Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Hannibal (E.ə 247, Karfagen, Tunis – E.ə 183-181, Vifiniya) — Karfagen sərkərdəsi
| Hannibal Barka | |
|---|---|
| Hannibal | |
 Hannibal döyüş zamanı öldürdüyü Roma zadəganlarının nişan üzüklərini sayarkən, Sebastian Slodtzun yaratdığı heykəl, 1704, Luvr. | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | e.ə. 247 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | e.ə. 183 |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | zəhərlənmə |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, hərbi lider[d] |
| Hərbi xidmət | |
| Mənsubiyyəti | Karfagen dövləti |
| Rütbəsi | Ali Baş Komandan |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Hamilkar Barka İspaniya və başqa ərazilər uğrunda Roma ilə mübarizə apararkən 9 yaşlı oğlu Hannibalı məbədə aparıb orada mehrab önündə qatı düşmənləri olan Roma ilə ömrü boyu düşmən olacağına and içdirmişdi. Hannibal öz andına sadiq qaldı.
Atası öləndən sonra qardaşı Hasdrubal romalılarla sülh tərəfdarı kimi saziş bağlayıb İspaniyadakı Saqunt şəhərini iki dövlət arasında sərhəd kimi qəbul etdi, lakin Hasdrubal öldürüldü. Hannibal əvvəl Saqunt şəhəri ətrafındakı qəbilə və tayfaları fəth etdi. Rəqiblərin 100 mindən çox əsgəri vardı. Saqunt şəhəri əhalisi bunu görüb müdafiə üçün Romaya elçi göndərdilər, lakin Roma senatı qərar çıxarana kimi Hannibal bu ispan şəhərini almaq qərarına gəldi. Döyüş zamanı ön cərgələrdə vuruşan Hannibal budundan ağır yara aldı. Bu hücumdan qəzəblənən romalılar Karfagen senatına elçi göndərib müqaviləni pozduqlarına görə Hannibalın onlara verilməsini tələb etdilər, fəqət rədd cavabı aldılar. Hannibal bu tələbə Saquntu 8 ay mühasirədə saxlayandan sonra almaqla cavab verdi.
Bu xəbəri alan Roma bir-birinə dəydi. Senat Karfagenə müharibə elan etdi. Konsul Publi Korneli Ssipiona İspaniyanı, Tiberi Semproniyə isə Afrikanı müdafiə etmək üçün hərəsinə 6 legion verildi. Elə bununla da ikinci Pun müharibəsi başlandı.
Gənc Hannibal romalıları qabaqlamaq və sarsıtmaq üçün Alp dağlarını aşıb İtaliyaya hücum etmək qərarına gəldi. O, 90 minlik piyada, 12 minlik süvari ordusu və 37 fil ilə keçilməz aşırımları aşıb 5 aylıq çətin yürüşdən sonra Şimali İtaliyada peyda oldu. Ordusunun yarısını itirsə də, Qalliya köməkçiləri ilə bərabər Ssipionun legionları ilə Po çayının sol sahilində toqquşmalı oldu. Hannibal Tisinus və Trebi adlanan yerdə iki dəfə romalılara qalib gələ bildi. Senat qorxuya düşüb ona qarşı Emiliya Pavel və Terrensi Varronun başçılığı ilə kömək üçün çoxlu qüvvə — 8 legion göndərdi.
Dünya hərb tarixində yeni səhifə olan Kanna vuruşması belə başlandı. Roma sərkərdələri legionlara növbə ilə, hərəsi bir gün komandanlıq edirdi. Onlar Kanna kəndini döyüş üçün münasib yer bildilər. Roma ordusunun sayı karfagenlilərdən iki dəfə çox idi. Buna görə də Varron qələbəsinə arxayın idi. O, qoşunu sıx cərgələrlə kvadrat şəklində, Hannibal isə qoşunlarını aypara şəklində düzdü. Ortada nisbətən zəif və təcrübəsiz, uclarda isə sınanmış, təcrübəli, döyüşkən süvarilərini və piyadalarını yerləşdirdi.
E.ə. 216-cı il avqustun 2-də başlanan döyüşdə əvvəlcə Hannibalın səkkiz minlik seçmə süvariləri sol cinahdan hücuma keçərək romalıların sağ cinahını əzdi və legionların arxasına keçib rəqib süvarilərini pərən-pərən salıb tədricən ayparanın o biri ucu ilə qovuşdu. Mərkəzdə güclü olan Roma piyadaları da sanki karfagenlilərin işini yüngülləşdirib irəli getdilər. Bayaqkı "aypara" əvvəl "nal" şəklini aldı və az sonra dairəyə döndü. Beləliklə, dünya hərb tarixində ilk dəfə olaraq mühasirə taktikası tətbiq olundu. Romalılar bir-birilərini sıxan, əzən kütləyə döndü. Sutka yarım ərzində 70 minə qədər döyüşçü məhv edildi, lakin bu parlaq qələbədən sonra Hannibal birbaşa Romaya getmək əvəzinə özünə müttəfiqlər axtarmağa başladı. Və beləliklə o, Romaya özünə gəlib yeni qüvvələr toplamağa şans verdi. Belə ki, Hannibal Kapuya şəhərinə çəkilib yeni qüvvələr gözləməyi qərara aldı. Təşəbbüs də bununla əldən getdi. Hannibalın köməyinə gələn qardaşı Hasdrubal 207-ci ildə İtaliyada Roma konsulları Livi Salinator və Klavdi Neron tərəfindən Metavr döyüşündə məğlub edilib həlak oldu. Hannibal kömək ala bilmədi. Əksinə, Karfagen senatı onu şəhərin müdafiəsinə çağırdı. Beləliklə, bütün qələbələri faydasız olan Hannibal Afrikaya adladı. Ssipiona danışıqlara başlamağı təklif etdi, amma Ssipion ondan danışıqsız təslim olmağı tələb etdi. Əlacsız qalan sərkərdə döyüşə girməli oldu. E.ə. 202-ci il sentyabrın 19-də Zama adlanan yerdə həlledici toqquşmada ilk dəfə məğlub oldu. Bu məğlubiyyətdən sonra Karfagen aristokratiyası ona düşmən kəsildi. Əlacsız qalan Hannibal suriyalı Antioxun yanına gedib onu Roma ilə mübarizəyə çağırdı, fəqət Antiox da məğlub edildi. Romalılara verilmək təhlükəsini hiss edən Hannibal Krit adasına qaçdı. Orada da həmin təhlükəyə məruz qaldığını görüb e.ə. 183-cü ildə Vifiniyada zəhər içib intihar etdi.
Həmçinin bax
İstinadlar
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Hannibal E e 247 Karfagen Tunis E e 183 181 Vifiniya Karfagen serkerdesiHannibal BarkaHannibalHannibal doyus zamani oldurduyu Roma zadeganlarinin nisan uzuklerini sayarken Sebastian Slodtzun yaratdigi heykel 1704 Luvr Sexsi melumatlarDogum tarixi e e 247Dogum yeri Karfagen Karfagen dovletiVefat tarixi e e 183Vefat yeri Gebze VifiniyaVefat sebebi zeherlenmeFealiyyeti siyasetci herbi lider d Herbi xidmetMensubiyyeti Karfagen dovletiRutbesi Ali Bas Komandan Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiHamilkar Barka Ispaniya ve basqa eraziler ugrunda Roma ile mubarize apararken 9 yasli oglu Hannibali mebede aparib orada mehrab onunde qati dusmenleri olan Roma ile omru boyu dusmen olacagina and icdirmisdi Hannibal oz andina sadiq qaldi Atasi olenden sonra qardasi Hasdrubal romalilarla sulh terefdari kimi sazis baglayib Ispaniyadaki Saqunt seherini iki dovlet arasinda serhed kimi qebul etdi lakin Hasdrubal olduruldu Hannibal evvel Saqunt seheri etrafindaki qebile ve tayfalari feth etdi Reqiblerin 100 minden cox esgeri vardi Saqunt seheri ehalisi bunu gorub mudafie ucun Romaya elci gonderdiler lakin Roma senati qerar cixarana kimi Hannibal bu ispan seherini almaq qerarina geldi Doyus zamani on cergelerde vurusan Hannibal budundan agir yara aldi Bu hucumdan qezeblenen romalilar Karfagen senatina elci gonderib muqavileni pozduqlarina gore Hannibalin onlara verilmesini teleb etdiler feqet redd cavabi aldilar Hannibal bu telebe Saquntu 8 ay muhasirede saxlayandan sonra almaqla cavab verdi Bu xeberi alan Roma bir birine deydi Senat Karfagene muharibe elan etdi Konsul Publi Korneli Ssipiona Ispaniyani Tiberi Semproniye ise Afrikani mudafie etmek ucun heresine 6 legion verildi Ele bununla da ikinci Pun muharibesi baslandi Genc Hannibal romalilari qabaqlamaq ve sarsitmaq ucun Alp daglarini asib Italiyaya hucum etmek qerarina geldi O 90 minlik piyada 12 minlik suvari ordusu ve 37 fil ile kecilmez asirimlari asib 5 ayliq cetin yurusden sonra Simali Italiyada peyda oldu Ordusunun yarisini itirse de Qalliya komekcileri ile beraber Ssipionun legionlari ile Po cayinin sol sahilinde toqqusmali oldu Hannibal Tisinus ve Trebi adlanan yerde iki defe romalilara qalib gele bildi Senat qorxuya dusub ona qarsi Emiliya Pavel ve Terrensi Varronun basciligi ile komek ucun coxlu quvve 8 legion gonderdi Dunya herb tarixinde yeni sehife olan Kanna vurusmasi bele baslandi Roma serkerdeleri legionlara novbe ile heresi bir gun komandanliq edirdi Onlar Kanna kendini doyus ucun munasib yer bildiler Roma ordusunun sayi karfagenlilerden iki defe cox idi Buna gore de Varron qelebesine arxayin idi O qosunu six cergelerle kvadrat seklinde Hannibal ise qosunlarini aypara seklinde duzdu Ortada nisbeten zeif ve tecrubesiz uclarda ise sinanmis tecrubeli doyusken suvarilerini ve piyadalarini yerlesdirdi E e 216 ci il avqustun 2 de baslanan doyusde evvelce Hannibalin sekkiz minlik secme suvarileri sol cinahdan hucuma kecerek romalilarin sag cinahini ezdi ve legionlarin arxasina kecib reqib suvarilerini peren peren salib tedricen ayparanin o biri ucu ile qovusdu Merkezde guclu olan Roma piyadalari da sanki karfagenlilerin isini yungullesdirib ireli getdiler Bayaqki aypara evvel nal seklini aldi ve az sonra daireye dondu Belelikle dunya herb tarixinde ilk defe olaraq muhasire taktikasi tetbiq olundu Romalilar bir birilerini sixan ezen kutleye dondu Sutka yarim erzinde 70 mine qeder doyuscu mehv edildi lakin bu parlaq qelebeden sonra Hannibal birbasa Romaya getmek evezine ozune muttefiqler axtarmaga basladi Ve belelikle o Romaya ozune gelib yeni quvveler toplamaga sans verdi Bele ki Hannibal Kapuya seherine cekilib yeni quvveler gozlemeyi qerara aldi Tesebbus de bununla elden getdi Hannibalin komeyine gelen qardasi Hasdrubal 207 ci ilde Italiyada Roma konsullari Livi Salinator ve Klavdi Neron terefinden Metavr doyusunde meglub edilib helak oldu Hannibal komek ala bilmedi Eksine Karfagen senati onu seherin mudafiesine cagirdi Belelikle butun qelebeleri faydasiz olan Hannibal Afrikaya adladi Ssipiona danisiqlara baslamagi teklif etdi amma Ssipion ondan danisiqsiz teslim olmagi teleb etdi Elacsiz qalan serkerde doyuse girmeli oldu E e 202 ci il sentyabrin 19 de Zama adlanan yerde helledici toqqusmada ilk defe meglub oldu Bu meglubiyyetden sonra Karfagen aristokratiyasi ona dusmen kesildi Elacsiz qalan Hannibal suriyali Antioxun yanina gedib onu Roma ile mubarizeye cagirdi feqet Antiox da meglub edildi Romalilara verilmek tehlukesini hiss eden Hannibal Krit adasina qacdi Orada da hemin tehlukeye meruz qaldigini gorub e e 183 cu ilde Vifiniyada zeher icib intihar etdi Hemcinin baxPun muharibeleriIstinadlarXarici kecidler