Vikipediya azad ensiklopediya Eyblizm ing Ableism fiziki əqli və ya sensor fərqliliklərə malik insanlara qarşı ayrı seçk

Vikipediya azad ensiklopediya Eyblizm ing Ableism fiziki eqli ve ya sensor ferqliliklere malik insanlara qarsi ayri seckilik ve ya menfi munasibet gosterilmesi demekdir Bu fenomen ekser hallarda cemiyyetin saglam insanlari normal standart kimi qebul etmesi ve bu standartlara uygun gelmeyenleri asagi seviyyeli hesab etmesinden qaynaqlanir Neticede fiziki mehdudiyyetleri olan insanlar sosial iqtisadi ve medeni heyatda beraber huquqlardan yararlanmaqda cetinlik cekirler Eyblizmin tesirleri cemiyyetin muxtelif sahelerinde ozunu gosterir Meselen is yerlerinde fiziki mehdudiyyeti olan sexsler ucun uygun is seraiti yaradilmadiqda onlar ise qebul edilmekde ve ya pesekar inkisafda cetinliklerle uzlesirler Tehsil sahesinde de engelli sagird ve telebeler ucun adekvat seraitin olmamasi onlarin potensialini reallasdirmasina mane olur Bundan elave ictimai mekanlarin fiziki mehdudiyyetleri olan sexsler ucun elcatmaz olmasi onlarin sosial heyatda istirakini mehdudlasdirir Eyblizmle mubarize ucun cemiyyetin inkluzivliyi artiran addimlar atmasi vacibdir Engelli sexslerin huquqlarini qoruyan qanunlarin qebul edilmesi ve onlarin icrasina nezaret hemcinin cemiyyetde bu movzuda maariflendirme kampaniyalarinin teskili muhum ehemiyyet kesb edir Insanlar ferqlilikleri olan sexsleri yalniz saglamliq durumuna gore deyil onlarin qabiliyyetleri ve deyerlerine gore qiymetlendirmeyi oyrenmelidirler Belelikle eyblizmin tesirlerini azaltmaq ve daha beraberhuquqlu bir cemiyyet qurmaq mumkundur Etimologiyasi span Eyblizm termini ingilis dilindeki able bacariqli qabiliyyetli sozunden toremisdir ve insanlarin fiziki eqli ve ya sensor bacariqlarina esaslanaraq ayri seckilik edilmesini ifade edir Bu termin 1980 ci illerde ortaya cixmis ve esasen sosial edalet ve insan huquqlari kontekstinde istifade olunmaga baslanmisdir Etimologiyaya esasen eyblizm bacariqli insanlara ustunluk veren ve bu ustunluk esasinda ferqlilikleri olan sexsleri marginallasdiran sosial qurulusu tenqid etmek ucun istifade olunur Termin able bodied fiziki cehetden saglam anlayisina istinad ederek saglamliq ve qabiliyyet normativliyini sorgulayan bir konsepsiya kimi meydana gelmisdir Eyblizmin etimologiyasi bu dusuncenin yalniz fiziki ve eqli mehdudiyyetleri olan insanlara deyil umumilikde cemiyyetin muxtelif ferqliliklere yanasma terzine dair genis menaya malik oldugunu gosterir Tarixi span Eyblizmin tarixi muxtelif olkelerde ferqli dovrlerde ve cemiyyetlerin sosial medeni ve huquqi inkisafina uygun olaraq ferqli sekilde formalasmisdir Qedim Yunanistan ve Romada fiziki ve eqli mehdudiyyetleri olan insanlar cox vaxt zeif ve ya faydasiz hesab olunurdu bezen ise korpelikde olumlerine goz yumulurdu Buna qarsiliq Asiya olkelerinde meselen Cinde ve Yaponiyada bele insanlar bezen ailenin bir hissesi kimi qorunur lakin cemiyyetin esas fealiyyetlerinden kenarlasdirilirdi Bu hemin cemiyyetlerin medeni ve dini deyerlerinden qaynaqlanirdi Orta esrlerde Avropada eyblizm cox vaxt dini tesirler altinda idi Mehdudiyyetleri olan sexsler bezen seytanla elaqeli ve ya Tanrinin cezasi kimi gorulurdu Bu dovrde onlari sosial heyatdan tecrid eden muessiseler ve siginacaqlar yaradilirdi Eksine Islam dunyasinda hemin dovrde engelli insanlara qarsi daha humanist yanasma musahide olunurdu Islamin sosial edalet prinsiplerine uygun olaraq fiziki ve eqli ferqlilikleri olan insanlara komek etmek ve onlara sefqetle yanasmaq teblig edilirdi Modern dovrde eyblizmle mubarize her olkede muxtelif seviyyede inkisaf etmisdir Meselen ABS da XX esrin ortalarinda baslayan ve 1990 ci ilde qebul edilen Americans with Disabilities Act Elilliyi Olan Sexslerin Huquqlari Qanunu engelli sexslerin huquqlarini qorumaga ve onlara beraber imkanlar yaratmaga yonelmis ehemiyyetli bir addim idi Avropada xususile Skandinaviya olkelerinde inkluziv tehsil ve is yerleri yaradilmasinda boyuk