Gezər Xan — əfsanəvi xaqan. "Abay Gesər" və ya Gesər (Kesər, Kezer) Xan, sovet mənbələrində Geser (azərb-kiril:Ҝесер) — türk, monqol və mibet, tungus əfsanələrinin qəhrəmanı. Reallaşdırdığı hücumlar və etdiyi qəhrəmanlıqlar uzun dastanlarda işlənmişdir. Tarixi bir şəxsiyyət olduğu iddia edilmiş, lakin isbat edilməmişdir. Möcüzəvi şəkildə atasız doğulmuşdur. Türk dastanlarındaki kimi yerin altına enmiş, oradan geri qayıtmağı bacarmışdır. Büke Beligte əsl adıdır. Səmadan tanrılar tərəfindən göndərildiyinə inanılır.
Gezər Dastanı
Tibet, buryat, butan, monqol versiyalarının hamısında ortaq motiv olaraq Geser fövqəladə bir doğumla dünyaya gəlir. Xor görülən və laqeydlik edilən uşaqlıq illərindən sonra hökmdar olar. Möhtəşəm qəhrəmanlıqlar etdikdən sonra ilk yoldaşını əldə edər. Sonrakı hissələrdə qövmünü, insan və fövqəlbəşər qaynaqlı müxtəlif xarici təhlükələrə qarşı müdafiə edər. Xalqını qurtarmaq üçün gizli bir aləmə səfər edər və daha sonra bu macəradan da müvəffəqiyyətli olaraq geri dönər. Bu vəziyyət dastanda ölüb dirilmə şəklində görünür.
Chadwick və Zhirmunsky, Geser əfsanəsinin türk "qaylarıyla" (dastanlarıyla) bənzər istiqamətlərini müəyyən etməyə çalışmışlardır. Monqol, tibet və ladax xalqları arasında bilinən bu qəhrəmanlıq dastanın Türk motivlərinə bir çox baxımdan uyğun düşdüyünü düşünürlər. Bu bənzərliklərin ortaya çıxdığı yerlər eyni zamanda hekayənin də əhəmiyyətli nöqtələrini yaradır.
(a) Qırğız qəhrəmanı Bolot kimi Geser də uşaqkən yeraltına enər.
(b) Yeraltı keçidinə, qayalıq bir dağdakı bir dəlik və ya oyuqdan girər. (Bax: Daşqapı)
(c) Eynilə türk şamanı Qaraçax (Karaşah) kimi dişi bir ruh vasitəsilə yönləndirilir.
(d) Bu qoruyucu ruh yeraltındakı qorxunc düşmənlərə qarşı ona kömək edir.
(e) Bolot kimi o da ölümsüzlük yeməyi və həyat suyu daşıyaraq dünyaya geri dönər,
(f) Altay şamanları kimi Geser də qövmünü yaxşılaşdıracağı otu əldə etmək üçün cənnətə gedən bir quşun kürəyinə minər.
Etimologiya
(Ges / Gəz / Kes / Kez) kökü. Gəzmək felindən törəmişdir. Monqol dilində gezeg, saç düyünü deməkdir.
Mənbə
Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)
Монголустан Халг Республикасы. Монголустан әдәбијјаты // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. VII ҹилд: Мисир—Прадо. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1983. С. 49.
Avqust 13, 2022
gezər, gezər, əfsanəvi, xaqan, abay, gesər, gesər, kesər, kezer, sovet, mənbələrində, geser, azərb, kiril, Ҝесер, türk, monqol, mibet, tungus, əfsanələrinin, qəhrəmanı, reallaşdırdığı, hücumlar, etdiyi, qəhrəmanlıqlar, uzun, dastanlarda, işlənmişdir, tarixi, ş. Gezer Xan efsanevi xaqan Abay Geser ve ya Geser Keser Kezer Xan sovet menbelerinde Geser azerb kiril Ҝeser 1 turk monqol ve mibet tungus efsanelerinin qehremani Reallasdirdigi hucumlar ve etdiyi qehremanliqlar uzun dastanlarda islenmisdir Tarixi bir sexsiyyet oldugu iddia edilmis lakin isbat edilmemisdir Mocuzevi sekilde atasiz dogulmusdur Turk dastanlarindaki kimi yerin altina enmis oradan geri qayitmagi bacarmisdir Buke Beligte esl adidir Semadan tanrilar terefinden gonderildiyine inanilir Gezer Dastani RedakteTibet buryat butan monqol versiyalarinin hamisinda ortaq motiv olaraq Geser fovqelade bir dogumla dunyaya gelir Xor gorulen ve laqeydlik edilen usaqliq illerinden sonra hokmdar olar Mohtesem qehremanliqlar etdikden sonra ilk yoldasini elde eder Sonraki hisselerde qovmunu insan ve fovqelbeser qaynaqli muxtelif xarici tehlukelere qarsi mudafie eder Xalqini qurtarmaq ucun gizli bir aleme sefer eder ve daha sonra bu maceradan da muveffeqiyyetli olaraq geri doner Bu veziyyet dastanda olub dirilme seklinde gorunur Chadwick ve Zhirmunsky Geser efsanesinin turk qaylariyla dastanlariyla benzer istiqametlerini mueyyen etmeye calismislardir Monqol tibet ve ladax xalqlari arasinda bilinen bu qehremanliq dastanin Turk motivlerine bir cox baximdan uygun dusduyunu dusunurler Bu benzerliklerin ortaya cixdigi yerler eyni zamanda hekayenin de ehemiyyetli noqtelerini yaradir a Qirgiz qehremani Bolot kimi Geser de usaqken yeraltina ener b Yeralti kecidine qayaliq bir dagdaki bir delik ve ya oyuqdan girer Bax Dasqapi c Eynile turk samani Qaracax Karasah kimi disi bir ruh vasitesile yonlendirilir d Bu qoruyucu ruh yeraltindaki qorxunc dusmenlere qarsi ona komek edir e Bolot kimi o da olumsuzluk yemeyi ve heyat suyu dasiyaraq dunyaya geri doner f Altay samanlari kimi Geser de qovmunu yaxsilasdiracagi otu elde etmek ucun cennete geden bir qusun kureyine miner Etimologiya Redakte Ges Gez Kes Kez koku Gezmek felinden toremisdir Monqol dilinde gezeg sac duyunu demekdir Menbe RedakteTurk Efsane Sozluyu Deniz Qaraqurd Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 turk Mongolustan Halg Respublikasy Mongolustan әdәbiјјaty Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasy 10 ҹilddә VII ҹild Misir Prado Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1983 S 49 Menbe https az wikipedia org w index php title Gezer xan amp oldid 6110905, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
