Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Böyük Kir, II Kir (ing. Cyrus the Great; farsca: کوروش بزرگ, Kuruş-e Bozorg), Midiyalı Kir (təq. e.ə. 600, Anşan (Fars) – e.ə. 530, Sırdərya) – qədim İran padşahı və Əhəmənilər İmperiyasının banisi. II Kirin başçılığı altında Əhəməni İmperiyası cənub-qərbi Asyanın tamamını fəth edərək, ərazisinə görə o zamanlara qədər dünyada görünməyən genişlikdə bir dövlətə çevrilmişdir.
| II Kir | |
|---|---|
| : Kuruş Farsca: کوروش بزرگ (Kuruş-i Bözörg-Böyük Kir), və ya کوروش دوم (Kuruş-i Dom-II Kir) | |
 | |
| Əvvəlki | ( padşahı olaraq) İştiməngü (Midiya Şahənşahı olaraq) |
| Sonrakı | II Kambiz |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | təq. e.ə. 600 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | e.ə. 530 |
| Vəfat yeri | Seyhun, , və ya Araz çayı, |
| Vəfat səbəbi | döyüşdə ölüm |
| Fəaliyyəti | suveren[d], hərbi lider[d], təşkilati təsisçisi[d], monarx |
| Anası | Mandana |
| Uşaqları | II Kambiz, , , , |
| Ailəsi | Əhəmənilər sülaləsi |
| Dini | Zərdüştçülük |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Herodot göstərir ki, Midiya sarayında fars meylli qüvvələr gizli fəaliyyət göstərirdi. Bir qrup əyan başda Harpaq olmaqla II Kir ilə əlaqəyə girir və onun hakimiyyətə ələ keçirməsinə kömək edirdilər.Farslar uzun müddətli müharibələrdə madayların mövqeyinin zəifləməsindən istifadə edərək üsyan qaldıraraq özlərini müstəqil elan etmiş və nəticədə Midiya dövlətini parçalamışlar.
Fars qüvvələrinin başında Astiaqın nəvəsi (qızı Mandananın oğlu) II Kir dururdu. Astiaq qızı Mandananın doğulacaq uşağının gələcəkdə onun üçün təhlükə törədəcəyi ilə bağlı yuxu gördükdən sonra, Harpaqı uşaq doğulan kimi onu öldürməsi üçün Anşana göndərir. Harpaq isə əlini hökmdar nəslindən olan insanın qanına bulamaq istəmədiyi üçün uşağı (II Kir) Mitridat adlı bir çobana verir və o da uşağı öz övladı kimi böyüdür.
Ön il keçdikdən sonra, Kirin sağ olmasını öyrənən Astiaq bundan qəzəblənərək Harpaqı cəzalandırır. O, onun yeganə oğlunu kəsdirərək, sarayda təşkil olunmuş ziyafətdə içində uşağın atası Harpaqın da olduğu saray adamlarına yedirdir. Harpaq ziyafət zamanı bunu öyrəndikdən sonra, heç bir reaksiya verməyərək sakitcə oğlunun qalıqlarını masalardan toplayaraq məclisdən çıxır və qalıqları dəfn edir. Astiaq daha sonra, maqlarla Kirin taleyini necə həll etmək haqqında məsləhətləşməyə başladı. Onlar, dağda yoldaşları ilə oyun oynayarkən tapılan uşağın kəhanəti gerçəkləşdirərək onun hakimiyyətini əlindən ala biləcəyini, ona görə də saraydan uzaqda saxlanması gərəkdiyini söylədilər. Onların məsləhəti ilə, Astiaq uşağı valideynləri və Mandananın yanına, Anşana (xarablıqları Şiraz yaxınlığında yerləşən qədim şəhər) göndərdi.