irelileyisler elde olunmusdur Bununla bele bir cox inkisaf etmekde olan olkelerde eyblizm hele de ciddi problemdir bu olkelerde mehdudiyyetleri olan insanlar ucun huquqi mudafie mexanizmleri zeifdir ve ictimai qavrayisda stereotipler ustunluk teskil edir Belelikle eyblizmin tarixi olkeler ve medeniyyetler arasinda muxtelif formalarda tezahur etmisdir Bu tarixi konteksti anlamaq muxtelif cemiyyetlerde eyblizmle mubarize yollarini effektiv planlasdirmaq ve daha inkluziv dunya qurmaq ucun vacibdir Tehsil span Eyblizm tehsil sahesinde engelli sexslerin huquqlarini ve imkanlarini ciddi sekilde mehdudlasdira biler Tehsil sistemlerinde fiziki eqli ve ya sensor mehdudiyyetleri olan sagird ve telebelere qarsi ayri seckilik hallari hele de genis yayilmisdir Bu hem tehsil muhitinde lazimi seraitin olmamasi hem de muellim ve ya diger telebeler terefinden gosterilen menfi munasibetle ozunu gostere biler Neticede engelli sexslerin tehsilde istiraki azalir onlarin potensiallarini tam reallasdirmaq imkani mehdudlasir Bir cox mekteb ve universitetlerde infrastrukturlarin inkluziv olmamasi engelli telebelerin fiziki istiraki ucun maneeler yaradir Meselen panduslarin liftlerin braille kitablarinin ve ya isaret dilini bilen telimcilerin olmamasi bu telebelerin tehsil huququnu mehdudlasdira biler Eyni zamanda bezi tehsil muessiselerinde engelli sagirdler xususi mekteblere yonlendirilir ve ya ayri siniflerde tehsil alir Bu onlarin cemiyyetden tecrid olunmasina ve sosial bacariqlarini inkisaf etdirmek ucun mehdud imkanlara sebeb olur Eyblizmle mubarize aparmaq ucun tehsilde inkluziv yanasmalar tetbiq edilmelidir Bu mekteblerde ve universitetlerde elcatan infrastrukturlarin yaradilmasini muellimlerin engelli sagirdlerle islemek ucun xususi telim kecmesini ve inkluziv proqramlarin hazirlanmasini ehate edir Eyni zamanda cemiyyetde maariflendirme isleri aparilmali ve her kese xususile engelli sagirdlere beraber imkanlar yaradilmalidir Bele tedbirler yalniz ferdlerin tehsil huququnu temin etmekle qalmayacaq hem de daha inkluziv ve tolerant bir cemiyyetin formalasmasina komek edecek Istinadlar span Linton Simi Berube Michael Claiming Disability Knowledge and Identity 1998 seh 9 ISBN 9780814751343 Disablism and ableism Scope ingilis 29 iyul 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 noyabr 2020 Sutherland A T Disabled We Stand Chapter 6 Stereotypes of Disability Souvenir Press 1982 PDF 2 noyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2 noyabr 2019 Wullenweber Ernst Theunissen Georg Muhl Heinz 2006 Padagogik bei geistigen Behinderungen ein Handbuch fur Studium und Praxis Education for intellectual disabilities A manual for study and practice in German Kohlhammer Verlag p 149 ISBN 3 17 018437 7 Retrieved January 17 2012 Geistige Behinderung Normtheorien nach Speck und Goffman Heilpaedagogik info de Retrieved 2014 05 12 Powell Robyn M Confronting Eugenics Means Finally Confronting Its Ableist Roots William amp Mary Journal of Race Gender and Social Justice 27 2020 2021 607 22 may 2024 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 22 may 2024 Ferguson Philip M Nusbaum Emily Disability Studies What Is It and What Difference Does It Make Research amp Practice for Persons with Severe Disabilities 37 2 2012 79 80 Definition of ABLEISM 23 mart 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 aprel 2019 Policy on ableism and discrimination based on disability Ontario Human Rights Commission 5 oktyabr 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 26 avqust 2018 Tutton Michael Ableist bias left people with disabilities without housing N S inquiry told National Post 4 iyun 2018 19 dekabr 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 26 avqust 2018 T4 Program Definition and History Encyclopedia Britannica 13 mart 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 aprel 2019 People with Disabilities United States Holocaust Memorial Museum www ushmm org 7 iyul 