Eldar Novruzov
Eldar Novruzov — Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Botanika İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, Bitki ehtiyatları şöbəsinin müdiri. Biologiya elmləri doktoru, dosent. Amerika Birləşmiş Ştatları Nyu-York Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü.
| Eldar Novruzov | |
|---|---|
| Eldar Novruz oğlu Novruzov | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Kəngərli, Qarabağlar, Naxçıvan MSSR, Azərbaycan SSR,SSRİ |
| Vətəndaşlığı | SSRİ→ Azərbaycan |
| Elm sahəsi | Botanika |
| Elmi dərəcəsi | biologiya elmləri doktoru |
| Elmi adı | professor |
| İş yeri | AMEA Botanika İnstitutunun direktor müavini |
| Təhsili | