Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
İran Sovet Sosialist Respublikası və ya Gilan Sovet Sosialist Respublikası, (fars. جمهوری شوروی سوسیالیستی ایران — jomhuri-ye šuravi-ye sosiâlisti-ye İran)- 1920-ci ilin iyunundan 1921-ci ilin sentyabrına qədər İranın Gilan əyalətində mövcud olmuş qısamüddətli sovet respublikası. İran konstitusiyaçı hərəkatının lideri Mirzə Kiçik xan və onun Cəngəli (Meşəçilər Hərəkatı) partizanları və Sovet Qızıl Ordusunun köməyi ilə yaradılmışdır.
| Tarixi dövlət | |||||
| Gilan Sovet Sosialist Respublikası | |||||
|---|---|---|---|---|---|
جمهوری شورایی ایران | |||||
| |||||
| İnternasional | |||||
 | |||||
| | |||||
| Paytaxt | Rəşt | ||||
| Dilləri | fars dili, Gilan dili | ||||
| Rəsmi dilləri | Gilan dili Fars dili | ||||
| İdarəetmə forması | sovet respublikası[d] | ||||
| • 1920 | Mirzə Kiçik xan | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarixi
1918–1922-ci illərdə iran xalqının ingilislərə qarşı milli azadlıq hərəkatının yüksəlişi dövründə, 1920-ci il iyunun 5-də Gilan əyalətində yaradılıb. Cənubi Qafqazda İngiltərənin məğlubiyyəti, ingilis işğalçılarının əvvəlcə Ənzəlidən, sonra isə bütün Gilandan qovulması azadlıq hərəkatının yüksəlişinə şərait yaradıb. 1920-ci il iyunun 4-də mücahid dəstələri Rəşti tutaraq elan etdilər ki, Kiçik xanın başçılığı ilə əsasən ticarət burjuaziyası və liberal mülkədarlardan ibarət müvəqqəti inqilabi hökumət və inqilabi ordu yaradıldı.
İnqilabi qüvvələr vahid milli cəbhədə birləşdi, lakin Kiçik xanın inqilabı məhdudlaşdırmaq siyasəti, eləcə də İran Kommunist Partiyası sol qüvvələrinin bütün mülkədar torpaqlarının, o cümlədən xırda torpaq sahibliyinin müsadirə edilməsi və s. tələbləri vahid cəbhənin süqutu ilə nəticələndi və beləlikə Kiçik xan hökumətin tərkibindən çıxdı.
1920-ci il iyulun 31-dә yaradılmış Ehsanulla xan hökumәti dә inqilabi qüvvәlәrin birliyinә nail ola bilmәdi. 1921-ci il mayın әvvәlindә inqilabda iştirak edәn bütün qrupların birlәşmiş müşavirәsindәn sonra yeni hökumәt – İnqilabi komitә yaradıldı və 4 avqustda Sovet Respublikası elan olundu. 15 avqustda isə İran mülkәdar torpaqlarının kәndlilәrin xeyrinә müsadirә olunmasını, vahid inqilabi silahlı qüvvәlәrin yaradılmasını, Gilanın mürtәce hökumәtә vә ingilis işğalçılarına qarşı inqilabi bazaya çevrilmәsini nәzәrdә tutan proqram qәbul edildi. Zәhmәtkeşlәrin vәziyyәtini yaxşılaşdırmaq üçün bir sıra tәdbirlәr görüldü. Hәmkarlar ittifaqları yaradıldı. Lakin Gilanda öz hakimiyyәtini yaratmaq naminә Kiçik xan 1921-ci il sentyabrın 29-da әks-inqilabi çevriliş etdi. İran Kommunist Partiyasının tәşkilatları lәğv edildi. Heydәr xan vә hәrәkatın bir sıra digәr rәhbәri öldürüldü. Gilanda vәtәndaş müharibәsinin başlanmasından istifadә edәn mәrkәzi hökumәt tezliklә Gilan Respublikasını darmadağın etdi. 1921-ci il noyabrın 2-dә Rza xanın komandanlığı ilә hökumәt qoşunları Rәşti tutdu.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Gilan Sovet Respublikası (1920–1921) (ing.)
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Iran Sovet Sosialist Respublikasi ve ya Gilan Sovet Sosialist Respublikasi fars جمهوری شوروی سوسیالیستی ایران jomhuri ye suravi ye sosialisti ye Iran 1920 ci ilin iyunundan 1921 ci ilin sentyabrina qeder Iranin Gilan eyaletinde movcud olmus qisamuddetli sovet respublikasi Iran konstitusiyaci herekatinin lideri Mirze Kicik xan ve onun Cengeli Meseciler Herekati partizanlari ve Sovet Qizil Ordusunun komeyi ile yaradilmisdir Tarixi dovletGilan Sovet Sosialist Respublikasiجمهوری شورایی ایران Jomhuri e Shorayi e IranBayraq GerbInternasionalmay 1920 sentyabr 1921Paytaxt RestDilleri fars dili Gilan diliResmi dilleri Gilan dili Fars diliIdareetme formasi sovet respublikasi d 1920 Mirze Kicik xan Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixi1918 1922 ci illerde iran xalqinin ingilislere qarsi milli azadliq herekatinin yukselisi dovrunde 1920 ci il iyunun 5 de Gilan eyaletinde yaradilib Cenubi Qafqazda Ingilterenin meglubiyyeti ingilis isgalcilarinin evvelce Enzeliden sonra ise butun Gilandan qovulmasi azadliq herekatinin yukselisine serait yaradib 1920 ci il iyunun 4 de mucahid desteleri Resti tutaraq elan etdiler ki Kicik xanin basciligi ile esasen ticaret burjuaziyasi ve liberal mulkedarlardan ibaret muveqqeti inqilabi hokumet ve inqilabi ordu yaradildi Inqilabi quvveler vahid milli cebhede birlesdi lakin Kicik xanin inqilabi mehdudlasdirmaq siyaseti elece de Iran Kommunist Partiyasi sol quvvelerinin butun mulkedar torpaqlarinin o cumleden xirda torpaq sahibliyinin musadire edilmesi ve s telebleri vahid cebhenin suqutu ile neticelendi ve belelike Kicik xan hokumetin terkibinden cixdi 1920 ci il iyulun 31 dә yaradilmis Ehsanulla xan hokumәti dә inqilabi quvvәlәrin birliyinә nail ola bilmәdi 1921 ci il mayin әvvәlindә inqilabda istirak edәn butun qruplarin birlәsmis musavirәsindәn sonra yeni hokumәt Inqilabi komitә yaradildi ve 4 avqustda Sovet Respublikasi elan olundu 15 avqustda ise Iran mulkәdar torpaqlarinin kәndlilәrin xeyrinә musadirә olunmasini vahid inqilabi silahli quvvәlәrin yaradilmasini Gilanin murtәce hokumәtә vә ingilis isgalcilarina qarsi inqilabi bazaya cevrilmәsini nәzәrdә tutan proqram qәbul edildi Zәhmәtkeslәrin vәziyyәtini yaxsilasdirmaq ucun bir sira tәdbirlәr goruldu Hәmkarlar ittifaqlari yaradildi Lakin Gilanda oz hakimiyyәtini yaratmaq naminә Kicik xan 1921 ci il sentyabrin 29 da әks inqilabi cevrilis etdi Iran Kommunist Partiyasinin tәskilatlari lәgv edildi Heydәr xan vә hәrәkatin bir sira digәr rәhbәri olduruldu Gilanda vәtәndas muharibәsinin baslanmasindan istifadә edәn mәrkәzi hokumәt tezliklә Gilan Respublikasini darmadagin etdi 1921 ci il noyabrin 2 dә Rza xanin komandanligi ilә hokumәt qosunlari Rәsti tutdu Hemcinin baxMirze Kicik xan AzadistanXarici kecidlerGilan Sovet Respublikasi 1920 1921 ing Hemcinin bax