Horomos monastırı - Türkiyə Cümhuriyyəti, Qars ilinin Ani şəhər xarabalığının 15 km Şimal - Şərq tərəfində yerləşən və orta əsrlərə aid erməni abidəsi.
Monastır Arpaçayın sahilində yerləşir və monastıra yeganə yol bu çayın sahili ilə uzanan çətin keçilən yoldur. Ani çarlığının ən mühüm dini və mədəni mərkəzlərindən biri olan bu monastırın kral I Abbasın (943-953) dövründə inşa edildiyi bildirilir. XI əsr erməni tarixçisi Stefanos Asogik monastırın qədim bir karvan yolu üzərində inşa edildiyini bildirir.
Baqratilər xanədanının mərkəzinin 961-ci ildə QarsdanAniyə köçürülməsindən sonra Horomos monastırının əhəmiyyəti daha da artmışdır. Belə ki, Baqratilər monastırdan bir krallıq qəbrstanı kimi istifadə etməyə başlamışdılar. 982-ci ildə ərəblərin yürüşündən sonra monastır yandırılmış, lakin qısa zaman sonra yenidən bərpa edilmiş,həmçinin yeni şapel inşa edilərək istifadə edilməyə başlanmışdır.
1064 - cü ildə türklərinAnini fəth etməsindən sonra monastır rahat həyatını sürməyə başlamışdır. Monastırın divarındakı 1180-ci il tarixli kitabə buranın böyük dini mərkəz olmasından bəhs edir. Horomos həmçinin XIII əsrdə Anini idarə edən gürcü mənşəli Mxraqdzeli xanədanı üçün də məzarlıq rolunu oynamışdır. Mənbələrdə monastırın böyük və zngin kitabxanasının olması haqqında da məlumatlar vardır.
Horomosda orta əsrlərə aid ən son kitabə 1336 - cı ilə aiddir. O dövrdən XVII əsrə qədər monastırın tarixi haqqında bir şey bilinmir və hətta bəzi alimlər bu bir neçə əsr ərzində monastırın tərk edildiyini zənn edirlər. 1788-ci ildə monastırda yenidənqurma işləri aparılmış, bayır divarları yenidən inşa edilmiş, həmçinin zəng qülləsi əlavə edilmişdir. Səyyah John Ussher XIX əsrin 60 - cı illərində bir keşişin müşaiyyəti ilə monastıra gəlmiş və binanın qəzalı və uçmaq vəziyyətində olduğunu görmüşdür. Sonrakı dövrlərdə - 1852, 1868, 1871 və 1878-ci illərdə də monastırda yenidənqurma işləri aparılmışdır.
Monastır 1920-ci ilə qədər fəaliyyət göstərmiş, Qars ruslar tərəfindən işğal edildiyi dövrdə ətrafında kənd olmuşdur. Lakin indi bu kənd tamamilə tərk edilmişdir. 1920-ci ildən sonra isə monastır kompleksinə daxil olan binalar tədricən dağılmağa başlamışdır. Sağlam divaraların üz daşları isə ermənilər tərəfindən sökülərək daşınmışdır. 1970-ci ildə isə Yəhya Peyğəmbər kilsəsinin qübbəsi çökmüşdür.
Horomos monastırı mənbələrdə həm də Qoşavəng olaraq adlandırılır. Lakin bu adın haradan qaynaqlanması haqqında heç bir dəqiq informasiya yoxdur. Sadəcə olaraq o qeyd edilir ki, monastırın əsasını Bizansdan qaçan kşişlər qoyub və bu ad da o dövrün hansısa hadisələri ilə əlaqədardır. Lakin eyni əhvalatın Çukurovadakı (Kilikiya) erməni qalası ilə də bağlı söylənməsi bunun həqiqiliyi şübhə altına alır.
Kompleks iki ayrı qrup abidələrdən ibarətdir. Monastırın əsas hissəsi Arpaçaya baxan uçurumlarn kənarında, qoruyucu divarla əhatələnmiş ərazidədir. Əsas kompleksin Şimalında (aşağısında) kiçik bir təpəciyin üstündə yanaşı düzülmüş üç kiçik kilsə vardır. Monastırın yaxınlığında başqa abidələrin də qalıqları vardır. Monastırın 500 m Şimalında, Aniyə gedən yolun üstündə Zəfər Tağı deyilən abidənin qalıqları vardır.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Əsas kompleks
Əsas monastır kompleksi düzbucaqlı şəkildə müdafiə divarları ilə əhatə olunmuş ərazidə inşa edilmişdir. Bu divarların indi yalnız bəzi hissələri qalmışdır. Bu qapalı ərazinin girişi isə Şimal divarının Qərb ucunda olmuşdur. Burada xarabalıqları hələ də qalan iki qrup bina olmuşdur. İlk qrup monastırın ən önəmli kilsəsi olan Yəhya Peyğəmbər kilsəsinin ətrafındakı binalardan ibarətdir. İkinci qrup binalar isə birinci qrupun Cənub tərəfindədir. Əvvəllər jamatunun önündən qapalı ərazini qonaqlar üçün qarşılanma yerinə çevirən bir divar keçirmiş. Qarşılanma yerinin içində qonaqların dinlənməsi üçün inşa edildiyi düşünülən bir bina və monastır rahibləri üçün inşa edilmiş bir neçə kiçik hücrə olmuşdur. Bu iki abidə XX əsrin əvvəllərində dağılmış, günümüzə isə onlardan heç nə çatmamışdır.
Yəhya peyğəmbər kilsəsi
Yəhya peyğəmbər kilsəsinin planı və en kəsiyi
Monastırın əsas binası olan Yəhya peyğəmbər kilsəsi qübbəli düzbucaqlı formada idi. Yarımdairəvi şəkilli qübbənin tağlarla dəstəklənmiş silindrik alın hissəsi və konik şəkilli damı olmuşdur. İçi çox sadə olmuş, yalnız XIII əsrdən qalma bəzi şəkil qalıqlarına təsadüf edilmişdir. Daha qədim kilsələr üçün xarakterik olan bir cəhət - apsisində iki pəncərəsi vardı. Şimal, Cənub və Şərq bayır divarlarındakı nişlər kilsəsnin inşasından sonrakı bərpalarda o qədər də dəyişikliyə uğramayan bir tikili olduğunu göstərirdi. Bu nişlərin Qərb divarında az olmaları və həin divardakı qapının sadəliyi jamatunun nşasının kilsənin inşasə zamanı düşünüldüyü qənaətinə gəlməyə imkan verir. Kilsənin Qərb divarında jamatunun izələrinin X əsrdən etibarən, xüsusiylə XIII əsrdə rastlanır. Jamatun kəlməsi "kilsə ev" deməkdir və toplantı məkanı olaraq və ölüləri yola salmaq üçün istifadə olunurdu. Çünki, ölüləri kilsədən yola salmaq qadağan idi.
Yəhya peyğəmbər kilsəsinin jamatunu Horomosda dövrümüzə çatan ən mühüm abidədir və erməni memarlığı tarixində mühüm yeri var. Kilsəylə demək olar ki eyni dövrdə inşa edilən jamatun həm də erməni memarlığında ən qədim jamatun nümunələrindəndir. Jamatunun giriş qapısının üstündəki kitabədə onun inşası haqqında deyilir: "Erməni təqviminin 487-ci ilində (miladi 1038) mən, Şahənşah Qagikin oğlu, Şahənşah Hovannes Kulpdakı meyvə bağçalarını Horomosda inşa jamatunuyla birgə inşa etdirdiyim Surb Hovhannes kilsəsinə bağışladım. Və Petros bəyin patrikliyi və Hovannes atanın katolikosluğu sürdükcə ildə gömrük vergisindən azad yüz kisə duz bəxş etdim. Əgər bizdən sonra kimsə bu hökmə və mənim bəxşişimə müxalif olarsa Tanrı önündə mənim günahlarıma görə cavab verəcək və sağlığında və ölümündə Nikeyada (İznik) toplanan 318 patrik tərəfindən lənətlənəcək. Və bu hökmə itaət edənlər İsa tərəfindən təriflənəcək."
Jamatun eyni zamanda çox qeyri-adi plana və bu tip dizayna daha çox XII əsrin ortalarında rast gəlindiyi üçün həm də dövrü üçün qeyri-adi bəzək ünsürlərinə sahibdir. Jamatunun damı iri və yuvarlaq kəmər silsiləsiylə dəstəklənirdi. Bunlar otaqda hər iki yövə kəsişir və dörd böyük sütun üzərində birləşir. Bu sütunlar qalın və qısa olmaqla, sadə və yumru sütun başlığı və altlıqlarına malikdir. Sütun altlıqları səkkizguşəli təməl üzərində yerləşdirilmişdir. Kəmərlər tavanı doqquz düzbucaqlı bölməyə ayırmışdır. Orta hissə üzərindəki kəmərlər içəridə Şərq- Qərb yönünü vurğulamaq və keçidlərlə əhatələnmiş orta hissəsi görüntüsü yaratmaq məqsədi ilə daha uzun hazırlanmışdır.
