Eramızdan əvvəl 480-430-cu illərdə yaşayan Fidi e.ə. V əsrin yunan heykəltaraşı, rəssam və memarı olub. O əsasən klassik yunan memarlarının ən məşhurlarından biri kimi tanınır. Onun müəllifi olduğu Olimpdəki Zevs heykəli qədim dünyanın 7 möcüzəsindən biridir. Fidi həmçinin "Afina Parfenonu" kimi tanınan Afina akropolundakı ilahə Afinanin heykəlinin və Afina ilə Propilea arasında duran və Afina akropoluna giriş kimi xidmət göstərən nəhəng tunc Afina Promachos –un müəlifidir. Fidi memar Kramidin oğlu idi.
Keçmişdə belə güman edirdilər ki, onun müəllimləri Hegias və Hageladas olub. Peloponnes müharibəsinə qədər Fidi Parfenonun içərisindəki Afina heykəli üçün ayrılmış qızılı mənimsəməkdə günahlandırlırdı, düşmənləri onun əleyhinə Menon adlı yalançı şahid tapdılar və Fidi həbsxanada qalaraq öldü.
Marafon döyüşü
Baxmayaraq ki hazirda ona aid olduğuna əmin olduğumuz həqiqi bir nümunə yoxdu. Ona aid olduğu güman olunan çoxsaylı Roma nüsxələri mövcuddur.Bu təəccüblü deyildir, demək olar ki bütün qədim yunan rəsm əsərləri və heykəlləri məhv edilmişdir, onların yalnız Roma kopyaları və qeydləri mövcuddur. Qədim amalılar yunan mədəniyyətini tez köçürüb və onu inkişaf elətdiriblər. Qədim tenqidçilər Fidinin əməllərini yüksək qiymətləndirirlər. Onların əsas dəyər verdikləri Fidinin işlərində sonraki pathetic (təsirli) məktəblə müqayisədə daimi mənəvi ruh olmasıdır. Demetri onun heykəllərini yüksək və çox qiymətli kimi dəyərləndirir. Onun həyatı haqqında çox az məlumat var. Fidinin ilk kommisiyasi (komissiya-bir institusional qrupun tərkibində olan işçi qrupu ola bilər ya da ayrı bir institute formasında)Miltiadin başçılıq etdiyi qəhrəmanlardan təşkil olunmuşdu.
Məşhur dövlət xadimi Perikl e.əvvəl 490-cı ildəki Marafon döyüşündəki Yunanların farslar üzərində olan qələbəsini qeyd etmək üçün də e.əvvəl 447cı ildə Fidinin bir neçə heykəllərinin yaradılmasına dəstək vermişdir. Perikl Delos dəniz legionerləri üçün olan pulun bir hissəsini qələbəni qeyd etmək üçün Afinanin yenidən qurulması və bəzədilməsinə ayırdı.
1958ci ildə arxeoloqlar Olimpiada Fidinin qızıl və fil sümüyündən ibarət Zevsi (heykəlin qalıqları) topladığı bir emalatxana tapdılar.Burda hələ də saxsı qırıği,mould(kif) və başqa lazımsız ləvazimatlar ve üzərində " Mən Fidiyə məxsusam" yazılan qara fincan da qalırdı.
Fidinin ilk işləri yunan qələbəsini qeyd edilən marafonun xatirəsinə həsr olunmuşdu. Delfidə o içərisinə yunan tanrılarl Apollonun Afinanin və bir neçə Attik qəhrəmanlarının və General Militades də daxil olduğu tuncdan ibarət böyük qrup heykəllər tikmişdi.Afina akropolunda o açıq dənizdən də görünən Afinanin ,Afina proxomusun nəhəng tunc heykəlini ucaltmışdı.Afina müdriklik və müharibə tanrısı və Afinanin müdafiəçi ilahəsi olmuşdur.Akaedə Pellenedə ve Platedə Fidi Afinanin digər 2 heykəlini və həmçinin Elis əhalisi üçün fil sümüyü ve qızıldan olan ilahə Afrodita heykəlini də ucaltmışdı.
