Azərbaycanca AzərbaycancaDeutsch DeutschLietuvos Lietuvosසිංහල සිංහලTürkçe TürkçeУкраїнська Українська
Dəstək
www.wikimedia.az-az.nina.az
  • Vikipediya

Gürcü süsəni lat Iris iberica bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin süsənkimilər fəsiləsinin süsən cinsinə aid

Iris iberica

Iris iberica
www.wikimedia.az-az.nina.azhttps://www.wikimedia.az-az.nina.az

Gürcü süsəni (lat. Iris iberica) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin süsənkimilər fəsiləsinin süsən cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir –VU D2. Azərbaycanın nadir, Qafqazın endemik növüdür. 

Gürcü süsəni
image
Elmi təsnifat
Domen:
Eukariotlar
Klad:
Diaphoretickes
Ranqsız:
Arxeplastidlər
Aləm:
Bitkilər
Klad:
Streptofitlər
Klad:
Embryophytes
Klad:
Klad:
Klad:
Toxumlu bitkilər
Klad:
Çiçəkli bitkilər
Klad:
Birləpəlilər
Dəstə:
Qulançarçiçəklilər
Fəsilə:
Süsənkimilər
Yarımfəsilə:
Triba:
Cins:
Süsən
Növ:
Gürcü süsəni
Beynəlxalq elmi adı
  • Iris iberica Steven, 1808
image
Şəkil
axtarışı
NCBI  292538

Qısa morfoloji təsviri

Çoxillik ot bitkisidir. Kökümsovu nazik, sürünəndir, gövdə 4—20 sm (30) hündürlükdə, bir iri təpə çiçəyindən ibarətdir. Yarpaqları boz-göyümtül, dar-xətvari, bəzən oraqvari əyilmişdir. Təpə yarpaqları otvari-pərdəlidir, neştərşəkilli, sivridir. Çiçəkyanlığının borucuğu uzun, silindrikdir. Çiçəkyanlığının xarici tərəfi 6-7 sm uzunluğunda, ağımtıl-sarı və tünd-qara ləkə və orta hissədə dırnaqcıqda tünd-qara tükcüklər var. Çiçəkyanlığının daxili hissəsi yuxarıya doğru durandır, ağımtıl, ağ və ya mavidir. Sütuncuğun tərəfi bükülmüş, əsas tünd-boz, nisbətən parlaq, tozcuq ağdır. Qutucuq uzadılmış ellipsvari, 3 tilli, sivridir.

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

Çiçəkləmə dövrü aprle ayına, meyvə əmələgətirmə may ayına təsadüf edir. Kökümsov və toxum vasitəsilə çoxalır. Aşağı dağ qurşağında daşlı, gilli və çınqıllı yamaclarda yayılmışdır. Mezokserofitdir.

Yayılması

Naxçıvanın Sədərək kəndi ətrafında. Azerbaycandan kənarda Ermənistan, İran, Gürcüstanda yayılmışdır. Aşağı və orta dağlıq qurşaqlarının quru, daşlı, cınqıllı yamaclarında bitir. Nəzərə çarpacaq dərəcədə azalmaqdadır. Bozqır yaylasında və Kür düzənliyində.

Sayı və tendensiyası

Populyasiyalarının sayı azalır. Otarılma və tapdalanma nəticəsində yaşama ərazisi məhdudlaşır, populyasiyada azalma tendensiyası müşahidə olunur.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Antropogen amillər (növün yığılması, otarılma).

Mühafizə tədbirləri

Mühafizə tədbirləri yoxdur. Yasaqlıqların yaradılması vacibdir.

Çoxalması

Toxumla və vegetativ yolla çoxalır.Çiçəkləyən bitkilərin toplanması, kök yumruların gəmirəcilər tərəfindən yeyilməsi bitkinin azalmasına səbəb olmuşdur. Azərbaycan Botanika İnstitutunun Botanika bağında becərilir. Xüsusi mühafizə tədbirlər hazırlanmamışdır.

