Frazeologiya (yun.phrasis -ifadə , yun.logos - təlim) — dilçilikdə bu termin geniş mənada müəyyən dildəki frazeoloji birləşmələri öyrənən elmdir.
Frazeoloji birləşmələr məcmusu, nisbətən dar mənada emosional və ekspressiv səciyyə daşıyan sabit söz birləşmələri haqqında işlənir. Bundan başqa , bir yazıçının əsərlərinin (məsələn, M.F.Axundovun komediyalarının frazeologiyası) , müəyyən bir dövrün (məsələn, 20-ci əsr mətbuatının frazeologiyası) , müəyyən dil abidələrinin (məsələn, Orxon Yenisey kitabələrinin frazeologiyası) ifadələrindən bəhs etdikdə frazeologiya termini işlədilir.
Frazeologiya dildə mövcud olan bütün sabit söz birləşmələrinin məcmusu deməkdir. Sabit söz birləşmələrində sözlər üzvi sürətdə elə birləşir ki, onları bir-birindən ayırmaq, birini başqası ilə əvəz etmək və hər bir sözü müstəqim mənada düşünmək olmur, məsələn,gözə gəlmək,yola vermək, qulağına çatdırmaq və s.
Frazeoloji birləşmələr
Frazeoloji birləşmələrin şeir mətnində özünəməxsus zəngin bədii həyatı var. Mühüm estetik ünsür kimi, poetik mətni təşkil edən ilkin dil materiallarından biri kimi frazeoloji vahidlər adi danişiq, məişət-ünsiyyət funksiyasindan fərqli olaraq özün də, daxili semantikasında gözlənilməz əsrarəngizliklər gizlədir. Ondaki potensial imkanlar söz sənətkarlarinin qələmindən misralara süzüldükcə açilir. Lakin heç zaman tükənib-qurtarmir. Gözlənilməz bədii-estetik kəşflər, üslubi tapintilar üçün həmişə etibarlı bünövrə, qüdrətli özül rolunu oynayır. Bu məziyyət – sabit söz birləşmələrinin obrazlı deyim mühitinin yeni-yeni çalarlar da təzahür etməsi ürəyə yatan üslubi məna rəngləri qazanmasi da spesifik dünya baxışından və söz üzərində çəkdiyi zəhmətin səmərəsindən asılı olaraq frazeoloji dil materiallarının rəngarəng, üslubi keyfiyyətləri təzahür edir. Məşhur fransız şairi Pol Valerinin frazeoloji birləşmələri “hazır verilmiş şeir” kimi səciyyələndirməsi, onun poeziya üçün misilsiz dil materialı adlandırması şəksiz ki, əsaslı arqumentlərlə özünü doğruldur. Əlamətdar cəhət ondan ibarətdir ki, frazeoloji birləşmələr dilin leksik sistemin də öz xəlqi təbiətinə görə seçilir. Onlar bir sıra ciddi tədqiqat əsərlərin də sözə ekvivalent hesab edilsə də, ekspressivliyinə, emosionallıq keyfiyyətlərinə görə mühüm özünə məxsusluqları vardır. Buna görə də onlar şeirdə daha çox dil hadisəsi ki mi yox, nitq hadisəsi kimi çıxış edərək semantika və normalardan yayınmahallarına məruz qala bilir.
Söz sənətkarı onun semantik hərəkətinin istiqamətini, komponentlərini dəyişmə imkanlarını duyur və bədii gözəllik naminə linqvistik normalara müdaxilə etmə səlahiyyətləri əldə edə bilir. Poeziyada frazeoloji vahidlər – zəngin semantik-üslubi xüsusiyyətlərlə çıxış edir. Düşdüyü kontekstdə onlar təsvir və tərənnüm obyektini təsirli poetik vüsətlə canlandirir. Məhz bunun nəticəsidir ki, “bütün zamanlarda frazeoloji birləşmələr ədəbiyyatşünaslar 4 tərəfindən adi leksik vahiddən daha çox obrazlılıq, yüksək ifadəlilik vasitəsi kimi dəyərləndirilmişdir. O da xüsusi vurğulanmışdır ki, xalq frazeologiyası bu baximdan daha aparıcı mövqelidir”.
Semantikası
Komponentlərin mənaca qovuşuq və ayrılmaz olması frazeologizmlərin sabitliyini göstərir. Frazeologizmlərin məna strukturunda inteqral(məna fərqləndirən) əlamətlər var. Diferensial əlamətlər, frazeologizmin rəngarəng olduğunu , inteqral əlamətlər isə frazeologizmin digərinə uyğunluğunu göstərir. Frazeologizmlərin mənası tərkib üzvlərin mənaları əsasında yox, bütövlekdə müəyyənləşir. Bunların mənasını, forma və məzmun vəhdəti baxımından, yanaşmaqla açmaq mümkündür. Frazeologizmlərdə onların konkret maddi əsasını təşkil edən sözlərə , struktur modellərinə diqqət yetirmək lazımdır.
Ədəbiyyat
Leksikologiyanın şöbələri və frazeologiya haqqında ümumi məlumat(PDF). referat.ilkaddimlar.com. 12.07.2018. 2 səh.
