fbpx
Wikipedia

Hereti

Avqust 12, 2021

Tarixi Azərbaycan əraziləri
Hereti
Xəritə
Məlumatlar
Ölkə Qafqaz Albaniyası, Gürcüstan krallığı
İnzibati mərkəz Şəki
Əhali herlər, çilblər, albanlar, suclar, lpinlər. nəfər ([[]])

Hereti, Ereti və ya Şəki — Qafqaz Albaniyasının vilayətlərindən biri. Cənubi Qafqazda, indiki Azərbaycan Respublikası ərazisinin qərbində, indiki Gürcüstan Respublikası ərazisinin şərqində və indiki Dağıstan Respublikası (RF) ərazisinin cənubunda yerləşən əraziləri əhatə etmişdir. Ərəblərin Azərbaycana yürüşləri ərəfəsində, 787-ci ildə ərazidə Şəki knyazlığı adlı feodal qurumu formalaşmışdır..

Adı

D.Musxeleşvili Şərqi Gürcüstanın tarixi coğrafiyasına dair kitabında ərazini "Hereti" adı ilə təqdim etsə də, qeyd edir ki, "Gürcü mənbələrində X əsrə qədər Hereti barədə heç bir məlumat yoxdur. D.Musxeleşviyə görə gürcülər bu dövləti ən yaxın qonşularının, qədim alban tayfalarından biri olan her tayfasının adı ilə, ərəblər onu paytaxtı Şəki şəhərinin adı ilə, ermənilər və bizanslılar isə onu bu yerdə daha əvvəl mövcud olmuş Albaniya çarlığının adı ilə tanıyırdılar. Hereti xoronimi Herov adlı alban qəbiləsinin adından götürülmüşdür və yalnız gürcü mənbələrində öz əksini tapmışdır.

Ərəbdilli mənbələrdə Hereti, vilayət mərkəzi olan Şəki şəhərinin adıyla təqdim edilir. D.Musxeleşvili hesab edir ki ərəb mənbələrində adı çəkilən "Şəki" əslində Hereti knyazlığıdır. Lakin həm də qeyd edir ki, nədənsə "Kartlis tsxovreba"da da bəzən "Hereti" adı əvəzinə "Şəki" adı işlədilir.

Ərazisi

Hereti əyaləti şərqdə Qafqaz dağlarına, qərbdə Kür çayına, şimalda Telebdən yuxarıdakı Tke-Tba yaxud Qulqula gölünə, cənubda isə Alazan və İori çaylarının hövzəsinə kimi uzanan bir ərazini əhatə edirdi. Heretinin şimal və şimal-şərq sərhədləri barədə yazılı mənbələrdə heç bir məlumat yoxdur.

Əhalisi

Hereti ərazisi əsasən herlər, suclar, çilblər və lpinlər tərəfindən məskunlaşmışdı. Bütün bu tayfalar alban tayfa ittifaqına daxil idi. Gürcü mənbələri herlər və gürcülərin ayrı xalqlar olduğunu bildirir və “kartvellər” və “herlər” arasındakı fərqləri göstərirlər. Zaqafqaziyada yaşayan əhalinin qan qruplarının öyrənilməsi sahəsində aparılan tədqiqatlar göstərir ki, Alazan-Əyriçay vahəsində, eləcə də Şamaxı zonasında yaşayan kexetlərin və azərbaycanlıların qan qruplarının gen sıxlığı bir-birinə son dərəcə yaxındır. Mütəxəssislər bunu onunla izah edirlər ki, Hereti əvvəllər alban ittifaqının ərazisi olmuş və bu da həmin zonada yaşayan əhalinin genetik fondunun formalaşmasında böyük rol oynamışdır.

Tarixi

Moisey Kalankatlının müəllifi olduğu "Alban ölkəsinin tarixi"ndə Qafqaz Albaniyası katolikosu IV Davudun (822-853) həmdövrü olmuş hansısa Şəki hakimindən bəhs edilir, amma həmin Şəki hakiminin adı çəkilmir.

D. L. Musxelişvili bildirir ki, Heretinin şimal hissəsi Suceti vasitəsiylə İberiya çarlığına, daha dəqiqi Kaxeti (və Kuxeti) əyalətinə birləşdirilmişdir və bu ərazi gürcü mənbələrində ən geci IX əsrdən başlayaraq Kaxeti adlanır. L. Mroveli yazır ki, IV əsrdə çar Mirian Kaxeti və Kuxetini oğlu şahzadə Revə verdi və onu Ucarmada yerləşdirdi.

Osman ibn Əffanın xəlifəliyi dövründə (644-656) isə ərəblər Salman ibn Rəbiənin konandanlığı altında Qafqaz Albaniyasına da hücum etmiş, Kür çayını keçərək Qəbələni tutmuş, sonra isə Şəkkən (Şəki) və Kəmibəranın hökmdarları ilə vergi ödəmələri şərti ilə müqavilə bağlamışlar .

740-750-ci illərdə ərəb istilaçılarına qarşı mübarizədə göstərilən qəhrəmanlığa görə, Kartli hakimi (erimstavari) Arşil Heretinin idarəsini zadəgan sülaləsi olan Baqrationilərə tapşırmışdı. Son Kartli hakimləri İohann və Cuanşerin ölümündən sonra, Hereti hakimləri müstəqilliklərini elan edərək, 787-ci ildə paytaxtı Şəki şəhəri olan müstəqil knyazlığın əsasını qoydular. Mənbələrdə bu knyazlıq Hereti knyazlığı və ya Şəki knyazlığı adlandırılır. 893-cü ildə Arranşahik sülaləsindən şahzadə Qriqor Hammamın hakimiyyətə gəlməsindən sonra knyazlıq çiçəklənmə dövrünü yaşamışdır. Qriqor Hammamdan sonra hakimiyyətə onun oğlu II Atrnerseh gəlmişdir. Həmin dövrdə Hereti knyazlığının güclənməsi qonşu gürcü hakimlərini narahat edirdi. Buna görə də, Kaxetiya knyazlığının hakimi I Kvirike (892-918) 915-ci ildə Abxaziya hökmdarı III Konstantin ilə birləşərək Hereti hakimi II Atrnersehə (897–943) qarşı müharibə elan etdi. Birləşmiş gürcü hərbi qüvvələri Heretini tutaraq parçaladılar. Lakin qısa müddət sonra II Atrnerseh itirdiyi bütün əraziləri geri qaytararq birləşdirdi. II Atrnersehin varisi İşxanik (943-951) knyazlığı Klarjeti (918–941) knyazı IV Qurgenin bacısı olan anası Dinarla birgə idarə etmişdir. Onların hakimiyyəti dövründə Hereti Azərbaycanda hakimiyyətə gəlmiş Salarilər sülaləsindən vassal asılılığını qəbul etməli olur. 950-ci ildə Salarilər dövlətindəki feodal çəkişmələrindən edən İşxanik müəyyən edilmiş vergiləri ödəməkdən imtina edərək, müstəqilliyini bəyan edir.

İşxanikdən sonra hakimiyyətə gələn İohann Sənəkərimin (951-959) dövründə keçmiş Qafqaz Albaniyasının şimal-qərb torpaqları hesabına Heretinin ərazisi bir qədər də genişlənir. İohann Sənəkərimin ölümündən sonra yerli sülalə başa çatır və Hereti Kaxetiya hökmdarı II Kvirikenin (929–976) hakimiyyəti altına düşür. Daha sonra Hereti David (976-1010) və gürcü kralı III Baqratın mübarizə meydanına çevrilir. Lakin Heretini gürcü krallığına tabe etmək daha sonra hakimiyyətə gəlmiş III Böyük Kvirikeyə (1010–1037) qismət olur və o, 1020-ci illərdə Heretini özünə tabe edir. 1104-cü ildə Qurucu David Gürcüstan krallığında hakimiyyəti əlinə aldığı zaman Hereti kraldan asılı bir knyazlıq olur. Lakin, Azərbaycanda Atabəylər dövlətinin qurulması ilə gürcülərin Hereti üzərində təsiri başa çatır. Daha sonra isə Hereti Elxanilərə tabe olur. XIV əsrdə artıq tarixə çevrilmiş Hereti ərazisi yarım müstəqil Şəki hökmdarlığının tərkibinə qatılır. Bundan sonrakı dövrdə Azərbaycanda hakimiyyəti ələ alan Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu və Səfəvilər sülalələrinə tabe olur. XVIII əsrdə Hereti ərazisində Şəki xanlığı adlı feodal dövləti formalaşır.