İstinadlar

Həmçinin bax

wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer

Gurcu suseni lat Iris iberica bitkiler aleminin qulancarcicekliler destesinin susenkimiler fesilesinin susen cinsine aid bitki novu IUCN Qirmizi Siyahisina gore novun kateqoriyasi ve statusu Nesli kesilmeye hessas olanlar kateqoriyasina aiddir VU D2 Azerbaycanin nadir Qafqazin endemik novudur Gurcu suseniElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad BirlepelilerDeste QulancarciceklilerFesile SusenkimilerYarimfesile Triba Cins SusenNov Gurcu suseniBeynelxalq elmi adiIris iberica Steven 1808Sekil axtarisiNCBI 292538Qisa morfoloji tesviriCoxillik ot bitkisidir Kokumsovu nazik surunendir govde 4 20 sm 30 hundurlukde bir iri tepe ciceyinden ibaretdir Yarpaqlari boz goyumtul dar xetvari bezen oraqvari eyilmisdir Tepe yarpaqlari otvari perdelidir nestersekilli sivridir Cicekyanliginin borucugu uzun silindrikdir Cicekyanliginin xarici terefi 6 7 sm uzunlugunda agimtil sari ve tund qara leke ve orta hissede dirnaqciqda tund qara tukcukler var Cicekyanliginin daxili hissesi yuxariya dogru durandir agimtil ag ve ya mavidir Sutuncugun terefi bukulmus esas tund boz nisbeten parlaq tozcuq agdir Qutucuq uzadilmis ellipsvari 3 tilli sivridir Bioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleriCicekleme dovru aprle ayina meyve emelegetirme may ayina tesaduf edir Kokumsov ve toxum vasitesile coxalir Asagi dag qursaginda dasli gilli ve cinqilli yamaclarda yayilmisdir Mezokserofitdir YayilmasiNaxcivanin Sederek kendi etrafinda Azerbaycandan kenarda Ermenistan Iran Gurcustanda yayilmisdir Asagi ve orta dagliq qursaqlarinin quru dasli cinqilli yamaclarinda bitir Nezere carpacaq derecede azalmaqdadir Bozqir yaylasinda ve Kur duzenliyinde Sayi ve tendensiyasiPopulyasiyalarinin sayi azalir Otarilma ve tapdalanma neticesinde yasama erazisi mehdudlasir populyasiyada azalma tendensiyasi musahide olunur Mehdudlasdirici amillerAntropogen amiller novun yigilmasi otarilma Muhafize tedbirleriMuhafize tedbirleri yoxdur Yasaqliqlarin yaradilmasi vacibdir CoxalmasiToxumla ve vegetativ yolla coxalir Cicekleyen bitkilerin toplanmasi kok yumrularin gemireciler terefinden yeyilmesi bitkinin azalmasina sebeb olmusdur Azerbaycan Botanika Institutunun Botanika baginda becerilir Xususi muhafize tedbirler hazirlanmamisdir IstinadlarHemcinin bax

Nəşr tarixi: İyun 22, 2024, 10:54 am
Ən çox oxunan
  • May 27, 2025

    Protea afra

  • Aprel 19, 2025

    Proteyakimilər (yarımfəsilə)

  • Fevral 11, 2025

    Propion turşusu

  • Aprel 02, 2025

    Prosopis

  • Fevral 25, 2025

    Proksima Sentavr

Gündəlik
  • Komsomol

  • Azərbaycanda UNESCO-nun Ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı

  • Azərbaycan

  • Yekaterinburq

  • Əhmədabad (Qücərat)

  • HƏMAS–İsrail müharibəsi

  • Sovet İttifaqı Qəhrəmanı

  • 1846

  • ABŞ

  • 1994

NiNa.Az - Studiya

  • Vikipediya

Bülletendə Qeydiyyat

E-poçt siyahımıza abunə olmaqla siz həmişə bizdən ən son xəbərləri alacaqsınız.
Əlaqədə olmaq
Bizimlə əlaqə
DMCA Sitemap Feeds
© 2019 nina.az - Bütün hüquqlar qorunur.
Müəllif hüququ: Dadaş Mammedov
Yuxarı