Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Huşəng ibn Kavus – Şirvanşahlar dövlətinin otuz üçüncü hökmdarı, Şirvanşah Kavus ibn Keyqubadın oğlu.
| Huşəng ibn Kavus | |
|---|---|
 Arif Ərdəbili "Fərhad və Şirin" əsərini Şirvanşah Huşəngə təqdim edir. | |
Şirvanşahlar Dövlətinin XXXIII hökmdarı | |
| 1372 – 1382 | |
| Əvvəlki | Kavus ibn Keyqubad |
| Sonrakı | I İbrahim |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Bakı |
| Atası | Kavus ibn Keyqubad |
| Dini | Sünni İslam |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Hakimiyyəti
Huşəng Şirvanda 1372-ci ildən hakimiyyətə başlamışdır. Bu vaxta qədər o, sultan Üveysin yanında girov saxlanılırdı. Huşəng də, atası kimi icazəsi ilə Şirvanşah taxtına sahib olduğu Üveyslə dostluq münasibətləri saxlayırdı. Belə ki, Kavusun ölüm xəbərini eşidən sultan Üveys özü atasının taxtını tutmaq üçün Huşəngi Şirvana göndərmişdi.
Huşəngin hakimiyyəti sultan Üveysin oğlanları Hüseyn və Əhmədin hökmranlıq dövrünə təsadüf etmişdir. Şeyx Üveys h.776 (1374)-cı ildə, Kavusdan iki il sonra ölmüşdür. Onun ölümündən sonra oğlanları və digər iri feodallar – Azərbaycan əmirləri arasında çəkişmə başladı. Bu mübarizə nəticəsində h.777 (1375/6)-ci ildə bir neçə aylığa Cənubi Azərbaycanı tutaraq qardaşı oğlu qoşunla Şirvana və Muğana göndərdi.
Mənbələrin verdiyi məlumata , görə, Şirvanşah onunla vuruşmaqdan vaz keçmiş və itaətkarlıq göstərmədən Şirvanı tərk etmişdi. Cəlairi dövlətini taxt-taca sahib olmaq uğrunda mübarizədə qardaşı şeyx Həsəni öldürmüş Hüseyn idarə edirdi. H.784 (1382/3)-cü ildə Üveysin digər oğlu Əhməd qardaşı sultan Hüseynə qarşı yürüş edərək, Təbrizdə onu öldürüb hakimiyyəti ələ keçirdi. Əslində, ölkədə öz süzerenlərinə, sultan Üveysin oğlanlarına itaət etməkdən boyun qaçıran iri köçəri feodallar – əmirlər ağalıq edirdilər. Cəlairilər dövlətinin tənəzzülü dövründə Şirvanşah Huşəng öz hakimiyyətini və dövlətini möhkəmləndirdi.
Bu vaxt Muğan vilayəti Şirvanın tərkibinə daxil idi. Qardaşı Bəyazidi Cəlairi dövlətinin qanuni varisi və sultan elan edən Sultaniyyə hakimi Sarı Adilə etibarını itirən sultan Əhməd Naxçıvandan keçib, Təbrizdən Arrana və Muğana qaçdı. Huşəng Şirvanşaha müraciət edən sultanın yanına gəldi və ona sığınacaq verdi. Bu vaxt Əhmədi təqib edən əmir Adil öz qoşunları ilə Arrana və Muğana girdi. Adil Bərzəndə çatanda Şirvanşah Huşəng də buraya gələrək əmir Adil, Əhməd və Bəyazid arasındakı danışıqlarda vasitəçilik etdi. Şirvanşah qardaşları barışdıra bildi və sülh sazişi bağlanmasına nail oldu. Həmin sazişə görə Əhməd Azərbaycana, Bəyazid , Adil və Əhməd isə birlikdə sahib oldular.Cəlairilərlə dostluq əlaqələri saxlayan Şirvanşah Huşəng ibn Kavusun zamanında Şirvanın Bakuyə, Güştəsbi, Şəbəran və Şamaxı şəhərlərində üzərində şeyx Üveysin oğlu, h.776 (1374/5)-cı ildən h.784 (1382)-cü ilədək hökmranlıq etmiş Cəlal əd-Din Hüseynin, habelə onun qardaşı Qiyas əd-Din Əhmədin (h.784 (1382)-h.813 (1410)-cü illər) adları çəkilən kitabə olan gümüş pullar zərb edilirdi.
