Hemproteidlərin mübadiləsi – toxuma və hüceyrələrdə hemoqlobin və porfirinin sintezi və parçalanmasıdır.
Hemproteidlərin sintez edilməsi və parçalanması prosesi
Hemproteidlərin sintez edilməsi və parçalanması iki əsas səbəbə görə tədqiqatçıların və həkimlərin diqqətini cəlb edir. Birincisi - hemoqlobinin xlorofilləşməsində sitoxromlar olduqca geniş miqyasda bioloji vacib rol oynadıqlarına görə, başqa sözlə, porfirin halqası molekulda mərkəzi rol oynayır və metal ionları ilə koordinasion əlaqə əmələ gətirir. İkincisi, porfirinin sintezinin və parçalanması, onların zülal ilə kompleks əmələ gətirməsi insan orqanizminin funksiyalarını pozur və xəstəliyin inkişafına səbəb olur. İnsan orqanizmində 4,5-5 qram dəmir olur. Bunun 60-70 faizi hemoqlobinin payına düşür. 3-5% isə mioqlobinin, 20 faizi (17-dən 23%-ə qədər) ferritin, təxminən 0,18 faizi transferrinin və toxumalarının funksional dəmiri 5 faizə qədər olur. Orqanizmdə dəmirin miqdarı qida ilə daxil olanın bağırsaqlarda sorulma intensivliyindən asılıdır. Onun artıq miqdarı bağırsaqlar tərəfindən sorulmur. Müxtəlif anemiya hallarında dəmirə olan tələbat kəskin artır. Bağırsaqda dəmir zülal ilə koordinasyon əlaqədən ayrılan ikivalentli ion (Fe+2) halında sorulur. Bağırsağın selikli qişasının hüceyrələrində olan dəmir artıq üçvalentli ion (Fe+3) halındakı dəmir apoferritin zülalı ilə stabil ferritin kompleksi əmələ gətirir. Sonrakı dəmirin daşınması üçün qan zərdabının β1-qlobini ilə kompleksə girir. Ona transferrin kompleksi də deyilir. Yaxud dəmir toxumanın apoferriti ilə birləşir və ferrit şəklində yığılmağa başlayır. Bəzi xəstəliklərdə, məsələn, qemoxromamotozda artıq dəmir qemosiderin şəklində kənar edilir. Sintetik məqsədlər üçün dəmirin mənbəyi qida məhsullarıdır. Qaraciyər və dalaqdakı toxumalarda eritrositlərin parçalanmasından gündə təxminən 25 q dəmir azad olur. Qidadakı hemoqlobinin və mioqlobinin prostetik qrupu orqanizmdə dəmir proteinlərin sintezində istifadə olunmur. Çünki, zülal olmayan hissə hem həzmdən sonra oksidləşməyə uğrayaraq hematinə çevrilir. Bu isə bağırsaqda sorulmur və nəcis ilə xaric olunur.
Hemproteidlərin biosintezi
Hemin sintezi üçün qlisin və suksinal-SK0A ilkin maddə rolunu oynayır. Piridoksalin fermenti olan δ-amin-levulinatsintetaza fermentinin iştirakında qlisin və suksinil-K0A-dan δ-aminlevulen turşusu alınır. Sonra iki molekul δ-aminlevulen turşusu porfobilinheksitaza fermentinin təsiri ilə porfirinlərin birbaşa sələfi olan porfobilinogenə çevrilir:
Sonra isə dörd molekul porfoblinogenin kondensləşmsindən dörd pirrol halqası olan uroporfirinogen alınır. Sonra isə o, protoporfirinə modifikasiya olunur. Protoporfirin ferroxelataza fermentinin təsiri ilə dəmir hemə çevrilir:
Ən axırıncı mərhələdə hem qlobin zülalı ilə kompleks əmələ gətirir. Bununla da hemoqlobin və ya mioqlobinə çevrilir. Hemin biosintezində iştirak edən fermentlər sümük iliyində, nüvəsaxlayan eritrositlərdə, qaraciyərdə, böyrəkdə və bağırsağın selikli qişasında olur. δ-Levulen turşusu mitoxondirilərdə, porfobilinogen və ondan alınan koproporfirinogen III sitiplozmada, koproporfirin III-dən hemin alınması yenə də mitoxondrilərdə gedir.