Avqust 09, 2021
frazeologizm, frazeologiya, phrasis, ifadə, logos, təlim, dilçilikdə, termin, geniş, mənada, müəyyən, dildəki, frazeoloji, birləşmələri, öyrənən, elmdir, frazeoloji, birləşmələr, məcmusu, nisbətən, mənada, emosional, ekspressiv, səciyyə, daşıyan, sabit, söz, b. Frazeologiya yun phrasis ifade yun logos telim dilcilikde bu termin genis menada mueyyen dildeki frazeoloji birlesmeleri oyrenen elmdir Frazeoloji birlesmeler mecmusu nisbeten dar menada emosional ve ekspressiv seciyye dasiyan sabit soz birlesmeleri haqqinda islenir Bundan basqa bir yazicinin eserlerinin meselen M F Axundovun komediyalarinin frazeologiyasi mueyyen bir dovrun meselen 20 ci esr metbuatinin frazeologiyasi mueyyen dil abidelerinin meselen Orxon Yenisey kitabelerinin frazeologiyasi ifadelerinden behs etdikde frazeologiya termini isledilir Frazeologiya dilde movcud olan butun sabit soz birlesmelerinin mecmusu demekdir Sabit soz birlesmelerinde sozler uzvi suretde ele birlesir ki onlari bir birinden ayirmaq birini basqasi ile evez etmek ve her bir sozu musteqim menada dusunmek olmur meselen goze gelmek yola vermek qulagina catdirmaq ve s Frazeoloji birlesmeler RedakteFrazeoloji birlesmelerin seir metninde ozunemexsus zengin bedii heyati var Muhum estetik unsur kimi poetik metni teskil eden ilkin dil materiallarindan biri kimi frazeoloji vahidler adi danisiq meiset unsiyyet funksiyasindan ferqli olaraq ozun de daxili semantikasinda gozlenilmez esrarengizlikler gizledir Ondaki potensial imkanlar soz senetkarlarinin qeleminden misralara suzuldukce acilir Lakin hec zaman tukenib qurtarmir Gozlenilmez bedii estetik kesfler uslubi tapintilar ucun hemise etibarli bunovre qudretli ozul rolunu oynayir Bu meziyyet sabit soz birlesmelerinin obrazli deyim muhitinin yeni yeni calarlar da tezahur etmesi ureye yatan uslubi mena rengleri qazanmasi da spesifik dunya baxisindan ve soz uzerinde cekdiyi zehmetin semeresinden asili olaraq frazeoloji dil materiallarinin rengareng uslubi keyfiyyetleri tezahur edir Meshur fransiz sairi Pol Valerinin frazeoloji birlesmeleri hazir verilmis seir kimi seciyyelendirmesi onun poeziya ucun misilsiz dil materiali adlandirmasi seksiz ki esasli arqumentlerle ozunu dogruldur Elametdar cehet ondan ibaretdir ki frazeoloji birlesmeler dilin leksik sistemin de oz xelqi tebietine gore secilir Onlar bir sira ciddi tedqiqat eserlerin de soze ekvivalent hesab edilse de ekspressivliyine emosionalliq keyfiyyetlerine gore muhum ozune mexsusluqlari vardir Buna gore de onlar seirde daha cox dil hadisesi ki mi yox nitq hadisesi kimi cixis ederek semantika ve normalardan yayinmahallarina meruz qala bilir Soz senetkari onun semantik hereketinin istiqametini komponentlerini deyisme imkanlarini duyur ve bedii gozellik namine linqvistik normalara mudaxile etme selahiyyetleri elde ede bilir Poeziyada frazeoloji vahidler zengin semantik uslubi xususiyyetlerle cixis edir Dusduyu kontekstde onlar tesvir ve terennum obyektini tesirli poetik vusetle canlandirir Mehz bunun neticesidir ki butun zamanlarda frazeoloji birlesmeler edebiyyatsunaslar 4 terefinden adi leksik vahidden daha cox obrazliliq yuksek ifadelilik vasitesi kimi deyerlendirilmisdir O da xususi vurgulanmisdir ki xalq frazeologiyasi bu baximdan daha aparici movqelidir Semantikasi RedakteKomponentlerin menaca qovusuq ve ayrilmaz olmasi frazeologizmlerin sabitliyini gosterir Frazeologizmlerin mena strukturunda inteqral mena ferqlendiren elametler var Diferensial elametler frazeologizmin rengareng oldugunu inteqral elametler ise frazeologizmin digerine uygunlugunu gosterir Frazeologizmlerin menasi terkib uzvlerin menalari esasinda yox butovlekde mueyyenlesir Bunlarin menasini forma ve mezmun vehdeti baximindan yanasmaqla acmaq mumkundur Frazeologizmlerde onlarin konkret maddi esasini teskil eden sozlere struktur modellerine diqqet yetirmek lazimdir Edebiyyat RedakteLeksikologiyanin sobeleri ve frazeologiya haqqinda umumi melumat PDF referat ilkaddimlar com 12 07 2018 2 seh Menbe https az wikipedia org w index php title Frazeologizm amp oldid 5908416, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