Numizmatika
Numizmatik materiallar Şirvanşahın Cəlairilərdən asılılığını təsdiq edir. Mənbələrdə Huşəngdən öz dövrünə görə təhsil görmüş hökmdar, həm də tanınmış şair kimi danışılır. Lakin onun hakimiyyəti az – on il sürmüşdür. XIV əsrin sonlarında Şirvanda xırda feodalların və kəndlilərin zadəganlar əleyhinə üsyanı baş verdi. Huşəng h.748 (1382)-ci ildə onun qəddarlığından qəzəblənmiş rəiyyəti tərəfindən öldürüldü. Bundan sonra Şirvan feodalları ehtimal ki, Huşəngin birbaşa vəliəhdi olmadığından Dərbəndilər sülaləsindn Şeyx I İbrahimi hökmdar seçdilər.
Ailəsi
- Atası Kavus ibn Keyqubad. Şirvanşah.
- Qardaşı . Sərkərdə.
- Əmisi Sultan Məhəmməd. Dərbənd valisi.
- Əmioğlusu Əmir Bəhlul
- Əmioğlusu I İbrahim. Xələfi və Dərbəndilər sülaləsinin qurucusu.
| SƏLƏF Kavus ibn Keyqubad |  | Huşəng ibn Kavus Kəsranilər | | XƏLƏF I İbrahim |
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- Шapaф-xaн Бидлиcи. c.86–87, 90
- Caмapkaнди, л.138,157
- Дopн, c. 561–562
- Mинopcкий, c. 170
- Aлизaдe, c.379–381.
- M a p к o в. Kaтoлoг Джeлaиpидcкиx мoнeт. c. 19, 32, 56
- Пaxoмoв. Kлaды Aзepбaйджaнa, вып. II, c.44–45
- Пaxoмoв, Moнeтныe клaды, вып. VI. c.55–58.
- Arif Ərdəbili, v.85
- Mинopcкий, c.l70
- Cтeнли Лeн-Пyль. Mycyльмaнcкиe динacтии, c.295–296
- Дopн, c.562
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Huseng ibn Kavus Sirvansahlar dovletinin otuz ucuncu hokmdari Sirvansah Kavus ibn Keyqubadin oglu Huseng ibn KavusArif Erdebili Ferhad ve Sirin eserini Sirvansah Husenge teqdim edir Sirvansahlar Dovletinin XXXIII hokmdari1372 1382EvvelkiKavus ibn KeyqubadSonrakiI IbrahimSexsi melumatlarDogum yeri BakiVefat tarixi 1382Vefat yeri BakiAtasi Kavus ibn KeyqubadDini Sunni Islam Vikianbarda elaqeli mediafayllarHakimiyyetiHuseng Sirvanda 1372 ci ilden hakimiyyete baslamisdir Bu vaxta qeder o sultan Uveysin yaninda girov saxlanilirdi Huseng de atasi kimi icazesi ile Sirvansah taxtina sahib oldugu Uveysle dostluq munasibetleri saxlayirdi Bele ki Kavusun olum xeberini esiden sultan Uveys ozu atasinin taxtini tutmaq ucun Husengi Sirvana gondermisdi Husengin hakimiyyeti sultan Uveysin oglanlari Huseyn ve Ehmedin hokmranliq dovrune tesaduf etmisdir Seyx Uveys h 776 1374 ci ilde Kavusdan iki il sonra olmusdur Onun olumunden sonra oglanlari ve diger iri feodallar Azerbaycan emirleri arasinda cekisme basladi Bu mubarize neticesinde h 777 1375 6 ci ilde bir nece ayliga Cenubi Azerbaycani tutaraq qardasi oglu qosunla Sirvana ve Mugana gonderdi Menbelerin verdiyi melumata gore Sirvansah onunla vurusmaqdan vaz kecmis ve itaetkarliq gostermeden Sirvani terk etmisdi Celairi dovletini taxt taca sahib olmaq ugrunda mubarizede qardasi seyx Heseni oldurmus Huseyn