Knyazları

Qalereya

İstinadlar

  1. *Папуашвили Т. Г. Вопросы истории Эрети, с. 344—345
    *F. Məmmədova-Qafqaz Albaniyası və albanlar, Bakı, 2006, səh. 320-323
    *Большой универсальный атлас мира
    *Тенгиз Тодриа-Историко-географический очерк области Цинамхари в Шигни Кахети: Шашианис Самеба, Мецниереба, 1988, səh.7
    *Картлис цховреба, Изд-во Артануджи, 2008, səh.41, 149
    *Мариам Давыдовна Лордкипанидзе-История Грузии XI--начала XIII века: науч.-попул. очерк, Мецниереба, 1974, səh.56-57-102
    *Гамлет Гарегинович Мкртумян-Грузинское феодальное княжество Кахети в VIII-XI вв. и его взаимоотношения с Арменией, Изд-во Армянской ССР, 1983, səh.23-24, 119
    *Вахушти Багратионы, Н. Т. Накашидзе-История царства грузинского, "Мецниереба,", 1976, səh.125-128
    *Ramin Ramišvili-Materialy k istorii Kartliĭskogo t͡sarstva vo vtoroĭ polovine pervogo tysi͡acheletii͡a do n. e: Kamarakhevskiĭ mogilʹnik : avtoreferat dissertat͡sii, Tbilisskiĭ gos. universitet, 1960, səh.26-28
    *Ваxтанг Челиżе-Исторические хроники Грузии, Том 1, Мераны, 1980, səh.226,267-268
    *Гиясаддин Гейбуллаев-К этногенезу Азербайджанцев, "Элм", 1991, səh.160-164
    *Историческая география Азербайджана-Изд-во "Ėлм", 1987, səh.26-28
    *Г. Меликʻишвили, Мариям Давыдовна Лордкипанидзе, Д. Мусxелишвили, Отар Лордкипанидзе-Очерки истории Грузии в восьми томах: Грузия в IV-X веках, Мецниереба, 1988, səh.259-279
    *М. А. Агларов-Дагестан в эпоху великого переселения народов: этногенетические исследования, Институт истории, археологии и этнографии (Российская академия наук. Дагестанский научный центр), 1998, səh.15-29
    *Фарида Мамедова-Политическая история и историческая география Кавказской Албании, Фарида Мамедова, Элм, 1986, səh. 134-136
    *Л. Мровели-Жизнь картлийских царей, səh.41
    *З.В. Анчабадзе-Из истории средневековой Абхазии, səh.171
    *В. Багратиони-История Царства Грузинского, səh.25
    *Mariam Davydovna Lordkipanidze, George B. Hewitt-Georgia in the XI-XII Centuries, Ganatleba Publishers, 1987, səh.43-44, 95
  2. Yaqub Mahmudov, Azərbaycan; qısa dövlətçilik tarixi, Bakı, 2005, s. 22[ölü keçid]
  3. "C запада Шеки, как мы уже знаем, граничил с Санарией, т.е. Кахетским княжеством. Приблизительную линию гранцы в IХ - первой половине Х века можно представить по данным грузинских историков: в Алазанской долине она проходила немного западнее сел. Веджини и Гавази (Ахалсопели); на Иорском плато − немного восточное Гареджийского монастжря и сел. Бодбе. С востока Шаки граничил с маленьким царством Кабалой. Так как местоположение Кабалы, древный столицы Алвании, известно (около сел. Чухур_Кабала Куткашенского р-на Аз. ССР), то приблизительно можно считат, что граница между Кабалой и Шаки проходила где-то р. Алджиган-чая (Гюрджа-даг? - хребет и гора)... На севере границей служил, конечно, Кавказский хребет, причем, нет сомнения, что и юго-западный район Дагестана входил в состав этого царства. Что касается южной границы, то, можно было бы предположить, что она проходила по Куре." ,- Д.Л.Мусхелишвили, Из исторической географии восточной Грузии (Шаки и Гогорена), Тбилиси, 1982, c. 37
  4. "Bəhs olunan dövrdə Azərbaycanın şimal-qərbində islamın sərhəd şəhəri olan Tiflisə qədərki Azərbaycan torpaqlarında isə Şəki dövləti meydana gəldi", - Yaqub Mahmudov, Azərbaycan; qısa dövlətçilik tarixi, Bakı, 2005, s. 22[ölü keçid]
  5. Д.Л.Мусхелишвили, Из исторической географии восточной Грузии (Шаки и Гогорена), Тбилиси, 1982, c. 36 (До Х века никаких сведений об Эретском княжестве в грузинских источниках мы не встречаем)
  6. Д.Л.Мусхелишвили, Из исторической географии восточной Грузии (Шаки и Гогорена), Тбилиси, 1982, c. 38 (Названия этого царства грузины производили от имени ближайших их соседей, древнеалванского племени эров, арабы − от имени столицы, г. Шаки. Армяне же и византийцы назвали его так потому, что оно возникло територии бывшаго Алванского царсва.)
  7. F.Məmmədova, 124
  8. Д.Л.Мусхелишвили, Из исторической географии восточной Грузии (Шаки и Гогорена), Тбилиси, 1982, c. 37 (Интересно отметить, что грузинские источники также употребляют иногда термин Шаки (КЦ, I, 383) вместо термина Эрети (ЛЦ, I, 383).)
  9. F. Məmmədova – Qafqaz Albaniyasının siyasi tarixi və tarixi coğrafiyası, Bakı, Azərnəşr, 1993, səh. 123
  10. Л. Мровели-Жизнь картлийских царей, M. 1979, səh. 41
  11. Г.А. Меликишвили – К истории древней Грузии, Тбилиси, 1959, səh. 122
  12. ↑ А. А. Воронов – Антропологические особенности распространения групп кровы в Закавказие, М. 1974, səh.196
  13. "Мовсес Каланкатваци в первой четверти IХ века упоминает некоего "владителя Шаки", "Д.Л.Мусхелишвили, Из исторической географии восточной Грузии (Шаки и Гогорена), Тбилиси, 1982.
  14. "Katolikos Movses yarım il kürsüdə oturdu. Katolikos Davud iyirmi səkkiz il kürsüdə oturdu. O, Qəbələ yepiskopluğundan seçilmişdi. O, Şəki hökmdarının qanunsuz nigahına xeyir – dua vermişdi. Hökmdarın qardaşı ondan soruşmuşdu: “ Ağam, haradan gəlirsən?” O, cavab vermişdi: “ Qardaşımın evindən”. Onda knyaz Davuda belə demişdi: “ Qoy sənin xeyir – dua verən dilin qurusun və heç vaxt dillənməsin! Qoy sənin sağ əlin qurusun!” Bunu deyən kimi dililə əli qurudu və o, ölümünə qədər sağalmadı", - Moisey Kalankatuklu. Albaniya tarixi, Bakı, 2006, s.
  15. Д.Л.Мусхелишвили, Из исторической географии Грузии, Тбилиси, 1982, səh. 18
  16. Л. Мровели-Жизнь картлийских царей, M. 1979, səh. 48
  17. Orta əsr ərəb mənbələrindən Azərbaycan tarixinə aid materiallar,... səh.: 113[ölü keçid]
  18. ↑ Очерки истории Грузии. Том 2. Грузия в IV—X веках / [Ред.: М. Лордкипанидзе, Д. Мусхелишвили] — , 1988—580 с.
  19. Папуашвили Т. Г. Вопросы истории Эрети, с. 344—345), Мусхелишвили Д. Л. Основные вопросы…, с. 128—129; его же. Из исторической географии…, с. 338.

Ədəbiyyat

  • Д.Л.Мусхелишвили - Из исторической географии восточной Грузии (Шаки и Гогорена), Тбилиси, 1982.
  • F. Məmmədova – Qafqaz Albaniyasının siyasi tarixi və tarixi coğrafiyası, Bakı, Azərnəşr, 1993

Həmçinin bax

Avqust 12, 2021
hereti, tarixi, azərbaycan, ərazilərixəritəməlumatlarölkə, qafqaz, albaniyası, gürcüstan, krallığıinzibati, mərkəz, şəkiəhali, herlər, çilblər, albanlar, suclar, lpinlər, nəfər, ereti, şəki, qafqaz, albaniyasının, vilayətlərindən, biri, cənubi, qafqazda, indik. Tarixi Azerbaycan erazileriHeretiXeriteMelumatlarOlke Qafqaz Albaniyasi Gurcustan kralligiInzibati merkez SekiEhali herler cilbler albanlar suclar lpinler nefer Hereti 1 Ereti ve ya Seki 2 Qafqaz Albaniyasinin vilayetlerinden biri Cenubi Qafqazda indiki Azerbaycan Respublikasi erazisinin qerbinde indiki Gurcustan Respublikasi erazisinin serqinde ve indiki Dagistan Respublikasi RF erazisinin cenubunda yerlesen erazileri ehate etmisdir 3 Ereblerin Azerbaycana yurusleri erefesinde 787 ci ilde erazide Seki knyazligi adli feodal qurumu formalasmisdir 4 Mundericat 1 Adi 2 Erazisi 3 Ehalisi 4 Tarixi 4 1 Knyazlari 5 Qalereya 6 Istinadlar 7 Edebiyyat 8 Hemcinin baxAdi RedakteD Musxelesvili Serqi Gurcustanin tarixi cografiyasina dair kitabinda erazini Hereti adi ile teqdim etse de qeyd edir ki Gurcu menbelerinde X esre qeder Hereti barede hec bir melumat yoxdur 5 D Musxelesviye gore gurculer bu dovleti en yaxin qonsularinin qedim alban tayfalarindan biri olan her tayfasinin adi ile erebler onu paytaxti Seki seherinin adi ile ermeniler ve bizanslilar ise onu bu yerde daha evvel movcud olmus Albaniya carliginin adi ile taniyirdilar 6 Hereti xoronimi Herov adli alban 7 qebilesinin adindan goturulmusdur ve yalniz gurcu menbelerinde oz eksini tapmisdir Erebdilli menbelerde Hereti vilayet merkezi olan Seki seherinin adiyla teqdim edilir D Musxelesvili hesab edir ki ereb menbelerinde adi cekilen Seki eslinde Hereti knyazligidir Lakin hem de qeyd edir ki nedense Kartlis tsxovreba da da bezen Hereti adi evezine Seki adi isledilir 8 Erazisi RedakteHereti eyaleti serqde Qafqaz daglarina qerbde Kur cayina simalda Telebden yuxaridaki Tke Tba yaxud Qulqula golune cenubda ise Alazan ve Iori caylarinin hovzesine kimi uzanan bir erazini ehate edirdi 9 Heretinin simal ve simal serq serhedleri barede yazili menbelerde hec bir melumat yoxdur 10 Ehalisi RedakteHereti erazisi esasen herler suclar cilbler ve lpinler terefinden meskunlasmisdi Butun bu tayfalar alban tayfa ittifaqina daxil idi Gurcu menbeleri herler ve gurculerin ayri xalqlar oldugunu bildirir ve kartveller ve herler arasindaki ferqleri gosterirler 11 Zaqafqaziyada yasayan ehalinin qan qruplarinin oyrenilmesi sahesinde aparilan tedqiqatlar gosterir ki Alazan Eyricay vahesinde elece de Samaxi zonasinda yasayan kexetlerin ve azerbaycanlilarin qan qruplarinin gen sixligi bir birine son derece yaxindir 12 Mutexessisler bunu onunla izah edirler ki Hereti evveller alban ittifaqinin erazisi olmus ve bu da hemin zonada yasayan ehalinin genetik fondunun formalasmasinda boyuk rol oynamisdir 12 Tarixi RedakteMoisey Kalankatlinin muellifi oldugu Alban olkesinin tarixi nde Qafqaz Albaniyasi katolikosu IV Davudun 822 853 hemdovru olmus hansisa Seki hakiminden behs edilir amma hemin Seki hakiminin adi cekilmir 13 14 D L Musxelisvili bildirir ki Heretinin simal hissesi Suceti vasitesiyle Iberiya carligina daha deqiqi Kaxeti ve Kuxeti eyaletine birlesdirilmisdir ve bu erazi gurcu menbelerinde en geci IX esrden baslayaraq Kaxeti adlanir 15 L Mroveli yazir ki IV esrde car Mirian Kaxeti ve Kuxetini oglu sahzade Reve verdi ve onu Ucarmada yerlesdirdi 16 Osman ibn Effanin xelifeliyi dovrunde 644 656 ise erebler Salman ibn Rebienin konandanligi altinda Qafqaz Albaniyasina da hucum etmis Kur cayini kecerek Qebeleni tutmus sonra ise Sekken Seki ve Kemiberanin hokmdarlari ile vergi odemeleri serti ile muqavile baglamislar 17 740 750 ci illerde ereb istilacilarina qarsi mubarizede gosterilen qehremanliga gore Kartli hakimi erimstavari Arsil Heretinin idaresini zadegan sulalesi olan Baqrationilere tapsirmisdi 18 Son Kartli hakimleri Iohann ve Cuanserin olumunden sonra Hereti hakimleri musteqilliklerini elan ederek 787 ci ilde paytaxti Seki seheri olan 19 musteqil knyazligin esasini qoydular Menbelerde bu knyazliq Hereti knyazligi ve ya Seki knyazligi adlandirilir 893 cu ilde Arransahik sulalesinden sahzade Qriqor Hammamin hakimiyyete gelmesinden sonra knyazliq ciceklenme dovrunu yasamisdir Qriqor Hammamdan sonra hakimiyyete onun oglu II Atrnerseh gelmisdir 18 Hemin dovrde Hereti knyazliginin guclenmesi qonsu gurcu hakimlerini narahat edirdi Buna gore de Kaxetiya knyazliginin hakimi I Kvirike 892 918 915 ci ilde Abxaziya hokmdari III Konstantin ile birleserek Hereti hakimi II Atrnersehe 897 943 qarsi muharibe elan etdi Birlesmis gurcu herbi quvveleri Heretini tutaraq parcaladilar Lakin qisa muddet sonra II Atrnerseh itirdiyi butun erazileri geri qaytararq birlesdirdi II Atrnersehin varisi Isxanik 943 951 knyazligi Klarjeti 918 941 knyazi IV Qurgenin bacisi olan anasi Dinarla birge idare etmisdir Onlarin hakimiyyeti dovrunde Hereti Azerbaycanda hakimiyyete gelmis Salariler sulalesinden vassal asililigini qebul etmeli olur 950 ci ilde Salariler dovletindeki feodal cekismelerinden eden Isxanik mueyyen edilmis vergileri odemekden imtina ederek musteqilliyini beyan edir Isxanikden sonra hakimiyyete gelen Iohann Senekerimin 951 959 dovrunde kecmis Qafqaz Albaniyasinin simal qerb torpaqlari hesabina Heretinin erazisi bir qeder de genislenir Iohann Senekerimin olumunden sonra yerli sulale basa catir ve Hereti Kaxetiya hokmdari II Kvirikenin 929 976 hakimiyyeti altina dusur Daha sonra Hereti David 976 1010 ve gurcu krali III Baqratin mubarize meydanina cevrilir Lakin Heretini gurcu kralligina tabe etmek daha sonra hakimiyyete gelmis III Boyuk Kvirikeye 1010 1037 qismet olur ve o 1020 ci illerde Heretini ozune tabe edir 1104 cu ilde Qurucu David Gurcustan kralliginda hakimiyyeti eline aldigi zaman Hereti kraldan asili bir knyazliq olur Lakin Azerbaycanda Atabeyler dovletinin qurulmasi ile gurculerin Hereti uzerinde tesiri basa catir Daha sonra ise Hereti Elxanilere tabe olur XIV esrde artiq tarixe cevrilmis Hereti erazisi yarim musteqil Seki hokmdarliginin terkibine qatilir Bundan sonraki dovrde Azerbaycanda hakimiyyeti ele alan