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 aprel 2022 Equality Act 2010 Explanatory Notes 24 oktyabr 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 avqust 2021 Equality Act 2010 Contents legislation gov uk 24 dekabr 2012 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 avqust 2021 Equality Act 2010 Section 6 legislation gov uk 10 avqust 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 9 avqust 2021 Faville Andrea A Civil Rights History Americans with Disabilities Knight Chair in Political Reporting 1 aprel 2019 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 3 may 2018 Ableism National Conference for Community and Justice 4 fevral 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 3 may 2018 Sommer Shannon The Ugly Laws Disability In Public Galaxy Book Review rootedinrights org 6 sentyabr 2011 18 yanvar 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 aprel 2019 Diskriminaciya invalidov zapreshena v Rossii s 1 yanvarya RIA Novosti Discrimination of disabled people is prohibited in Russia since January 1 Arxiv sureti 12 sentyabr 2018 tarixinden Wayback Machine saytinda Arxivlesdirilib 2018 09 12 at the Wayback Machine RIA News Employment Title I 8 dekabr 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 aprel 2019 About the EEOC Overview Equal Employment Opportunity Commission 26 yanvar 2022 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 aprel 2019 Employment Tribunal Claims www employmenttribunal claims Istifade tarixi 9 avqust 2022 Bonaccio S Connelly C E Gellatly I R Jetha A amp Martin Ginis K A 2020 The participation of people with disabilities in the workplace across the employment cycle Employer concerns and research evidence Arxiv sureti 24 iyun 2021 tarixinden Wayback Machine saytinda Arxivlesdirilib 2021 06 24 at the Wayback Machine Journal of Business and Psychology 35 2 135 158 Edebiyyat span Marshak Laura E Dandeneau Claire J Prezant Fran P L Amoreaux Nadene A The School Counselor s Guide to Helping Students with Disabilities Jossey Bass teacher John Wiley and Sons 2009 ISBN 978 0 470 17579 8 Schweik Susan 2009 The Ugly Laws Disability in Public History of Disability NYU Press OCLC 844342243 JSTOR j ctt9qgf13 ISBN 9780814740576 Shaver James P 1981 Handicapism and Equal Opportunity Teaching About the Disabled in Social Studies Library of Congress Card Catalog Number 80 70737 Number ED202185 ISBN 978 0 939068 01 2 Watts Ivan Eugene Erevelles Nirmala These Deadly Times Reconceptualizing School Violence by Using Critical Race Theory and Disability Studies American Educational Research Journal ingilis 41 2 yanvar 2004 271 299 doi 10 3102 00028312041002271 ISSN 0002 8312 JSTOR 3699367 Wikidata Q56673362 Griffin Pat Peters Madelaine L Smith Robin M Ableism Curriculum Design Adams Maurianne Bell Lee Anne Griffin Pat redaktorlar Teaching for diversity and social justice 1 2nd New York Taylor amp Francis 2007 seh 335 ISBN 978 0 415 95199 9 OCLC 982668098 Hehir Thomas Eliminating Ableism in Education Katzman Lauren I redaktor Special education for a new century Harvard educational review 41 Harvard Educational Review 2005 seh 10 ISBN 978 0 916690 44 1 OCLC 59553489 Iwasaki Yoshitaka Mactavish Jennifer Ubiquitous Yet Unique Perspectives of People with Disabilities on Stress Rehabilitation Counseling Bulletin 48 4 2005 194 208 doi 10 1177 00343552050480040101 Xarici kecidler span Vikilugetde ableism movzusuna dair melumatlar var Vikilugetde Wikisaurus ableism movzusuna dair melumatlar var Disablism How to tackle the last prejudice by 2004 Voting Accessibility U S Election Assistance Commission 2022 25 iyun 2022 tarixinde arxivlesdirilib Voters with disabilities face discrimination nationwide Ragged Edge Disability Rights Nation 2000 12 dekabr 2000 tarixinde arxivlesdirilib Lugetler ve ensiklopediyalarBritannica onlayn Normativ yoxlamaBNF 124381526 LCCN sh90005423 Microsoft 2775938067 Kateqoriyalar Ayri seckilikSosial anlayislarSosial nezeriyyeler