Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fərq feminizmi (ing. Difference feminism) — Amerika feminizmində "bərabərlik və fərq" müzakirələri zamanı inkişaf etdirilmiş bir termin olub, kişilərlə qadınların fərqli olduğunu qəbul edən, lakin bu fərqlərə dəyər yükləməyən və hər iki cinsin fərd olaraq bərabər mənəvi statusa malik olduğunu müdafiə edən yanaşma.
Fərq feminizminin əksər cərəyanları qadınlığın ənənəvi qadın dəyərləri, düşüncə vərdişləri ("bilik əldə etmə yolları" adlandırılan) və ya şəxsiyyət xüsusiyyətləri ilə bioloji, daxili, tarixdən kənar və ya başqa bir şəkildə "mahiyyət etibarilə" bağlı olduğunu iddia etmirdi. Bu feminislər sadəcə olaraq, müasir dövrdə qadınların və kişilərin əhəmiyyətli dərəcədə fərqli olduğunu tanımaq və aşağı dəyər verilmiş "qadınsayağı" xüsusiyyətləri araşdırmaq istəyirdilər. Bu fərq feminizminə "gender feminizmi" də deyilir.
Lakin bəzi fərq feminizmi formaları – məsələn, Meri Deylinin mədəni feminizmi — qadınları və onların dəyərlərini kişilərdən üstün hesab edirdi. Deylinin feminizminin "mahiyyətçi" olub-olmaması ilə bağlı davam edən müzakirələr mövcuddur.
Tarixi
"Fərq" feminist baxışı 1980-ci illərdə məşhur liberal feminizmə (eyni zamanda "bərabərlik feminizmi" də adlandırılır) bir reaksiya olaraq formalaşdı. Liberal feminizm qadınlarla kişilər arasındakı oxşarlıqları vurğulayaraq qadınlar üçün bərabər hüquqlar tələb edirdi. Fərq feminizmi isə hədəf olaraq kişilərlə qadınların bərabərliyini müdafiə etsə də, onların fərqliliyini ön plana çəkir və eyni olmadan da qadın və kişi dəyərlərinin bərabər şəkildə tanınmasının mümkün olduğunu bildirirdi.
Liberal feminizm cəmiyyətin və hüququn gender neytral olmasını hədəfləyirdi, çünki gender fərqliliyinin tanınmasının liberal demokratiyada qadınların hüquq və iştirakına maneə törətdiyini düşünürdü. Fərq feminizmi isə gender neytrallığının qadınlara zərər verdiyini iddia edirdi. Bu yanaşmaya görə, gender neytrallığı:
- qadınları kişiləri təqlid etməyə məcbur edirdi,
- cəmiyyətin qadınların unikal töhfələrini dəyərləndirməsinə mane olurdu,
- qadınların yalnız kişilər üçün əlverişli şərtlərlə cəmiyyətdə iştirakına imkan verirdi.
Fərq feminizmi XIX əsrdə formalaşan bəzi fikirlərə əsaslanırdı. Məsələn, alman yazıçısı qadınların kişi sahələrinə və institutlarına (məsələn, ictimai həyat və elm) daxil olmasına icazə verilməli olduğunu bildirirdi. Lakin o, eyni zamanda bu institutların dəyişərək ənənəvi olaraq dəyərsizləşdirilmiş qadın etikalarını (məsələn, qayğı etikası) tanımalı olduğunu vurğulayırdı. Bu yanaşma fərq feminizminin "kişilərlə qadınlar arasında hansı fərqlər var?" sualı yerinə "Feminizm hansı fərqləri yaradır?" sualına yönəlməsinə səbəb oldu.
1990-cı illərdə feministlər "fərq" və "bərabərlik" arasında ikili müzakirələrdən uzaqlaşdılar. Postmodernist və dekonstruksiyaçı yanaşmalar bu dikotomiyanı ya tamamilə dağıtdı, ya da ona bağlı qalmadı.
Tənqidi
Bəzi mütəxəssislər, (psixoloq) və Meri Deyli (radikal feminist ilahiyyatçı) kimi ikinci dalğa feministlərinin fikirlərinin mahiyyətçi (ing. essentialist) olduğunu irəli sürüblər. Fəlsəfədə mahiyyətçilik belə izah olunur: "Ən azı bəzi obyektlər müəyyən dəyişməz, fundamental xüsusiyyətlərə malikdir." Cinsi siyasətdə mahiyyətçilik isə "qadınlar" və "kişilər"in dəyişməz, əsas xüsusiyyətlərə (məsələn, davranış və ya xarakter xüsusiyyətlərinə) malik olduğunu iddia edir.
Lakin bəzi feminist tədqiqatçılar Deyli və Qilliqanın düşüncələrinin "mahiyyətçi" kimi tənqid olunmasını düzgün hesab etmirlər. Onların fikrincə, "mahiyyətçilik" tənqidləri bəzən elmi sübutlara əsaslanmır və daha çox ideoloji hücumlar kimi istifadə olunur.
İstinadlar
- Scott, Joan. "Deconstructing Equality-Versus-Difference: Or, the Uses of Post-structuralist Theory for Feminism". Feminist Studies. 14 (1). 1988: 33–50. doi:10.2307/3177997. hdl:2027/spo.0499697.0014.104. JSTOR 3177997.
- "Carol Gilligan". Psychology's Feminist Voices. 2020-02-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-10.
- Schiebinger, Londa. "Has Feminism Changed Science?". Signs. 25 (4). 2000: 1171–1175. doi:10.1086/495540. PMID 17089478.
- Fowler, Robert Booth. Enduring Liberalism: American Political Thought Since the 1960s. University Press of Kansas. 1999. səh. 133. ISBN .
- Ford, Lynne E. Encyclopedia of Women and American Politics. New York: Facts on File. 2008. səh. 187. ISBN .
- Grande Jensen, Pamela. Finding a New Feminism: Rethinking the Woman Question for Liberal Democracy. səh. 2 footnote 4.
- Tandon, Neeru. Feminism: A Paradigm Shift. səh. 68.
- Sandilands, Catriona. The Good-Natured Feminist Ecofeminism and the Quest for Democracy. 1999. chapter 5: "Cyborgs and Queers".
- Hoagland, Sarah Lucia; Frye, Marilyn, redaktorlar Feminist interpretations of Mary Daly. Re-reading the canon. University Park, Pa: Pennsylvania State University. 2000. ISBN .
- Voet, Rian. Feminism and Citizenship. SAGE Publications Ltd. 1998.
- Grande Jensen, Pamela. Finding a New Feminism: Rethinking the Woman Question for Liberal Democracy. səh. 3.
- Bock, Gisela; James, Susan. Beyond Equality and Difference. Routledge. 1992. ISBN .
- Voet, Rian. Feminism and Citizenship. London: SAGE Publications Ltd. 1998. ISBN .
- "Accidental vs Essential Properties". Stanford Encyclopedia of Philosophy. 10 July 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 March 2017.
- Heyes, Cressida J. "Anti-Essentialism in Practice: Carol Gilligan and Feminist Philosophy". Hypatia. 13 (3). 1997: 142–163. doi:10.1111/j.1527-2001.1997.tb00009.x.
- Braidotti, Rosi. "Essentialism" in Feminism and Psychoanalysis: A Critical Dictionary. 1992.
- Suhonen, Marja. "Toward Biophilic Be-ing: Mary Daly's Feminist Metaethics and the Question of Essentialism" in Feminist Interpretations of Mary Daly. Penn State University Press. 2000. səh. 112.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ferq feminizmi ing Difference feminism Amerika feminizminde beraberlik ve ferq muzakireleri zamani inkisaf etdirilmis bir termin olub kisilerle qadinlarin ferqli oldugunu qebul eden lakin bu ferqlere deyer yuklemeyen ve her iki cinsin ferd olaraq beraber menevi statusa malik oldugunu mudafie eden yanasma Ferq feminizminin ekser cereyanlari qadinligin enenevi qadin deyerleri dusunce verdisleri bilik elde etme yollari adlandirilan ve ya sexsiyyet xususiyyetleri ile bioloji daxili tarixden kenar ve ya basqa bir sekilde mahiyyet etibarile bagli oldugunu iddia etmirdi Bu feminisler sadece olaraq muasir dovrde qadinlarin ve kisilerin ehemiyyetli derecede ferqli oldugunu tanimaq ve asagi deyer verilmis qadinsayagi xususiyyetleri arasdirmaq isteyirdiler Bu ferq feminizmine gender feminizmi de deyilir Lakin bezi ferq feminizmi formalari meselen Meri Deylinin medeni feminizmi qadinlari ve onlarin deyerlerini kisilerden ustun hesab edirdi Deylinin feminizminin mahiyyetci olub olmamasi ile bagli davam eden muzakireler movcuddur Tarixi Ferq feminist baxisi 1980 ci illerde meshur liberal feminizme eyni zamanda beraberlik feminizmi de adlandirilir bir reaksiya olaraq formalasdi Liberal feminizm qadinlarla kisiler arasindaki oxsarliqlari vurgulayaraq qadinlar ucun beraber huquqlar teleb edirdi Ferq feminizmi ise hedef olaraq kisilerle qadinlarin beraberliyini mudafie etse de onlarin ferqliliyini on plana cekir ve eyni olmadan da qadin ve kisi deyerlerinin beraber sekilde taninmasinin mumkun oldugunu bildirirdi Liberal feminizm cemiyyetin ve huququn gender neytral olmasini hedefleyirdi cunki gender ferqliliyinin taninmasinin liberal demokratiyada qadinlarin huquq ve istirakina manee toretdiyini dusunurdu Ferq feminizmi ise gender neytralliginin qadinlara zerer verdiyini iddia edirdi Bu yanasmaya gore gender neytralligi qadinlari kisileri teqlid etmeye mecbur edirdi cemiyyetin qadinlarin unikal tohfelerini deyerlendirmesine mane olurdu qadinlarin yalniz kisiler ucun elverisli sertlerle cemiyyetde istirakina imkan verirdi Ferq feminizmi XIX esrde formalasan bezi fikirlere esaslanirdi Meselen alman yazicisi qadinlarin kisi sahelerine ve institutlarina meselen ictimai heyat ve elm daxil olmasina icaze verilmeli oldugunu bildirirdi Lakin o eyni zamanda bu institutlarin deyiserek enenevi olaraq deyersizlesdirilmis qadin etikalarini meselen qaygi etikasi tanimali oldugunu vurgulayirdi Bu yanasma ferq feminizminin kisilerle qadinlar arasinda hansi ferqler var suali yerine Feminizm hansi ferqleri yaradir sualina yonelmesine sebeb oldu 1990 ci illerde feministler ferq ve beraberlik arasinda ikili muzakirelerden uzaqlasdilar Postmodernist ve dekonstruksiyaci yanasmalar bu dikotomiyani ya tamamile dagitdi ya da ona bagli qalmadi TenqidiBezi mutexessisler psixoloq ve Meri Deyli radikal feminist ilahiyyatci kimi ikinci dalga feministlerinin fikirlerinin mahiyyetci ing essentialist oldugunu ireli surubler Felsefede mahiyyetcilik bele izah olunur En azi bezi obyektler mueyyen deyismez fundamental xususiyyetlere malikdir Cinsi siyasetde mahiyyetcilik ise qadinlar ve kisiler in deyismez esas xususiyyetlere meselen davranis ve ya xarakter xususiyyetlerine malik oldugunu iddia edir Lakin bezi feminist tedqiqatcilar Deyli ve Qilliqanin dusuncelerinin mahiyyetci kimi tenqid olunmasini duzgun hesab etmirler Onlarin fikrince mahiyyetcilik tenqidleri bezen elmi subutlara esaslanmir ve daha cox ideoloji hucumlar kimi istifade olunur IstinadlarScott Joan Deconstructing Equality Versus Difference Or the Uses of Post structuralist Theory for Feminism Feminist Studies 14 1 1988 33 50 doi 10 2307 3177997 hdl 2027 spo 0499697 0014 104 JSTOR 3177997 Carol Gilligan Psychology s Feminist Voices 2020 02 22 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 05 10 Schiebinger Londa Has Feminism Changed Science Signs 25 4 2000 1171 1175 doi 10 1086 495540 PMID 17089478 Fowler Robert Booth Enduring Liberalism American Political Thought Since the 1960s University Press of Kansas 1999 seh 133 ISBN 978 0 70 060974 1 Ford Lynne E Encyclopedia of Women and American Politics New York Facts on File 2008 seh 187 ISBN 978 0 81 605491 6 Grande Jensen Pamela Finding a New Feminism Rethinking the Woman Question for Liberal Democracy seh 2 footnote 4 Tandon Neeru Feminism A Paradigm Shift seh 68 Sandilands Catriona The Good Natured Feminist Ecofeminism and the Quest for Democracy 1999 chapter 5 Cyborgs and Queers Hoagland Sarah Lucia Frye Marilyn redaktorlar Feminist interpretations of Mary Daly Re reading the canon University Park Pa Pennsylvania State University 2000 ISBN 978 0 271 02018 1 Voet Rian Feminism and Citizenship SAGE Publications Ltd 1998 Grande Jensen Pamela Finding a New Feminism Rethinking the Woman Question for Liberal Democracy seh 3 Bock Gisela James Susan Beyond Equality and Difference Routledge 1992 ISBN 9780415079891 Voet Rian Feminism and Citizenship London SAGE Publications Ltd 1998 ISBN 9781446228043 Accidental vs Essential Properties Stanford Encyclopedia of Philosophy 10 July 2022 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 March 2017 Heyes Cressida J Anti Essentialism in Practice Carol Gilligan and Feminist Philosophy Hypatia 13 3 1997 142 163 doi 10 1111 j 1527 2001 1997 tb00009 x Braidotti Rosi Essentialism in Feminism and Psychoanalysis A Critical Dictionary 1992 Suhonen Marja Toward Biophilic Be ing Mary Daly s Feminist Metaethics and the Question of Essentialism in Feminist Interpretations of Mary Daly Penn State University Press 2000 seh 112