Kir e.ə. 559-cu ildə hakimiyyətdə öz atasını əvəz edir və e.ə. 553-cü ildə çoxdan Astiaqdan qisas almaq istəyən Harpaqın məsləhəti ilə babaı Midiya hökmdar Astiaqa qarşı üsyan qaldırır. Tərəflər arasında irili xırdalı bir neçə döyüş baş verir. Farslar və madaylar arasında gedən müharibənin üçüncü ilində, Pasarqad döyüşündə maday ordusu hökmdarın əmrlərinə tabe olmayaraq dağılır və beləliklə də maday sülaləsi devrilir. Midiya dövlətinin varlığına son qoyulur. Kir Astiaqın hakimiyyətini əlindən alır.
İstinadlar
- Freebase Data Dumps. Google.
- Kuhrt, A. 13 // The Ancient Near East: C. 3000-330 BC. Routledge. pp. 647. ISBN .
- Herodot, 1.127.1
- Pierre Briant: "Od Kira do Aleksandra: Povijest Perzijskog Carstva" (From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire), preveo Peter Daniels, Indiana: Eisenbrauns, 2002., str. 28.
- Herodotus correctly names Cyrus' parents, though he does not know that Cambyses was a king. cf. How, W. W., & Wells, J. (1991). A commentary on Herodotus with introduction and appendixes. Oxford [Oxfordshire]: Oxford University Press. i.107
- James Ussher, Larry Pierce i Marion Pierce, str. 109.
- Walter Burkert, Homo Necans, 1983:103–09.
- M. A. Dandamaev, A Political History of the Achaemenid Empire, tr. W. J. Vogelsang, (1989) 2014-09-10 at the Wayback Machine p. 17–18
- Duncker, Max, The History of Antiquity, tr. Evelyn Abbott, p. 350. London, Richard Bentley * Son (1881) p. 350.1.1
- Duncker, Max, The History of Antiquity, tr. Evelyn Abbott, p. 351. London, Richard Bentley * Son (1881) p. 351.8
Xarici keçidlər
II Kir Doğum: e.ə. 600 Vəfat: e.ə. 530 | ||
| Hakimiyyət titulları | ||
|---|---|---|
| Sələfləri Əhəmənilər imperiyasını qurdu (Astiaq ) |  Əhəmənilər imperiyası Şahı (?)- e.ə. 530 | Xələfləri II Kambiz |
| Sələfləri | Şahı e.ə. 559- e.ə. 530 | Xələfləri Əhəmənilər imperiyasını quruldu |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Boyuk Kir II Kir ing Cyrus the Great farsca کوروش بزرگ Kurus e Bozorg Midiyali Kir teq e e 600 Ansan Fars e e 530 Sirderya qedim Iran padsahi ve Ehemeniler Imperiyasinin banisi II Kirin basciligi altinda Ehemeni Imperiyasi cenub qerbi Asyanin tamamini feth ederek erazisine gore o zamanlara qeder dunyada gorunmeyen genislikde bir dovlete cevrilmisdir II Kir Kurus Farsca کوروش بزرگ Kurus i Bozorg Boyuk Kir ve ya کوروش دوم Kurus i Dom II Kir Ehemeni imperiyasinin I SahensahiEvvelki padsahi olaraq Istimengu Midiya Sahensahi olaraq SonrakiII KambizSexsi melumatlarDogum tarixi teq e e 600Dogum yeri Ansan Fars Vefat tarixi e e 530Vefat yeri Seyhun ve ya Araz cayi Vefat sebebi doyusde olumFealiyyeti suveren d herbi lider d teskilati tesiscisi d monarxAnasi MandanaUsaqlari II Kambiz Ailesi Ehemeniler sulalesiDini Zerdustculuk Vikianbarda elaqeli mediafayllar Herodot gosterir ki Midiya sarayinda fars meylli quvveler gizli fealiyyet gosterirdi Bir qrup eyan ba sda Harpaq olmaqla II Kir ile elaqeye girir ve onun hakimiyyete ele kecirmesine komek edirdiler Farslar uzun muddetli muharibelerde madaylarin movqeyinin