Hemproteidlərin parçalanması
Hər gün insan orqanizmində 9 qr-a qədər hemproteid parçalanır. Bu əsasən eritrositlərdəki hemoqlobinin parçalanması nəticəsində olur. Eritrositlər təxminən 120 gündən bir qanın axınında və ya dalaqda parçalanır. Eritrositlərdən azad olan hemoqlobin qanın qaptoqlobini (plazmanın xüsusi α2-qlobini) ilə birləşir və hemoqlobin – qaptoqlobin kompleksi halında əsasən də dalaqda hüceyrənin retuloendotelial sisteminə düşür. Hemoqlobin methemoqlobinə (Fe+2) oksidləşir, sonra isə parçalanmaya məruz qalır. Bununla da qaptoqlobin ayrılır və qana keçir. Retuloendotelial sistemində hemoqlobinin birinci fazası baş verir və ondan bilirubin alınır:
Əvvəlcə qemoksigenaza fermentinin təsiri ilə hemdə olan iki pirrol halqaların birləşməsi olan α-metin körpüsü oksidləşdirici parçalanmaya məruz qalır. Hemin halqavi quruluşu parçalanır və verdoqlobini əmələ gətirir. Əmələ gəlmiş verdoqlobin molekulu zülalla kompleks əmələ gətirən dəmiri itirir. Qlobin katenslərin dalağı ilə hidrolizə uğrayır və aminturşulara çevrilir. Dörd pirrol halqası olan qapalı halqa sarı rəngli öd piqmenti olan biliberdinə verir. Biliberdin reduksiya olunanda qırmızı-sarı rəngli bilirubinə çevrilir. Bilirubin suda pis həll olduğuna görə qana daxil olduqda zülalın albumin plazması ilə birləşir. Sarı albuminin bilirubin ilə kompleksi sarı piqmentin ən mühüm normal daşınma formasıdır. Qan axını ilə bilirubin qaraciyərin hüceyrəsinə daxil olur. Bilirubin lipofil birləşmə olduğundan qaraciyər hüceyrəsinin membranından keçir və albumindən azad olur.
Mənbə
A.M.Məhərrəmov, M.Ə.Allahverdiyev. “Həyat fəaliyyətinin kimyəvi əsasları”, Bakı-2009
Məhərrəmov A.M., Allahverdiyev M.Ə. Bioüzvi kimya. Dərs vəsaiti. Bakı, Çaşıoğlu, 2009.-384 səh.
Avqust 04, 2021
hemproteidlərin, mübadiləsi, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, toxuma, hüceyrələrdə, hemoqlobin, porfirinin, sintezi, parçalanmasıdır, mündəricat, hemproteidlərin, sintez, e. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Hemproteidlerin mubadilesi toxuma ve huceyrelerde hemoqlobin ve porfirinin sintezi ve parcalanmasidir Mundericat 1 Hemproteidlerin sintez edilmesi ve parcalanmasi prosesi 2 Hemproteidlerin biosintezi 3 Hemproteidlerin parcalanmasi 4 MenbeHemproteidlerin sintez edilmesi ve parcalanmasi prosesi RedakteHemproteidlerin sintez edilmesi ve parcalanmasi iki esas sebebe gore tedqiqatcilarin ve hekimlerin diqqetini celb edir Birincisi hemoqlobinin xlorofillesmesinde sitoxromlar olduqca genis miqyasda bioloji vacib rol oynadiqlarina gore basqa sozle porfirin halqasi molekulda merkezi rol oynayir ve metal ionlari ile koordinasion elaqe emele getirir Ikincisi porfirinin sintezinin ve parcalanmasi onlarin zulal ile kompleks emele getirmesi insan orqanizminin funksiyalarini pozur ve xesteliyin inkisafina sebeb olur Insan orqanizminde 4 5 5 qram demir olur Bunun 60 70 faizi hemoqlobinin payina dusur 3 5 ise mioqlobinin 20 faizi 17 den 23 e qeder ferritin texminen 0 18 faizi transferrinin ve toxumalarinin funksional demiri 5 faize qeder olur Orqanizmde demirin miqdari qida ile daxil olanin bagirsaqlarda sorulma intensivliyinden asilidir Onun artiq miqdari bagirsaqlar terefinden sorulmur Muxtelif anemiya hallarinda demire olan telebat keskin artir Bagirsaqda demir zulal ile koordinasyon elaqeden ayrilan ikivalentli ion Fe 2 halinda sorulur Bagirsagin selikli qisasinin huceyrelerinde olan demir artiq ucvalentli ion Fe 3 halindaki demir apoferritin zulali ile stabil ferritin kompleksi emele getirir Sonraki demirin dasinmasi ucun qan zerdabinin