Qaraqoyunlu Agqoyunlu ve Sefeviler sulalelerine tabe olur XVIII esrde Hereti erazisinde Seki xanligi adli feodal dovleti formalasir Knyazlari Redakte Sehl ibn Sunbat 815 840 I Atrnerseh 840 865 Qriqor Hammam Arransah 865 893 Albaniya cari 893 897 II Atrnerseh Albaniya cari 897 943 Isxanik Albaniya cari 943 951 Ioann Senekerim 951 959 Qalereya Redakte Kis kilsesi I esr Yeddi kilse monastir kompleksi IV V esrler Qum bazilikasi IV V esrler Mamrux kilsesi IV V esrler Zeyzid kilsesi X XI esrler Muqeddes Nino kilsesi Elibeyli 1871 Muqeddes Ucluk kilsesi Ingiloy Kotuklu XIX esr Istinadlar Redakte Papuashvili T G Voprosy istorii Ereti s 344 345 F Memmedova Qafqaz Albaniyasi ve albanlar Baki 2006 seh 320 323 Bolshoj universalnyj atlas mira Tengiz Todria Istoriko geograficheskij ocherk oblasti Cinamhari v Shigni Kaheti Shashianis Sameba Mecniereba 1988 seh 7 Kartlis chovreba Izd vo Artanudzhi 2008 seh 41 149 Mariam Davydovna Lordkipanidze Istoriya Gruzii XI nachala XIII veka nauch popul ocherk Mecniereba 1974 seh 56 57 102 Gamlet Gareginovich Mkrtumyan Gruzinskoe feodalnoe knyazhestvo Kaheti v VIII XI vv i ego vzaimootnosheniya s Armeniej Izd vo Armyanskoj SSR 1983 seh 23 24 119 Vahushti Bagrationy N T Nakashidze Istoriya carstva gruzinskogo Mecniereba 1976 seh 125 128 Ramin Ramisvili Materialy k istorii Kartliĭskogo t sarstva vo vtoroĭ polovine pervogo tysi acheletii a do n e Kamarakhevskiĭ mogilʹnik avtoreferat dissertat sii Tbilisskiĭ gos universitet 1960 seh 26 28 Vaxtang Chelize Istoricheskie hroniki Gruzii Tom 1 Merany 1980 seh 226 267 268 Giyasaddin Gejbullaev K etnogenezu Azerbajdzhancev Elm 1991 seh 160 164 Istoricheskaya geografiya Azerbajdzhana Izd vo Ėlm 1987 seh 26 28 G Melikʻishvili Mariyam Davydovna Lordkipanidze D Musxelishvili Otar Lordkipanidze Ocherki istorii Gruzii v vosmi tomah Gruziya v IV X vekah Mecniereba 1988 seh 259 279 M A Aglarov Dagestan v epohu velikogo pereseleniya narodov etnogeneticheskie issledovaniya Institut istorii arheologii i etnografii Rossijskaya akademiya nauk Dagestanskij nauchnyj centr 1998 seh 15 29 Farida Mamedova Politicheskaya istoriya i istoricheskaya geografiya Kavkazskoj Albanii Farida Mamedova Elm 1986 seh 134 136 L Mroveli Zhizn kartlijskih carej seh 41 Z V Anchabadze Iz istorii srednevekovoj Abhazii seh 171 V Bagrationi Istoriya Carstva Gruzinskogo seh 25 Mariam Davydovna Lordkipanidze George B Hewitt Georgia in the XI XII Centuries Ganatleba Publishers 1987 seh 43 44 95 Yaqub Mahmudov Azerbaycan qisa dovletcilik tarixi Baki 2005 s 22 olu kecid C zapada Sheki kak my uzhe znaem granichil s Sanariej t e Kahetskim knyazhestvom Priblizitelnuyu liniyu grancy v IH pervoj polovine H veka mozhno predstavit po dannym gruzinskih istorikov v Alazanskoj doline ona prohodila nemnogo zapadnee sel Vedzhini i Gavazi Ahalsopeli na Iorskom plato nemnogo vostochnoe Garedzhijskogo monastzhrya i sel Bodbe S vostoka Shaki granichil s malenkim carstvom Kabaloj Tak kak mestopolozhenie Kabaly drevnyj stolicy Alvanii izvestno okolo sel Chuhur Kabala Kutkashenskogo r na Az SSR to priblizitelno mozhno schitat chto granica mezhdu Kabaloj i Shaki prohodila gde to r Aldzhigan chaya Gyurdzha dag