idare edirdi H 784 1382 3 cu ilde Uveysin diger oglu Ehmed qardasi sultan Huseyne qarsi yurus ederek Tebrizde onu oldurub hakimiyyeti ele kecirdi Eslinde olkede oz suzerenlerine sultan Uveysin oglanlarina itaet etmekden boyun qaciran iri koceri feodallar emirler agaliq edirdiler Celairiler dovletinin tenezzulu dovrunde Sirvansah Huseng oz hakimiyyetini ve dovletini mohkemlendirdi Bu vaxt Mugan vilayeti Sirvanin terkibine daxil idi Qardasi Beyazidi Celairi dovletinin qanuni varisi ve sultan elan eden Sultaniyye hakimi Sari Adile etibarini itiren sultan Ehmed Naxcivandan kecib Tebrizden Arrana ve Mugana qacdi Huseng Sirvansaha muraciet eden sultanin yanina geldi ve ona siginacaq verdi Bu vaxt Ehmedi teqib eden emir Adil oz qosunlari ile Arrana ve Mugana girdi Adil Berzende catanda Sirvansah Huseng de buraya gelerek emir Adil Ehmed ve Beyazid arasindaki danisiqlarda vasitecilik etdi Sirvansah qardaslari barisdira bildi ve sulh sazisi baglanmasina nail oldu Hemin sazise gore Ehmed Azerbaycana Beyazid Adil ve Ehmed ise birlikde sahib oldular Celairilerle dostluq elaqeleri saxlayan Sirvansah Huseng ibn Kavusun zamaninda Sirvanin Bakuye Gustesbi Seberan ve Samaxi seherlerinde uzerinde seyx Uveysin oglu h 776 1374 5 ci ilden h 784 1382 cu iledek hokmranliq etmis Celal ed Din Huseynin habele onun qardasi Qiyas ed Din Ehmedin h 784 1382 h 813 1410 cu iller adlari cekilen kitabe olan gumus pullar zerb edilirdi NumizmatikaNumizmatik materiallar Sirvansahin Celairilerden asililigini tesdiq edir Menbelerde Husengden oz dovrune gore tehsil gormus hokmdar hem de taninmis sair kimi danisilir Lakin onun hakimiyyeti az on il surmusdur XIV esrin sonlarinda Sirvanda xirda feodallarin ve kendlilerin zadeganlar eleyhine usyani bas verdi Huseng h 748 1382 ci ilde onun qeddarligindan qezeblenmis reiyyeti terefinden olduruldu Bundan sonra Sirvan feodallari ehtimal ki Husengin birbasa veliehdi olmadigindan Derbendiler sulalesindn Seyx I Ibrahimi hokmdar secdiler AilesiAtasi Kavus ibn Keyqubad Sirvansah Qardasi Serkerde Emisi Sultan Mehemmed Derbend valisi Emioglusu Emir Behlul Emioglusu I Ibrahim Xelefi ve Derbendiler sulalesinin qurucusu SELEF Kavus ibn Keyqubad Huseng ibn Kavus Kesraniler XELEF I IbrahimIstinadlar Bu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Shapaf xan Bidlici c 86 87 90 Camapkandi l 138 157 Dopn c 561 562 Minopckij c 170 Alizade c 379 381 M a p k o v Katolog Dzhelaipidckix monet c 19 32 56 Paxomov Klady Azepbajdzhana vyp II c 44 45 Paxomov Monetnye klady vyp VI c 55 58 Arif Erdebili v 85 Minopckij c l70 Ctenli Len Pyl Mycylmanckie dinactii c 295 296 Dopn c 562 Sirvansahlar dovleti portaliHemcinin bax Kesraniler Azerbaycan tarixi