Hədiqətüs süəda azərb Xoşbəxtlər baxçası hicri 61 ci miladi 680 ci ildə məhərrəm ayının 10 da Kərbəlada baş vermiş faciə

Hədiqətüs-süəda (azərb. Xoşbəxtlər baxçası‎) — hicri 61-ci (miladi 680-ci) ildə məhərrəm ayının 10-da Kərbəlada baş vermiş faciəvi hadisə ilə bağlı yazılmış Məhəmməd Füzulinin əsəri. İlk dəfə 1845-ci ildə Qahirədə çap edilmişdir. Əsərin Füzuli həyatda ikən köçürülmüş nüsxəsindən (Konya, h. 954) tutmuş yaşadığımız dövrədək yazılmış 300-ə yaxın əlyazma nüsxəsi məlumdur. Bu əsər Füzulinin ilk bədii nəsr əsəridir.

Hədiqətüs-süəda

Müəllif	Füzuli
Orijinal dili	Azərbaycan dili
Nəşr ili	1854
Hədiqətüs-süəda Vikimənbədə
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Azərbaycan bədii nəsrinin ən klassik örnəyi sayılan əsər müəllifin dini düşüncə, iman və əqidə duyğularının bədii əksi baxımından çox səciyyəvidir. Dərd əlindən ürəyi çatlayan insanı ovunduraraq ona mənəvi qida verən Kərbəla hadisəsini qələmə almağı şərəf işi sayan, buna milli-dini borc kimi baxan mütəfəkkir Füzuliyə "Hədiqətüs-süəda"nı yaratmaqda yaşadığı mühitin də böyük təsiri olmuşdur.

Əsərdə əksini tapan şəhidlik eşqi, məslək və etiqad yolunda mübarizə motivi hər zaman yenidir. İnsanın mənəvi və cismani köləliyə üsyanı, etirazı və bu yolda hətta öz həyatını qurban verməsi ən yüksək və şərəfli insanlıq amili kimi göstərilir. Həmin əqidə və məslək döyüşü ona görə yaşarıdır ki, əsasında mənəvi paklıq, ruhi müqəddəslik, insani gözəllik və əzəmət var.

Alban dilində ən erkən dövrdə yazılmış və ən uzun dastan olan "Şəhidlər bağı" əsəri (müəllifi Dalip bəy Fraşeri) Füzulinin "Hədiqətüs-süəda" əsərinə əsasən yazılmışdır. Əsər bektaşi albanlarının Füzuli ilə ilk yarışmaq cəhdidir və bektaşiliyin alban həyatına təsirini göstərir.

İstinadlar

Məhəmməd Füzuli. Əsərləri. — Bakı: Şərq-Qərb, 2005. — VI-cı cild 2022-03-27 at the Wayback Machine. — S. 3. — 384 s. —
Hidayət Əfəndiyev. Azərbaycan bədii nəsrinin tarixindən. — Bakı: Azərnəşr, 1963. — S. 23.
Robert Elsie; Centre for Albanian Studies (London), Albanian Literature: A Short History, I.B. Tauris, 2005, 42, ISBN , OCLC 62131578
Elsie, Robert. “Albanian Literature in the Moslem Tradition: Eighteenth and Early Nineteenth Century Albanian Writing in Arabic Script.” Oriens, vol. 33, 1992, pp. 287–306. JSTOR, https://doi.org/10.2307/1580608. Accessed 23 Feb. 2024.
H.T.Norris, Islam in the Balkans: Religion and Society Between Europe and the Arab World, Columbia, S.C: University of South Carolina Press, 1993, 180–181, ISBN , OCLC 28067651

Xarici keçidlər

Məhəmməd Füzuli " Hədiqətüs Süəda "Ənvər Vəliyev-rejissor Elgün Seyidzadə.mp4 HD 2013
Ataəmi Mirzəyev. "Füzulinin `Hədiqətüs-süəda` əsəri şəhidlik abidəsi kimi" ( (az.)). . 2009-04-29. 2015-04-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-10.
Aygün Kərim. "Məhəmməd Füzuli, Kərbəla müsibəti və "Hədiqətüs-Süəda" əsəri" ( (az.)). . 2012-01-14. 2017-06-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-10.
Fərid Hüseyn. "Bu mövzuda əsər ortaya qoymaq Füzulinin özünün ürəyincə idi" ( (az.)). kaspi.az. 2019-06-15. 2019-08-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-10.

[Füzuli-1] Məhəmməd Füzuli. Əsərləri. — Bakı: Şərq-Qərb, 2005. — VI-cı cild 2022-03-27 at the Wayback Machine. — S. 3. — 384 s. —

[2] Hidayət Əfəndiyev. Azərbaycan bədii nəsrinin tarixindən. — Bakı: Azərnəşr, 1963. — S. 23.

[Elsie-3] Robert Elsie; Centre for Albanian Studies (London), Albanian Literature: A Short History, I.B. Tauris, 2005, 42, ISBN , OCLC 62131578

[4] Elsie, Robert. “Albanian Literature in the Moslem Tradition: Eighteenth and Early Nineteenth Century Albanian Writing in Arabic Script.” Oriens, vol. 33, 1992, pp. 287–306. JSTOR, https://doi.org/10.2307/1580608. Accessed 23 Feb. 2024.

[Norris-5] H.T.Norris, Islam in the Balkans: Religion and Society Between Europe and the Arab World, Columbia, S.C: University of South Carolina Press, 1993, 180–181, ISBN , OCLC 28067651