Mənbə
Horomos monastırı
Həmçinin bax
Erməni memarlığı
Avqust 12, 2021
horomos, monastırı, türkiyə, cümhuriyyəti, qars, ilinin, şəhər, xarabalığının, şimal, şərq, tərəfində, yerləşən, orta, əsrlərə, erməni, abidəsi, Հոռոմոս40, ölkə, türkiyə, türkiyəşəhər, qarsyerləşir, aniaidiyyatı, erməni, qriqoryan, kilsəsitikilmə, tarixi, əsrü. Horomos monastiri Turkiye Cumhuriyyeti Qars ilinin Ani seher xarabaliginin 15 km Simal Serq terefinde yerlesen ve orta esrlere aid ermeni abidesi Horomos monastiriՀոռոմոս40 31 10 sm e 43 37 44 s u Olke Turkiye TurkiyeSeher QarsYerlesir AniAidiyyati Ermeni Qriqoryan KilsesiTikilme tarixi X esrUslubu Ermeni memarligiHoromos monastiriMonastirin plani Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi 2 Memarliq xususiyyetleri 2 1 Esas kompleks 2 2 Yehya peygember kilsesi 3 Menbe 4 Hemcinin baxTarixi RedakteMonastir Arpacayin sahilinde yerlesir ve monastira yegane yol bu cayin sahili ile uzanan cetin kecilen yoldur Ani carliginin en muhum dini ve medeni merkezlerinden biri olan bu monastirin kral I Abbasin 943 953 dovrunde insa edildiyi bildirilir XI esr ermeni tarixcisi Stefanos Asogik monastirin qedim bir karvan yolu uzerinde insa edildiyini bildirir Baqratiler xanedaninin merkezinin 961 ci ilde Qarsdan Aniye kocurulmesinden sonra Horomos monastirinin ehemiyyeti daha da artmisdir Bele ki Baqratiler monastirdan bir kralliq qebrstani kimi istifade etmeye baslamisdilar 982 ci ilde ereblerin yurusunden sonra monastir yandirilmis lakin qisa zaman sonra yeniden berpa edilmis hemcinin yeni sapel insa edilerek istifade edilmeye baslanmisdir 1064 cu ilde turklerin Anini feth etmesinden sonra monastir rahat heyatini surmeye baslamisdir Monastirin divarindaki 1180 ci il tarixli kitabe buranin boyuk dini merkez olmasindan behs edir Horomos hemcinin XIII esrde Anini idare eden gurcu menseli Mxraqdzeli xanedani ucun de mezarliq rolunu oynamisdir Menbelerde monastirin boyuk ve zngin kitabxanasinin olmasi haqqinda da melumatlar vardir Horomosda orta esrlere aid en son kitabe 1336 ci ile aiddir O dovrden XVII esre qeder monastirin tarixi haqqinda bir sey bilinmir ve hetta bezi alimler bu bir nece esr erzinde monastirin terk edildiyini zenn edirler 1788 ci ilde monastirda yenidenqurma isleri aparilmis bayir divarlari yeniden insa edilmis hemcinin zeng qullesi elave edilmisdir Seyyah John Ussher XIX esrin 60 ci illerinde bir kesisin musaiyyeti ile monastira gelmis ve binanin qezali ve ucmaq veziyyetinde oldugunu gormusdur Sonraki dovrlerde 1852 1868 1871 ve 1878 ci illerde de monastirda yenidenqurma isleri aparilmisdir Monastir 1920 ci ile qeder fealiyyet gostermis Qars ruslar terefinden isgal edildiyi dovrde etrafinda kend olmusdur Lakin indi bu kend tamamile terk edilmisdir 1920 ci ilden sonra ise monastir kompleksine daxil olan binalar tedricen dagilmaga baslamisdir Saglam divaralarin uz daslari ise ermeniler terefinden sokulerek dasinmisdir 1970 ci ilde ise Yehya Peygember kilsesinin qubbesi cokmusdur Horomos monastiri menbelerde hem de Qosaveng olaraq adlandirilir Lakin bu adin haradan qaynaqlanmasi haqqinda hec bir deqiq informasiya yoxdur Sadece olaraq o qeyd edilir ki monastirin esasini Bizansdan qacan ksisler qoyub ve bu ad da o dovrun hansisa hadiseleri ile elaqedardir Lakin eyni ehvalatin Cukurovadaki Kilikiya ermeni qalasi ile de bagli soylenmesi bunun heqiqiliyi subhe altina alir Kompleks iki ayri qrup abidelerden ibaretdir Monastirin esas hissesi Arpacaya baxan ucurumlarn kenarinda qoruyucu divarla ehatelenmis erazidedir Esas kompleksin Simalinda asagisinda kicik bir tepeciyin ustunde yanasi duzulmus uc kicik kilse vardir Monastirin yaxinliginda basqa abidelerin de qaliqlari vardir Monastirin 500 m Simalinda Aniye geden yolun ustunde Zefer Tagi deyilen abidenin qaliqlari vardir Memarliq xususiyyetleri RedakteEsas kompleks Redakte Esas monastir kompleksi duzbucaqli sekilde mudafie divarlari ile ehate olunmus erazide insa edilmisdir Bu divarlarin indi yalniz bezi hisseleri qalmisdir Bu qapali erazinin girisi ise Simal divarinin Qerb ucunda olmusdur Burada xarabaliqlari hele de qalan iki qrup bina olmusdur Ilk qrup monastirin en onemli kilsesi olan Yehya Peygember kilsesinin etrafindaki binalardan ibaretdir Ikinci qrup binalar ise birinci qrupun Cenub terefindedir Evveller jamatunun onunden qapali erazini qonaqlar ucun qarsilanma yerine ceviren bir divar kecirmis Qarsilanma yerinin icinde qonaqlarin dinlenmesi ucun insa edildiyi dusunulen bir bina ve monastir rahibleri ucun insa edilmis bir nece kicik hucre olmusdur Bu iki abide XX esrin evvellerinde dagilmis gunumuze ise onlardan hec ne catmamisdir Yehya peygember kilsesi Redakte Yehya peygember kilsesinin plani ve en kesiyi Monastirin esas binasi olan Yehya peygember kilsesi qubbeli duzbucaqli formada idi Yarimdairevi sekilli qubbenin taglarla desteklenmis silindrik alin hissesi ve konik sekilli dami olmusdur Ici cox sade olmus yalniz XIII esrden qalma bezi sekil qaliqlarina tesaduf edilmisdir Daha qedim kilseler ucun xarakterik olan bir cehet apsisinde iki penceresi vardi Simal Cenub ve Serq bayir divarlarindaki nisler kilsesnin insasindan sonraki berpalarda o qeder de deyisikliye ugramayan bir tikili oldugunu gosterirdi Bu nislerin Qerb divarinda az olmalari ve hein divardaki qapinin sadeliyi jamatunun nsasinin kilsenin insase zamani dusunulduyu qenaetine gelmeye imkan verir Kilsenin Qerb divarinda jamatunun izelerinin X esrden etibaren xususiyle XIII esrde rastlanir Jamatun kelmesi kilse ev demekdir ve toplanti mekani olaraq ve oluleri yola salmaq ucun istifade olunurdu Cunki oluleri kilseden yola salmaq qadagan idi Yehya peygember kilsesinin jamatunu Horomosda dovrumuze catan en muhum abidedir ve ermeni memarligi tarixinde muhum yeri var Kilseyle demek olar ki eyni dovrde insa edilen jamatun hem de ermeni memarliginda en qedim jamatun numunelerindendir Jamatunun giris qapisinin ustundeki kitabede onun insasi haqqinda deyilir Ermeni teqviminin 487 ci ilinde miladi 1038 men Sahensah Qagikin oglu Sahensah Hovannes Kulpdaki meyve bagcalarini Horomosda insa jamatunuyla birge insa etdirdiyim Surb Hovhannes kilsesine bagisladim Ve Petros beyin patrikliyi ve Hovannes atanin katolikoslugu surdukce ilde gomruk vergisinden azad yuz kise duz bexs etdim Eger bizden sonra kimse bu hokme ve menim bexsisime muxalif olarsa Tanri onunde menim gunahlarima gore cavab verecek ve sagliginda ve olumunde Nikeyada Iznik toplanan 318 patrik terefinden lenetlenecek Ve bu hokme itaet edenler Isa terefinden teriflenecek Jamatun eyni zamanda cox qeyri adi plana ve bu tip dizayna daha cox XII esrin ortalarinda rast gelindiyi ucun hem de dovru ucun qeyri adi bezek unsurlerine sahibdir Jamatunun dami iri ve yuvarlaq kemer silsilesiyle desteklenirdi Bunlar otaqda her iki yove kesisir ve dord boyuk sutun uzerinde birlesir Bu sutunlar qalin ve qisa olmaqla sade ve yumru sutun basligi ve altliqlarina malikdir Sutun altliqlari sekkizguseli temel uzerinde yerlesdirilmisdir Kemerler tavani doqquz duzbucaqli bolmeye ayirmisdir Orta hisse uzerindeki kemerler iceride Serq Qerb yonunu vurgulamaq ve kecidlerle ehatelenmis orta hissesi goruntusu yaratmaq meqsedi ile daha uzun hazirlanmisdir Menbe RedakteHoromos monastiriHemcinin bax RedakteErmeni memarligiMenbe https az wikipedia org w index php title Horomos monastiri amp oldid 6042643, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
