Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Folklend adaları — Argentina ilə Böyük Britaniya arasında Atlantik okeanının cənub-qərb hissəsində yerləşən mübahisəli ərazi. İki böyük adalardan – Şərqi Folklend (Soledad) və Qərbi Folklend (Qrand-Malkina) və 200-ə yaxın kiçik adalardan ibarətdir. Onun sahəsi 12,1 min km2, əhalisi 3 min nəfərdir. Rəsmi dil ingilis dilidir. Hakim din protestant, inzibati mərkəzi Port-Stenli şəhəridir, Şərqi Folklend adasındadır.
| Folklend adaları | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| ing. Falkland Islands | |||||
| |||||
 | |||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Paytaxt | Stenli | ||||
| Sahəsi | |||||
| • Ümumi | 12173 km² | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 2840 nəfər | ||||
| • Sıxlıq | 0,23 nəf./km² | ||||
| Valyuta | Folklend adaları funtu | ||||
| İnternet domeni | .fk | ||||
| FK | |||||
| BOK kodu | FLK | ||||
| Telefon kodu | +500 | ||||
| Saat qurşaqları | |||||
| Nəqliyyatın yönü | sol[d] | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarix
Argentina uzun zamandır ki, Malvin adaları adlandırdığı bu adaları öz ərazisi hesab edir. Folklend adaları əslində arxipelaqdır.
Arxipelaq ilk dəfə 1591-ci ildə ingilis dəniz səyyahı Con Deyvis tərəfindən kəşf edilib. Lakin buraya ilk dəfə özlərinin ayaq basdıqlarını iddia edirlər. Atlantik okeanından Sakit okeana üzən gəmilər üçün xüsusi önəm daşıyan bu mühüm coğrafi məntəqə üstündə ingilislərlə ispanlar uzun onillər boyu mübarizə aparıblar və bu yolda xeyli qan töküblər. 1764-cü ildə fransızlar Folklend adalarını müstəmləkəyə çevirmiş, 1766-cı ildə İspaniyaya satmışdır. Adalar uzun illər əldən-ələ keçib. O da məlumdur ki, bir müddət buralara fransızlar sahib çıxıblar. Onların burada elmi tədqiqatlar aparıblar.
1810-cu ildə argentinalıların əlinə keçmiş, adalar üzərində 1820-ci ildə Argentinanın suverenliyi elan edilmişdir. 1833-cü ildə isə ingilislər buraya hücum edərək arxipelaqı işğal ediblər. Birinci dünya müharibəsi illərində adanı almanlar ingilislərin əlindən almağa cəhd etsələr də, buna nail ola bilməyiblər.
Lakin Argentina uzun illərdir ki, arxipelaqı özünə qaytarmaq üçün ciddi cəhdlər göstərir. BMT-nin Baş Məclisi 1965-ci ildə qəbul etdiyi qətnamədə mübahisənin dinc yolla həllini tapmağa çağırmışdır. 1982-ci ildə isə Argentina məsələni hərbi yolla həll etmək qərarına gəlir və adaya ordu çıxarılır. Bu zaman iki dövlət arasında müharibə başlayıb. "Dəmir ledi" Marqaret Tetçerin başçılıq etdiyi o vaxtkı Böyük Britaniya hökuməti ən yaxın müttəfiqi ABŞ-nin hərbi və siyasi dəstəyi ilə Argentinanı ağır məğlubiyyətə düçar edib. İki aya yaxın davam edən müharibədə 649 argentinalı və 255 britaniyalı həlak olur.
Coğrafiya
Atlantik okeanının cənub-qərb hissəsində yerləşir. Arxipelaq nisbətən böyük iki adadan və 200-ə qədər xırda adadan ibarətdir. Cənubi Amerika qitəsindən 483 kilometr uzaqdadır. İki ada Şərqi Folklend və Qərbi Folklend adalarıdır. Onların arasında Folklend boğazı yerləşir. Adalar əsasən metamorfik və çökmə süxurlarından ibarətdir. Sahilləri çox girintili-çıxıntılıdır. Adaların əksər hissəsi düzənliklərdən (200 m-yə qədər) ibarətdir. Mərkəzlərində alçaq yaylalar (hündürlüyü 500–700 m) yerləşir. İqlimi - okean tipli, sərin, bərabər-rütubətlidir. Orta illik temperatur 10 °C-dən çox olmur, il ərzində 600–700 mm yağıntı düşür. Arxipelaqın çox hissəsi çəmənliklərdən və torflu bataqlıqlarla örtülüdür. Arxipelaqın çox hissəsi çəmənliklərdən və torflu bataqlıqlarla örtülüdür. Adalarda çoxlu dəniz quşlarının və Malkin adalarının şelfində neft yataqları aşkar edilmişdir. Inzibati cehetden Folklend adalari 6 iri Ada bolgusu idareciliyine bolunur.1)Folklend,2)Grand Malkin,3)Soledad,4)Cenubi Sendvic,5)Waq Ada qayaliqlar qrupu,6)Cenubi Georgiya.
