Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Bu, , çünki hansısa məqalədən bu məqaləyə verilmiş keçid yoxdur. (fevral 2023) |
Şeyx Hacı Məhəmməd Ştulski (Ramazanov) (1855, Ştul[d] – 1930, Dərbənd, Dağıstan MSSR) — Cənubi Dağıstanın tanınmış din xadimi, 1930-cu ildə Cənubi Dağıstanda Sovet hakimiyyətinə qarşı təşkil edilmiş geniş üsyanın lideri. Milliyyətcə ləzgidir.
| Hacı Məhəmməd Ştulski | |
|---|---|
| ləzg. Штул Гьажи Мугьаммад | |
 Cənubi Dağıstanda Sovet hakimiyyətinə qarşı baş vermiş Ştulski üsyanının iştirakçıları | |
Cənubi Dağıstandakı üsyanın rəhbəri | |
| 1930-cu ilin apreli – 1930-cu ilin noyabrı | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1855 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 1930 |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
| Milliyyəti | ləzgi |
| Dini | İslam |
| Hərbi xidmət | |
| Döyüşlər | |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elm sahəsi | Müridizm |
Həyatı
Şeyx Məhəmməd-Xaci Ştulski (Ramazanov) 1855-ci ildə Küraxski rayonunun Ştul kəndində anadan olmuşdur. O, "Şeyx" və "Ştul Məhəmməd-Hacı" kimi tanınırdı. Partiya fondunun əvvəllər elmi dövriyyəyə daxil edilməmiş bəzi sənədlərindən görünür ki, şeyxin Ştul, Kasumkənd və Yuxarı Stalda mülkləri olub, yəni: üç ev, bağ, 50 baş mal-qara və s.
Ailəsinə gəlincə, onun üç arvadı və yeddi uşağı olub. Qeyd edək ki, Şeyx Ştulski Cənubi Dağıstanda məşhur din xadimi olub, tez-tez Mahaçqala və Bakıda olub. 1929-cu ildə dövlət orqanları tərəfindən həbs edilmiş və iki ay həbsdə saxlansa da, bundan sonra azadlığa buraxılmışdır. 1930-cu ildə Şeyx Ştulski Dağıstanın cənubunda Sovet hakimiyyətinə qarşı üsyan təşkil etdi.
Şeyx Ştulskinin başçılıq etdiyi üsyanın ilkin şərtləri
Bu üsyanın motiv və məqsədlərini başa düşmək üçün Maqomed Ramazanov (Şeyx Ştulski) və üsyanın digər iştirakçılarının ittihamı üzrə 1632 saylı işin məzmunu ilə tanış olmaq lazımdır. İşin materiallarından oxuyuruq: "Hələ qiyamdan əvvəl sinfi və siyasi xəttin kəskin şəkildə təhrif olunması nəticəsində əhali yerli hakimiyyət orqanlarına münasibətdə son dərəcə mənfi idi. Sahəyə atılan siyasi işçilər inzibati təzyiq yolu ilə kolxoz əkməyə başladılar və 1930-cu ilin fevral ayının sonunda rayonda 2168 təsərrüfatı birləşdirən 44-ə yaxın kolxoz yaradıldı… Eyni zamanda, yerli işçilər zorakı üsullarla məscidlərin seçilməsi ilə bağlı geniş iş aparıblar. Cəmi 48 məscid seçilərək, müxalif həbs olundu. Bütün bu tədbirlərdən əvvəl taxıl tədarükü kampaniyası zamanı sinif xəttinin kobud təhrifləri baş verdi. Kasıb və orta kəndlilərdən çörək götürüldü və onlar ev əşyalarını sataraq çörək almağa məcbur oldular".
Üsyanın 1930-cu il mayın 1-də başlaması nəzərdə tutulmasına baxmayaraq, o, daha əvvəl, üsyançılarla Qürah dəstəsi arasında qəfil toqquşma ilə başladı və üsyançılar onları tərksilah edərək darmadağın etdilər. Aprelin 27-də qiyam Qasımkəndə yayıldı, burada bazarda atışma başladı, sonra bütün rayon mərkəzinə yayıldı. Bu atışma zamanı Rayon Partiya Komitəsinin katibi Gereyxanov və cinayət axtarış şöbəsinin əməkdaşı həlak oldu. Şeyx Ştulskinin özü bu hadisələrdə iştirak etməmışdır. Tədricən Kürax rayonunun bütün kəndləri üsyana qoşuldu. Sonra üsyan Tabasaran bölgəsinə yayıldı. Üsyançıların ümumi sayı 3000 nəfərə çatmışdı.
Şeyx Ştulskinin edamı
Şeyx Ştulskinin tutulması və ya könüllü olaraq meydana çıxmasının şərtləri aydın deyil. Lakin məlumdur ki, Daxili İşlər Nazirliyi və Siyasi İdarə və Dağıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası səlahiyyətli nümayəndəsi yanında hakim üçlüyünün (troyka) noyabr 1930-cu il tarixli qərarı ilə silahlı üsyan təşkil etmək məqsədilə Sovet rejiminin devrilməsi maddəsi ilə əmlakı müsadirə olunmaqla edam cəzasına məhkum edildi. Edam cəzasına məhkum edilənlər arasında İsa Maysumov, A. V. Maqomedov, Aydəmiroğlu Novruz, Mütalib Zağıroğlu, Kaflanov Abdurazak və başqaları olmaqla ümumilikdə on nəfər var idi.
İstinadlar
- "Восстание шейха Штульского в Южном Дагестане (Али Албанви) / Проза.ру". www.proza.ru. 2019-10-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-16.
- Из материалов дела № 1632 по обвинению Магомеда Рамазанова
- Данные сводки Курахского РК ВКБ(б) в Дагобком партии
- Х. Махмудов. "Дело" шейха Штульского [ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu tenha meqaledir cunki hansisa meqaleden bu meqaleye verilmis kecid yoxdur Lutfen elaqeli meqalelerden bu sehifeye kecid vermeye calisin fevral 2023 Seyx Haci Mehemmed Stulski Ramazanov 1855 Stul d 1930 Derbend Dagistan MSSR Cenubi Dagistanin taninmis din xadimi 1930 cu ilde Cenubi Dagistanda Sovet hakimiyyetine qarsi teskil edilmis genis usyanin lideri Milliyyetce lezgidir Haci Mehemmed Stulskilezg Shtul Gazhi MugammadCenubi Dagistanda Sovet hakimiyyetine qarsi bas vermis Stulski usyaninin istirakcilariCenubi Dagistandaki usyanin rehberi1930 cu ilin apreli 1930 cu ilin noyabriSexsi melumatlarDogum tarixi 1855Dogum yeri Stul d Stul kend soveti d RusiyaVefat tarixi 1930Vefat yeri Derbend Derbend rayonu Dagistan MSSR RSFSR SSRIDefn yeri Stul d Milliyyeti lezgiDini IslamHerbi xidmetDoyusler Cenubi Dagistan usyani 1930 Elmi fealiyyetiElm sahesi MuridizmHeyatiSeyx Mehemmed Xaci Stulski Ramazanov 1855 ci ilde Kuraxski rayonunun Stul kendinde anadan olmusdur O Seyx ve Stul Mehemmed Haci kimi taninirdi Partiya fondunun evveller elmi dovriyyeye daxil edilmemis bezi senedlerinden gorunur ki seyxin Stul Kasumkend ve Yuxari Stalda mulkleri olub yeni uc ev bag 50 bas mal qara ve s Ailesine gelince onun uc arvadi ve yeddi usagi olub Qeyd edek ki Seyx Stulski Cenubi Dagistanda meshur din xadimi olub tez tez Mahacqala ve Bakida olub 1929 cu ilde dovlet orqanlari terefinden hebs edilmis ve iki ay hebsde saxlansa da bundan sonra azadliga buraxilmisdir 1930 cu ilde Seyx Stulski Dagistanin cenubunda Sovet hakimiyyetine qarsi usyan teskil etdi Seyx Stulskinin basciliq etdiyi usyanin ilkin sertleriEsas meqale Cenubi Dagistan usyani 1930 Usyanin esas merkezi olan Qurah rayonu daglari Bu usyanin motiv ve meqsedlerini basa dusmek ucun Maqomed Ramazanov Seyx Stulski ve usyanin diger istirakcilarinin ittihami uzre 1632 sayli isin mezmunu ile tanis olmaq lazimdir Isin materiallarindan oxuyuruq Hele qiyamdan evvel sinfi ve siyasi xettin keskin sekilde tehrif olunmasi neticesinde ehali yerli hakimiyyet orqanlarina munasibetde son derece menfi idi Saheye atilan siyasi isciler inzibati tezyiq yolu ile kolxoz ekmeye basladilar ve 1930 cu ilin fevral ayinin sonunda rayonda 2168 teserrufati birlesdiren 44 e yaxin kolxoz yaradildi Eyni zamanda yerli isciler zoraki usullarla mescidlerin secilmesi ile bagli genis is apariblar Cemi 48 mescid secilerek muxalif hebs olundu Butun bu tedbirlerden evvel taxil tedaruku kampaniyasi zamani sinif xettinin kobud tehrifleri bas verdi Kasib ve orta kendlilerden corek goturuldu ve onlar ev esyalarini sataraq corek almaga mecbur oldular Usyanin 1930 cu il mayin 1 de baslamasi nezerde tutulmasina baxmayaraq o daha evvel usyancilarla Qurah destesi arasinda qefil toqqusma ile basladi ve usyancilar onlari terksilah ederek darmadagin etdiler Aprelin 27 de qiyam Qasimkende yayildi burada bazarda atisma basladi sonra butun rayon merkezine yayildi Bu atisma zamani Rayon Partiya Komitesinin katibi Gereyxanov ve cinayet axtaris sobesinin emekdasi helak oldu Seyx Stulskinin ozu bu hadiselerde istirak etmemisdir Tedricen Kurax rayonunun butun kendleri usyana qosuldu Sonra usyan Tabasaran bolgesine yayildi Usyancilarin umumi sayi 3000 nefere catmisdi Seyx Stulskinin edamiSeyx Stulskinin tutulmasi ve ya konullu olaraq meydana cixmasinin sertleri aydin deyil Lakin melumdur ki Daxili Isler Nazirliyi ve Siyasi Idare ve Dagistan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasi selahiyyetli numayendesi yaninda hakim ucluyunun troyka noyabr 1930 cu il tarixli qerari ile silahli usyan teskil etmek meqsedile Sovet rejiminin devrilmesi maddesi ile emlaki musadire olunmaqla edam cezasina mehkum edildi Edam cezasina mehkum edilenler arasinda Isa Maysumov A V Maqomedov Aydemiroglu Novruz Mutalib Zagiroglu Kaflanov Abdurazak ve basqalari olmaqla umumilikde on nefer var idi Istinadlar Vosstanie shejha Shtulskogo v Yuzhnom Dagestane Ali Albanvi Proza ru www proza ru 2019 10 16 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 16 Iz materialov dela 1632 po obvineniyu Magomeda Ramazanova Dannye svodki Kurahskogo RK VKB b v Dagobkom partii H Mahmudov Delo shejha Shtulskogo olu kecid