hrebet i gora Na severe granicej sluzhil konechno Kavkazskij hrebet prichem net somneniya chto i yugo zapadnyj rajon Dagestana vhodil v sostav etogo carstva Chto kasaetsya yuzhnoj granicy to mozhno bylo by predpolozhit chto ona prohodila po Kure D L Mushelishvili Iz istoricheskoj geografii vostochnoj Gruzii Shaki i Gogorena Tbilisi 1982 c 37 Behs olunan dovrde Azerbaycanin simal qerbinde islamin serhed seheri olan Tiflise qederki Azerbaycan torpaqlarinda ise Seki dovleti meydana geldi Yaqub Mahmudov Azerbaycan qisa dovletcilik tarixi Baki 2005 s 22 olu kecid D L Mushelishvili Iz istoricheskoj geografii vostochnoj Gruzii Shaki i Gogorena Tbilisi 1982 c 36 Do H veka nikakih svedenij ob Eretskom knyazhestve v gruzinskih istochnikah my ne vstrechaem D L Mushelishvili Iz istoricheskoj geografii vostochnoj Gruzii Shaki i Gogorena Tbilisi 1982 c 38 Nazvaniya etogo carstva gruziny proizvodili ot imeni blizhajshih ih sosedej drevnealvanskogo plemeni erov araby ot imeni stolicy g Shaki Armyane zhe i vizantijcy nazvali ego tak potomu chto ono vozniklo teritorii byvshago Alvanskogo carsva F Memmedova 124 D L Mushelishvili Iz istoricheskoj geografii vostochnoj Gruzii Shaki i Gogorena Tbilisi 1982 c 37 Interesno otmetit chto gruzinskie istochniki takzhe upotreblyayut inogda termin Shaki KC I 383 vmesto termina Ereti LC I 383 F Memmedova Qafqaz Albaniyasinin siyasi tarixi ve tarixi cografiyasi Baki Azernesr 1993 seh 123 L Mroveli Zhizn kartlijskih carej M 1979 seh 41 G A Melikishvili K istorii drevnej Gruzii Tbilisi 1959 seh 122 1 2 A A Voronov Antropologicheskie osobennosti rasprostraneniya grupp krovy v Zakavkazie M 1974 seh 196 Movses Kalankatvaci v pervoj chetverti IH veka upominaet nekoego vladitelya Shaki D L Mushelishvili Iz istoricheskoj geografii vostochnoj Gruzii Shaki i Gogorena Tbilisi 1982 Katolikos Movses yarim il kursude oturdu Katolikos Davud iyirmi sekkiz il kursude oturdu O Qebele yepiskoplugundan secilmisdi O Seki hokmdarinin qanunsuz nigahina xeyir dua vermisdi Hokmdarin qardasi ondan sorusmusdu Agam haradan gelirsen O cavab vermisdi Qardasimin evinden Onda knyaz Davuda bele demisdi Qoy senin xeyir dua veren dilin qurusun ve hec vaxt dillenmesin Qoy senin sag elin qurusun Bunu deyen kimi dilile eli qurudu ve o olumune qeder sagalmadi Moisey Kalankatuklu Albaniya tarixi Baki 2006 s D L Mushelishvili Iz istoricheskoj geografii Gruzii Tbilisi 1982 seh 18 L Mroveli Zhizn kartlijskih carej M 1979 seh 48 Orta esr ereb menbelerinden Azerbaycan tarixine aid materiallar seh 113 olu kecid 1 2 Ocherki istorii Gruzii Tom 2 Gruziya v IV X vekah Red M Lordkipanidze D Mushelishvili 1988 580 s Papuashvili T G Voprosy istorii Ereti s 344 345 Mushelishvili D L Osnovnye voprosy s 128 129 ego zhe Iz istoricheskoj geografii s 338 Edebiyyat RedakteD L Mushelishvili Iz istoricheskoj geografii vostochnoj Gruzii Shaki i Gogorena Tbilisi 1982 F Memmedova Qafqaz Albaniyasinin siyasi tarixi ve tarixi cografiyasi Baki Azernesr 1993Hemcinin bax Redakte Qafqaz Albaniyasi portaliSeki knyazligi Seki Qafqaz AlbaniyasiMenbe https az wikipedia org w index php title Hereti amp oldid 6067055, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.