b1 qlobini ile komplekse girir Ona transferrin kompleksi de deyilir Yaxud demir toxumanin apoferriti ile birlesir ve ferrit seklinde yigilmaga baslayir Bezi xesteliklerde meselen qemoxromamotozda artiq demir qemosiderin seklinde kenar edilir Sintetik meqsedler ucun demirin menbeyi qida mehsullaridir Qaraciyer ve dalaqdaki toxumalarda eritrositlerin parcalanmasindan gunde texminen 25 q demir azad olur Qidadaki hemoqlobinin ve mioqlobinin prostetik qrupu orqanizmde demir proteinlerin sintezinde istifade olunmur Cunki zulal olmayan hisse hem hezmden sonra oksidlesmeye ugrayaraq hematine cevrilir Bu ise bagirsaqda sorulmur ve necis ile xaric olunur Hemproteidlerin biosintezi RedakteHemin sintezi ucun qlisin ve suksinal SK0A ilkin madde rolunu oynayir Piridoksalin fermenti olan d amin levulinatsintetaza fermentinin istirakinda qlisin ve suksinil K0A dan d aminlevulen tursusu alinir Sonra iki molekul d aminlevulen tursusu porfobilinheksitaza fermentinin tesiri ile porfirinlerin birbasa selefi olan porfobilinogene cevrilir Sonra ise dord molekul porfoblinogenin kondenslesmsinden dord pirrol halqasi olan uroporfirinogen alinir Sonra ise o protoporfirine modifikasiya olunur Protoporfirin ferroxelataza fermentinin tesiri ile demir heme cevrilir En axirinci merhelede hem qlobin zulali ile kompleks emele getirir Bununla da hemoqlobin ve ya mioqlobine cevrilir Hemin biosintezinde istirak eden fermentler sumuk iliyinde nuvesaxlayan eritrositlerde qaraciyerde boyrekde ve bagirsagin selikli qisasinda olur d Levulen tursusu mitoxondirilerde porfobilinogen ve ondan alinan koproporfirinogen III sitiplozmada koproporfirin III den hemin alinmasi yene de mitoxondrilerde gedir Hemproteidlerin parcalanmasi RedakteHer gun insan orqanizminde 9 qr a qeder hemproteid parcalanir Bu esasen eritrositlerdeki hemoqlobinin parcalanmasi neticesinde olur Eritrositler texminen 120 gunden bir qanin axininda ve ya dalaqda parcalanir Eritrositlerden azad olan hemoqlobin qanin qaptoqlobini plazmanin xususi a2 qlobini ile birlesir ve hemoqlobin qaptoqlobin kompleksi halinda esasen de dalaqda huceyrenin retuloendotelial sistemine dusur Hemoqlobin methemoqlobine Fe 2 oksidlesir sonra ise parcalanmaya meruz qalir Bununla da qaptoqlobin ayrilir ve qana kecir Retuloendotelial sisteminde hemoqlobinin birinci fazasi bas verir ve ondan bilirubin alinir Evvelce qemoksigenaza fermentinin tesiri ile hemde olan iki pirrol halqalarin birlesmesi olan a metin korpusu oksidlesdirici parcalanmaya meruz qalir Hemin halqavi qurulusu parcalanir ve verdoqlobini emele getirir Emele gelmis verdoqlobin molekulu zulalla kompleks emele getiren demiri itirir Qlobin katenslerin dalagi ile hidrolize ugrayir ve amintursulara cevrilir Dord pirrol halqasi olan qapali halqa sari rengli od piqmenti olan biliberdine verir Biliberdin reduksiya olunanda qirmizi sari rengli bilirubine cevrilir Bilirubin suda pis hell olduguna gore qana daxil olduqda zulalin albumin plazmasi ile birlesir Sari albuminin bilirubin ile kompleksi sari piqmentin en muhum normal dasinma formasidir Qan axini ile bilirubin qaraciyerin huceyresine daxil olur Bilirubin lipofil birlesme oldugundan qaraciyer huceyresinin membranindan kecir ve albuminden azad olur Menbe RedakteA M Meherremov M E Allahverdiyev Heyat fealiyyetinin kimyevi esaslari Baki 2009 Meherremov A M Allahverdiyev M E Biouzvi kimya Ders vesaiti Baki Casioglu 2009 384 seh Menbe https az wikipedia org w index php title Hemproteidlerin mubadilesi amp oldid 4672524, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