Olimpiada Zevs və Afinada Parfenon
Qədim yunanlarən özlərində də Fidinin 2 sənəti digərlərindən daha məşhurdur.Təxminən e.əvvəl 432ci ilə təsadüf edən nəhəng qızıl və fil sümüyündən hazırlanmış Zevs məbədi və Afinada Parfenonunda bakirəlik ilahəsi Afinanin öz adına ucaldılmış heykəl yerləşir və hər iki heykəl təxmini eradan evvəl 5ci əsrin ortalarına aiddir. Bu işlərin təsiri ilə həm müasir həm də qədim heykəllər yaradılıb.5ci əsrdən sonra Zevs heykəlinin əksi Elisdə kiçik qəpiklərin üstündə eks olunmağa başladi: Tanrı taxtda oturur, pulun qalan hissəsi isə dekorasiya olaraq torpaq kimi əks olunur. Onun bədəni fil sümüyündən, paltarı qızıldandır, başı isə biraz arxaik tipdədir.Ən azı bir əsr köhnə stilde verilen Otrikoli maskası. Afinada Afina Parfenonunda həqiqəti sübut eden 1 kiçik hissə tapılmişdır.
Materiallar və nəzəriyyələr
Uzaq keçmişdə Fidi öz tunc, qızıl və fil dişindən hazırlanmış heykəllərinə görə məşhur idi.Baxmayaraq ki o dövrdə heykəllərin çoxu mərmərdən hazırlanırdı. Platon iddia edirdi ki, Fidi çox az hallarda mərmərdən heykəl ucaldırdı. Plutarx məlumat verir ki, Fidi Akropolda Periklin əsas işlərini idarə edirdi. Təlimatlar sübut edir ki heykəllərin tikilməsinde istifadə olunan mərmər Fidinin öldüyü il hesab olunan eradan əvvəl 434-cü ilə qədər Afinaya gətirilməyib. Mənbələt bildirir ki, Parfeonun bəzədilməsi Fidinin işləridi ama şaiələrdə görsənir ki, bunlar Fidinin yox onun tələbələri olan Alkamenes və Aqorakritusun işləridi.Roma və başqa muzeylərdə Parfenonla eyni məktəbə məxsus olan çoxlu sənət nümunələri var. Bunlar Roma dövrünün surətləridir.
Cografiyaçi Pausaniasa görə həqiqi tunc Lemninan Afina eradan əvvəl 450-440-cı illərdə Fidi tərəfindən Lemnosda yaşayan afinalilar üçün ucaldılıb. Adolf Furtwangler Fidinin Lemnian Afina heykəlinin kopyası olan və başı Bolonyada bədəni Drezdendə saxlanılan heykəli tapmağı təklif etdi. Təxminən 5ci əsrdə Afina heykəlinin bədəni Afinada tapıldı. Parisde Ecolo des Beaux-Arts-da başı itmiş Afinanin bədəni əsl heykəl haqqında fikirlərimizi düzgün formalaşdırmaqda bizə ən yaxşı kömək edə bilən vasitədir.
Avqust 25, 2021
fidi, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, eramızdan, əvvəl, illərdə, yaşayan, əsrin, yunan, heykəltaraşı, rəssam, memarı, olub, əsasən, klassik, yunan, memarlarının, məşhurlar. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eramizdan evvel 480 430 cu illerde yasayan Fidi e e V esrin yunan heykeltarasi ressam ve memari olub O esasen klassik yunan memarlarinin en meshurlarindan biri kimi taninir Onun muellifi oldugu Olimpdeki Zevs heykeli qedim dunyanin 7 mocuzesinden biridir Fidi hemcinin Afina Parfenonu kimi taninan Afina akropolundaki ilahe Afinanin heykelinin ve Afina ile Propilea arasinda duran ve Afina akropoluna giris kimi xidmet gosteren neheng tunc Afina Promachos un muelifidir Fidi memar Kramidin oglu idi Kecmisde bele guman edirdiler ki onun muellimleri Hegias ve Hageladas olub Peloponnes muharibesine qeder Fidi Parfenonun icerisindeki Afina heykeli ucun ayrilmis qizili menimsemekde gunahlandirlirdi dusmenleri onun eleyhine Menon adli yalanci sahid tapdilar ve Fidi hebsxanada qalaraq oldu Marafon doyusu RedakteBaxmayaraq ki hazirda ona aid olduguna emin oldugumuz heqiqi bir numune yoxdu Ona aid oldugu guman olunan coxsayli Roma nusxeleri movcuddur Bu teeccublu deyildir demek olar ki butun qedim yunan resm eserleri ve heykelleri mehv edilmisdir onlarin yalniz Roma kopyalari ve qeydleri movcuddur Qedim amalilar yunan medeniyyetini tez kocurub ve onu inkisaf eletdiribler Qedim tenqidciler Fidinin emellerini yuksek qiymetlendirirler Onlarin esas deyer verdikleri Fidinin islerinde sonraki pathetic tesirli mekteble muqayisede daimi menevi ruh olmasidir