zeiflemesinden istifade ederek usyan qaldiraraq ozlerini musteqil elan etmis ve neticede Midiya dovletini parcalamislar Fars quvvelerinin basinda Astiaqin nevesi qizi Mandananin oglu II Kir dururdu Astiaq qizi Mandananin dogulacaq usaginin gelecekde onun ucun tehluke toredeceyi ile bagli yuxu gordukden sonra Harpaqi usaq dogulan kimi onu oldurmesi ucun Ansana gonderir Harpaq ise elini hokmdar neslinden olan insanin qanina bulamaq istemediyi ucun usagi II Kir Mitridat adli bir cobana verir ve o da usagi oz ovladi kimi boyudur On il kecdikden sonra Kirin sag olmasini oyrenen Astiaq bundan qezeblenerek Harpaqi cezalandirir O onun yegane oglunu kesdirerek sarayda teskil olunmus ziyafetde icinde usagin atasi Harpaqin da oldugu saray adamlarina yedirdir Harpaq ziyafet zamani bunu oyrendikden sonra hec bir reaksiya vermeyerek sakitce oglunun qaliqlarini masalardan toplayaraq meclisden cixir ve qaliqlari defn edir Astiaq daha sonra maqlarla Kirin taleyini nece hell etmek haqqinda meslehetlesmeye basladi Onlar dagda yoldaslari ile oyun oynayarken tapilan usagin kehaneti gerceklesdirerek onun hakimiyyetini elinden ala bileceyini ona gore de saraydan uzaqda saxlanmasi gerekdiyini soylediler Onlarin mesleheti ile Astiaq usagi valideynleri ve Mandananin yanina Ansana xarabliqlari Siraz yaxinliginda yerlesen qedim seher gonderdi Kir e e 559 cu ilde hakimiyyetde oz atasini evez edir ve e e 553 cu ilde coxdan Astiaqdan qisas almaq isteyen Harpaqin mesleheti ile babai Midiya hokmdar Astiaqa qarsi usyan qaldirir Terefler arasinda irili xirdali bir nece doyus bas verir Farslar ve madaylar arasinda geden muharibenin ucuncu ilinde Pasarqad doyusunde maday ordusu hokmdarin emrlerine tabe olmayaraq dagilir ve belelikle de maday sulalesi devrilir Midiya dovletinin varligina son qoyulur Kir Astiaqin hakimiyyetini elinden alir IstinadlarFreebase Data Dumps Google Kuhrt A 13 The Ancient Near East C 3000 330 BC Routledge pp 647 ISBN 0 4151 6762 0 Herodot 1 127 1 Pierre Briant Od Kira do Aleksandra Povijest Perzijskog Carstva From Cyrus to Alexander A History of the Persian Empire preveo Peter Daniels Indiana Eisenbrauns 2002 str 28 Herodotus correctly names Cyrus parents though he does not know that Cambyses was a king cf How W W amp Wells J 1991 A commentary on Herodotus with introduction and appendixes Oxford Oxfordshire Oxford University Press i 107 James Ussher Larry Pierce i Marion Pierce str 109 Walter Burkert Homo Necans 1983 103 09 M A Dandamaev A Political History of the Achaemenid Empire tr W J Vogelsang 1989 2014 09 10 at the Wayback Machine p 17 18 Duncker Max The History of Antiquity tr Evelyn Abbott p 350 London Richard Bentley Son 1881 p 350 1 1 Duncker Max The History of Antiquity tr Evelyn Abbott p 351 London Richard Bentley Son 1881 p 351 8Xarici kecidlerII KirEhemeniler sulalesiDogum e e 600 Vefat e e 530Hakimiyyet titullariSelefleri Ehemeniler imperiyasini qurdu Astiaq Ehemeniler imperiyasi Sahi e e 530 Xelefleri II KambizSelefleri Sahi e e 559 e e 530 Xelefleri Ehemeniler imperiyasini quruldu