Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Heysəm ibn Məhəmməd (v. 1025, Tabasaran) — Məzyədilər sülaləsindən Tabasaran və Dərbənd əmiri.
| Heysəm ibn Məhəmməd | |
|---|---|
Dərbənd əmirliyinin VI əmiri | |
| iyun, 939 – may, 941 | |
| Əvvəlki | Əhməd ibn Əbdülmalik |
| Sonrakı | Əhməd ibn Əbdülmalik |
Dərbənd əmiri | |
| dekabr, 941 – may, 942 | |
| Əvvəlki | Əhməd ibn Əbdülmalik |
| Sonrakı | |
II əmiri | |
| sentyabr, 948 – 1025 | |
| Əvvəlki | Məhəmməd |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Tabasaran |
| Atası | Məhəmməd |
Dərbənd əmirliyi
Haqqında çox məlumat yoxdur. Hələ babası Əbu Tahir Yezid ibn Məhəmməd vaxtında 930-cu ilin oktyabrında Heysəmin atası Məhəmməd Dərbənd əmiri Əbdülmalik ibn Haşim ilə təkbətək vuruşmuş və qalib gələ bilməmişdi. Əbdülmalik ibn Haşim 24 fevral 939-cu ildə gözlənilmədən vəfat etmişdi. Taxta onun 3 yaşlı oğlu Əhməd ibn Əbdülmalik gətirilmişdi və bundan düz 5 ay sonra rəislər Əhmədi devirmişdilər. İyun ayında Heysəmi taxta dəvət edən rəislər onu Dərbənd əmiri kimi tanıdılar. Lakin 941-ci ilin mayı Haşimilər sülaləsinə sadiq rəislər yenidən Əhmədi taxta gətirdilər. Lakin 6 ay sonra, 941-ci ilin dekabrın Əhməd ibn Əbdülmalik yenə devrildi və taxta yenidən Heysəm gəldi. Bu dəfə onun hakimiyyəti 942-ci ilin mayına qədər çəkdi və yerinə Xəşrəm Əhməd adlı ləzgi rəis əmir elan olundu. Elə həmin ay içində o da devrilərək, Heysəmin qardaşı, gələcək şirvanşah Əhməd) əmirlik taxtına gətirildi.
Tabasaran əmirliyi
948-ci ilin sentyabr ayında atası Şirvan taxtına çıxdıqdan sonra qardaşı Əhməd Layzan əmirliyini, Heysəm isə atasından aldı.4 iyun 956-cı ildə atasını ölüm ayağında ziyarət etmişsə də Şirvan əyanlarının dəstəyini almamışdı. Buna görə də qardaşından qorxan Heysəm əvvəl Dağıstanın ucqar nöqtələrinə, 968-ci ildə də oradan tərk edərək yanında sığınacaq tapdı, onunla birlikdə yürüş edib Şirvan torpağına girdi. Salar ölkəni və Dərbəndin ətrafını qarət etdi. Şirvan hakimi Əhməd onunla sülh sazişi bağladı və ona xərac verdi. Salar Şirvanı tərk etdi və Heysəmi də özü ilə aparmaq istədi. Lakin Heysəm əl-Məsqətə qaçdı və ona siyasi sığınacaq verən, ehtiram və rəğbət göstərən Əhməd ibn Əbdülmalik Heysəmin adından Şirvan hakimi ilə danışığa girərək, Şirvanın bir hissəsinin ona güzəştə gedilməsini tələb etdi. Lakin Şirvanşah bu tələbi rədd etdi və hədə–qorxu gəldi. Dərbənd əmiri əsasən vilayətindən qoşun toplayaraq Şirvana soxuldu. Şabran şəhərini hücumla alıb, yandırdı, talan edib böyük qənimət götürdü. Geri qayıdarkən sərirli döyüşçülər Dərbəndə əmirdən bir gün əvvəl daxil oldular. Lakin şəhərdə iğtişaş və qarışıqlıq başlandı. Yerli əhali yüz sərirli hərbi rəisi öldürüb onların Şirvanda ələ keçirdikləri qəniməti çapıb taladılar.
Ölümü
1025-ci ildə Tabasaranda, öz "Məhəmməd mülkü" adlanan evində vəfat etdi.
Mənbə
- V.Minorski - Şirvan və Dərbəndin tarixi
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu ad soyadli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Heysem ibn Mehemmed Heysem ibn Mehemmed v 1025 Tabasaran Mezyediler sulalesinden Tabasaran ve Derbend emiri Heysem ibn MehemmedDerbend emirliyinin VI emiriiyun 939 may 941EvvelkiEhmed ibn EbdulmalikSonrakiEhmed ibn EbdulmalikDerbend emiridekabr 941 may 942EvvelkiEhmed ibn EbdulmalikSonrakiII emirisentyabr 948 1025EvvelkiMehemmedSexsi melumatlarVefat tarixi 1025Vefat yeri TabasaranAtasi MehemmedDerbend emirliyiHaqqinda cox melumat yoxdur Hele babasi Ebu Tahir Yezid ibn Mehemmed vaxtinda 930 cu ilin oktyabrinda Heysemin atasi Mehemmed Derbend emiri Ebdulmalik ibn Hasim ile tekbetek vurusmus ve qalib gele bilmemisdi Ebdulmalik ibn Hasim 24 fevral 939 cu ilde gozlenilmeden vefat etmisdi Taxta onun 3 yasli oglu Ehmed ibn Ebdulmalik getirilmisdi ve bundan duz 5 ay sonra reisler Ehmedi devirmisdiler Iyun ayinda Heysemi taxta devet eden reisler onu Derbend emiri kimi tanidilar Lakin 941 ci ilin mayi Hasimiler sulalesine sadiq reisler yeniden Ehmedi taxta getirdiler Lakin 6 ay sonra 941 ci ilin dekabrin Ehmed ibn Ebdulmalik yene devrildi ve taxta yeniden Heysem geldi Bu defe onun hakimiyyeti 942 ci ilin mayina qeder cekdi ve yerine Xesrem Ehmed adli lezgi reis emir elan olundu Ele hemin ay icinde o da devrilerek Heysemin qardasi gelecek sirvansah Ehmed emirlik taxtina getirildi Tabasaran emirliyi948 ci ilin sentyabr ayinda atasi Sirvan taxtina cixdiqdan sonra qardasi Ehmed Layzan emirliyini Heysem ise atasindan aldi 4 iyun 956 ci ilde atasini olum ayaginda ziyaret etmisse de Sirvan eyanlarinin desteyini almamisdi Buna gore de qardasindan qorxan Heysem evvel Dagistanin ucqar noqtelerine 968 ci ilde de oradan terk ederek yaninda siginacaq tapdi onunla birlikde yurus edib Sirvan torpagina girdi Salar olkeni ve Derbendin etrafini qaret etdi Sirvan hakimi Ehmed onunla sulh sazisi bagladi ve ona xerac verdi Salar Sirvani terk etdi ve Heysemi de ozu ile aparmaq istedi Lakin Heysem el Mesqete qacdi ve ona siyasi siginacaq veren ehtiram ve regbet gosteren Ehmed ibn Ebdulmalik Heysemin adindan Sirvan hakimi ile danisiga girerek Sirvanin bir hissesinin ona guzeste gedilmesini teleb etdi Lakin Sirvansah bu telebi redd etdi ve hede qorxu geldi Derbend emiri esasen vilayetinden qosun toplayaraq Sirvana soxuldu Sabran seherini hucumla alib yandirdi talan edib boyuk qenimet goturdu Geri qayidarken serirli doyusculer Derbende emirden bir gun evvel daxil oldular Lakin seherde igtisas ve qarisiqliq baslandi Yerli ehali yuz serirli herbi reisi oldurub onlarin Sirvanda ele kecirdikleri qenimeti capib taladilar Olumu1025 ci ilde Tabasaranda oz Mehemmed mulku adlanan evinde vefat etdi MenbeV Minorski Sirvan ve Derbendin tarixi