Demetri onun heykellerini yuksek ve cox qiymetli kimi deyerlendirir Onun heyati haqqinda cox az melumat var Fidinin ilk kommisiyasi komissiya bir institusional qrupun terkibinde olan isci qrupu ola biler ya da ayri bir institute formasinda Miltiadin basciliq etdiyi qehremanlardan teskil olunmusdu Meshur dovlet xadimi Perikl e evvel 490 ci ildeki Marafon doyusundeki Yunanlarin farslar uzerinde olan qelebesini qeyd etmek ucun de e evvel 447ci ilde Fidinin bir nece heykellerinin yaradilmasina destek vermisdir Perikl Delos deniz legionerleri ucun olan pulun bir hissesini qelebeni qeyd etmek ucun Afinanin yeniden qurulmasi ve bezedilmesine ayirdi 1958ci ilde arxeoloqlar Olimpiada Fidinin qizil ve fil sumuyunden ibaret Zevsi heykelin qaliqlari topladigi bir emalatxana tapdilar Burda hele de saxsi qirigi mould kif ve basqa lazimsiz levazimatlar ve uzerinde Men Fidiye mexsusam yazilan qara fincan da qalirdi Fidinin ilk isleri yunan qelebesini qeyd edilen marafonun xatiresine hesr olunmusdu Delfide o icerisine yunan tanrilarl Apollonun Afinanin ve bir nece Attik qehremanlarinin ve General Militades de daxil oldugu tuncdan ibaret boyuk qrup heykeller tikmisdi Afina akropolunda o aciq denizden de gorunen Afinanin Afina proxomusun neheng tunc heykelini ucaltmisdi Afina mudriklik ve muharibe tanrisi ve Afinanin mudafieci ilahesi olmusdur Akaede Pellenede ve Platede Fidi Afinanin diger 2 heykelini ve hemcinin Elis ehalisi ucun fil sumuyu ve qizildan olan ilahe Afrodita heykelini de ucaltmisdi Olimpiada Zevs ve Afinada Parfenon RedakteQedim yunanlaren ozlerinde de Fidinin 2 seneti digerlerinden daha meshurdur Texminen e evvel 432ci ile tesaduf eden neheng qizil ve fil sumuyunden hazirlanmis Zevs mebedi ve Afinada Parfenonunda bakirelik ilahesi Afinanin oz adina ucaldilmis heykel yerlesir ve her iki heykel texmini eradan evvel 5ci esrin ortalarina aiddir Bu islerin tesiri ile hem muasir hem de qedim heykeller yaradilib 5ci esrden sonra Zevs heykelinin eksi Elisde kicik qepiklerin ustunde eks olunmaga basladi Tanri taxtda oturur pulun qalan hissesi ise dekorasiya olaraq torpaq kimi eks olunur Onun bedeni fil sumuyunden paltari qizildandir basi ise biraz arxaik tipdedir En azi bir esr kohne stilde verilen Otrikoli maskasi Afinada Afina Parfenonunda heqiqeti subut eden 1 kicik hisse tapilmisdir Materiallar ve nezeriyyeler RedakteUzaq kecmisde Fidi oz tunc qizil ve fil disinden hazirlanmis heykellerine gore meshur idi Baxmayaraq ki o dovrde heykellerin coxu mermerden hazirlanirdi Platon iddia edirdi ki Fidi cox az hallarda mermerden heykel ucaldirdi Plutarx melumat verir ki Fidi Akropolda Periklin esas islerini idare edirdi Telimatlar subut edir ki heykellerin tikilmesinde istifade olunan mermer Fidinin olduyu il hesab olunan eradan evvel 434 cu ile qeder Afinaya getirilmeyib Menbelet bildirir ki Parfeonun bezedilmesi Fidinin isleridi ama saielerde gorsenir ki bunlar Fidinin yox onun telebeleri olan Alkamenes ve Aqorakritusun isleridi Roma ve basqa muzeylerde Parfenonla eyni mektebe mexsus olan coxlu senet numuneleri var Bunlar Roma dovrunun suretleridir Cografiyaci Pausaniasa gore heqiqi tunc Lemninan Afina eradan evvel 450 440 ci illerde Fidi terefinden Lemnosda yasayan afinalilar ucun ucaldilib Adolf Furtwangler Fidinin Lemnian Afina heykelinin kopyasi olan ve basi Bolonyada bedeni Drezdende saxlanilan heykeli tapmagi teklif etdi Texminen 5ci esrde Afina heykelinin bedeni Afinada tapildi Parisde Ecolo des Beaux Arts da basi itmis Afinanin bedeni esl heykel haqqinda fikirlerimizi duzgun formalasdirmaqda bize en yaxsi komek ede bilen vasitedir Menbe https az wikipedia org w index php title Fidi amp oldid 3752469, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
