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 1039.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qazax ardici lat Juniperus sabina bitkiler aleminin sobesinin i yneyarpaqlilar sinfinin cupressales destesinin servkimiler fesilesinin ardic cinsine aid bitki novu Qazax ardiciElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Sobe Sinif IyneyarpaqlilarYarimsinif Deste CupressalesFesile ServkimilerYarimfesile ServlerCins ArdicNov Qazax ardiciBeynelxalq elmi adiJuniperus sabina L 1753Sekil axtarisiITIS 505931NCBI 224740EOL 1061665Umumi yayilmasiRusiya Orta Asiya Qazaxistan Qirgizistan Ruminiya Bolqaristan Simali Monqolustan Cin Tyan San Ukrayna ve Ermenistanda yayilmisdir Azerbaycanda yayilmasi Naxcivan MR ve Quba rayonu erazilerinde rast gelinir StatusuAzerbaycanin nadir bitkisidir NT Bitdiyi yerAzerbaycanda Quba rayonu meselerinde subalp ve alp mese qursaginda deniz seviyyesinden 2000 3000 m hundurlukde dasli qayali yamaclarda bitir Tebii ehtiyatiAzerbaycanda tebii ehtiyati genis deyildir Bioloji xususiyyetleriAsimmetrik cetirli ikievli ve ya birevli surunen alcaqboylu hundurluyu 0 5 1 m e qeder olan koldur Govdesinin qabigi sigalli ve qirmizimtil sari renglidir Hundurluyu 1 m e catir Budaq larinin qabigi qirmizimtil boz ve ya qonurdur catlayib parcalanir ve ya oduncaqdan xirda parcalar seklinde ayrilir Yarpaqlari deyirmi nazik ve yasildir Zoglari tund yasil rengli xosagelmeyen keskin qoxuludur Cavan yarpaqlarin saxeleri cox sixilmisdir carpazvari cut cut duzulmusdur ellipsvari olub uclari sivri ve ya kutdur Yarpaqlarinin uzunlugu 2 5 3 mm dir Yarpaqlari iynelidir uc il agacda qalir ve bele yasil yarpaqlarin uclari azaciq arxaya eyilmis olur Erkek qozaciqlari oval sekilli uclari deyirmi arxasi yasti ve uzerinde pulcuqlari vardir Erkek orqanlari 10 15 eded yumurtavari qalhanaohsar erkekcikden ibaretdir Bunlarin her birinde 3 7 toz kiseciyi vardir Disicik cicekleri yumurtavari pulcuqdan ibaret olub budaqlarin uzerinde yerlesir Meyvesi goyumtul rengi olub qisa ayaqciq ucunda sallaq seklinde dayanir tek tek yerlesir Tohumlari ziyillerle ortulmusdur ovalsekilli ve ya yumurtavaridir 4 6 sm uzunluqdadir qonur rengli ve parlaqdir CohalmasiTohumla ve vegetativ yolla cohalir Tebii ehtiyatin deyisilmesi sebebleri Baslica olaraq insan fealiyyeti ve bezi abiotik amillerin tesiridir BecerilmesiPark ve baglarda rast gelinir Qebul edilmis qoruma tedbirleriAzerbaycanin Qirmizi Kitab ina daxil edilmisdir Zeruri qoruma tedbirleriBitkinin tebii yayldigi yerlerde yeni muhafize sahelerinin yaradilmasi zeruridir IstinadlarLinnaei C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 2 S 1039 Hemcinin bax