İdarəçiliyi
Hazırda Folklend adaları Böyük Britaniya Krallığının rəsmi nümayəndəsi - ingilis qubernatoru tərəfindən idarə olunur.
Silahlı qüvvələr
Burada Böyük Britaniyanın hərbi-hava və hərbi-dəniz bazaları yerləşdirilib.
İqtisadiyyat
Arxipelağın əhalisi əsasən ingilislərdən və şotlandardan ibarətdir. Kənd təsərrüfatı bitkilərindən yulaf və tərəvəz becərilir.
Bu yaxınlaradək adaların təsərrüfatının əsasını ətlik-yunluq qoyunçuluq təşkil edirdi. Otlaqların sahibkarı ingilis şirkəti “Folkend aylendz kompani”yə (bütün torpaqların 1/2-dən çoxu) məxsusdur. Həmçinin nəqliyyat daşımaları da onun əlindədir. XX əsrin 80-ci illərinin ortalarından əsas gəlir mənbəyi balıqçılıq təsərrüfatı oldu, nəticədə milli gəlir üç dəfə artdı. Bir neçə kiçik yeyinti müəssisələri vardır, yun növləşdirmə fabriki fəaliyyət göstərir.
Adaların xarici ticarəti tam mənada Böyük Britaniya ilə həyata keçirilir. İxrac məhsulları: yun, dəri, ət, balina və suiti piyi; idxalı: məişət malları, maşın, avadanlıq, nəqliyyat vasitələri, yanacaq, sürtkü yağları və s-dir.
Demoqrafiya
2006-cı ilin siyahıyalınmasına görə, arxipelaqda 3140 nəfər sakin yaşayır. Onların böyük əksəriyyəti ingilislərdir.
Xarici keçidlər
- L.L. Ivanov et al. The Future of the Falkland Islands and Its People. Sofia: Manfred Wörner Foundation, 2003. 96 pp.
- Folklend adaları üstündə mübahisə yenidən qızışır
- Graham Pascoe and Peter Pepper. Getting it right: The real history of the Falklands/Malvinas. 2011-07-26 at the Wayback Machine May 2008.
- D.W. Greig, Sovereignty and the Falkland Islands Crisis. Austrialian Year Book of International Law. Vol. 8 (1983). pp. 20–70. ISSN: 0084-7658
 | Folklend adaları ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Folklend adalari Argentina ile Boyuk Britaniya arasinda Atlantik okeaninin cenub qerb hissesinde yerlesen mubahiseli erazi Iki boyuk adalardan Serqi Folklend Soledad ve Qerbi Folklend Qrand Malkina ve 200 e yaxin kicik adalardan ibaretdir Onun sahesi 12 1 min km2 ehalisi 3 min neferdir Resmi dil ingilis dilidir Hakim din protestant inzibati merkezi Port Stenli seheridir Serqi Folklend adasindadir Folklend adalariing Falkland IslandsBayraq Gerb d Resmi dilleri ingilis diliPaytaxt StenliSahesi Umumi 12173 km Ehalisi Ehali 2840 nefer Sixliq 0 23 nef km Valyuta Folklend adalari funtuInternet domeni fkFKBOK kodu FLKTelefon kodu 500Saat qursaqlari UTC 03 00Neqliyyatin yonu sol d Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixArgentina uzun zamandir ki Malvin adalari adlandirdigi bu adalari oz erazisi hesab edir Folklend adalari eslinde arxipelaqdir Arxipelaq ilk defe 1591 ci ilde ingilis deniz seyyahi Con Deyvis terefinden kesf edilib Lakin buraya ilk defe ozlerinin ayaq basdiqlarini iddia edirler Atlantik okeanindan Sakit okeana uzen gemiler ucun xususi onem dasiyan bu muhum cografi menteqe ustunde ingilislerle ispanlar uzun oniller boyu mubarize apariblar ve bu yolda xeyli qan tokubler 1764 cu ilde fransizlar Folklend adalarini mustemlekeye cevirmis 1766 ci ilde Ispaniyaya satmisdir Adalar uzun iller elden ele kecib O da melumdur ki bir muddet buralara fransizlar sahib cixiblar Onlarin burada elmi tedqiqatlar apariblar 1810 cu ilde argentinalilarin eline kecmis adalar uzerinde 1820 ci ilde Argentinanin suverenliyi elan edilmisdir 1833 cu ilde ise ingilisler buraya hucum ederek arxipelaqi isgal edibler Birinci dunya muharibesi illerinde adani almanlar ingilislerin elinden almaga cehd etseler de buna nail ola bilmeyibler Lakin Argentina uzun illerdir ki arxipelaqi ozune qaytarmaq ucun ciddi cehdler gosterir BMT nin Bas Meclisi 1965 ci ilde qebul etdiyi qetnamede mubahisenin dinc yolla hellini tapmaga cagirmisdir 1982 ci ilde ise Argentina meseleni herbi yolla hell etmek qerarina gelir ve adaya ordu cixarilir Bu zaman iki dovlet arasinda muharibe baslayib Demir ledi Marqaret Tetcerin basciliq etdiyi o vaxtki Boyuk Britaniya hokumeti en yaxin muttefiqi ABS nin herbi ve siyasi desteyi ile Argentinani agir meglubiyyete ducar edib Iki aya yaxin davam eden muharibede 649 argentinali ve 255 britaniyali helak olur CografiyaAtlantik okeaninin cenub qerb hissesinde yerlesir Arxipelaq nisbeten boyuk iki adadan ve 200 e qeder xirda adadan ibaretdir Cenubi Amerika qitesinden 483 kilometr uzaqdadir Iki ada Serqi Folklend ve Qerbi Folklend adalaridir Onlarin arasinda Folklend bogazi yerlesir Adalar esasen metamorfik ve cokme suxurlarindan ibaretdir Sahilleri cox girintili cixintilidir Adalarin ekser hissesi duzenliklerden 200 m ye qeder ibaretdir Merkezlerinde alcaq yaylalar hundurluyu 500 700 m yerlesir Iqlimi okean tipli serin beraber rutubetlidir Orta illik temperatur 10 C den cox olmur il erzinde 600 700 mm yaginti dusur Arxipelaqin cox hissesi cemenliklerden ve torflu bataqliqlarla ortuludur Arxipelaqin cox hissesi cemenliklerden ve torflu bataqliqlarla ortuludur Adalarda coxlu deniz quslarinin ve Malkin adalarinin selfinde neft yataqlari askar edilmisdir Inzibati cehetden Folklend adalari 6 iri Ada bolgusu idareciliyine bolunur 1 Folklend 2 Grand Malkin 3 Soledad 4 Cenubi Sendvic 5 Waq Ada qayaliqlar qrupu 6 Cenubi Georgiya IdareciliyiHazirda Folklend adalari Boyuk Britaniya Kralliginin resmi numayendesi ingilis qubernatoru terefinden idare olunur Silahli quvvelerBurada Boyuk Britaniyanin herbi hava ve herbi deniz bazalari yerlesdirilib IqtisadiyyatArxipelagin ehalisi esasen ingilislerden ve sotlandardan ibaretdir Kend teserrufati bitkilerinden yulaf ve terevez becerilir Bu yaxinlaradek adalarin teserrufatinin esasini etlik yunluq qoyunculuq teskil edirdi Otlaqlarin sahibkari ingilis sirketi Folkend aylendz kompani ye butun torpaqlarin 1 2 den coxu mexsusdur Hemcinin neqliyyat dasimalari da onun elindedir XX esrin 80 ci illerinin ortalarindan esas gelir menbeyi baliqciliq teserrufati oldu neticede milli gelir uc defe artdi Bir nece kicik yeyinti muessiseleri vardir yun novlesdirme fabriki fealiyyet gosterir Adalarin xarici ticareti tam menada Boyuk Britaniya ile heyata kecirilir Ixrac mehsullari yun deri et balina ve suiti piyi idxali meiset mallari masin avadanliq neqliyyat vasiteleri yanacaq surtku yaglari ve s dir Demoqrafiya2006 ci ilin siyahiyalinmasina gore arxipelaqda 3140 nefer sakin yasayir Onlarin boyuk ekseriyyeti ingilislerdir Xarici kecidlerL L Ivanov et al The Future of the Falkland Islands and Its People Sofia Manfred Worner Foundation 2003 96 pp ISBN 954 91503 1 3 Folklend adalari ustunde mubahise yeniden qizisir Graham Pascoe and Peter Pepper Getting it right The real history of the Falklands Malvinas 2011 07 26 at the Wayback Machine May 2008 D W Greig Sovereignty and the Falkland Islands Crisis Austrialian Year Book of International Law Vol 8 1983 pp 20 70 ISSN 0084 7658 Folklend adalari ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin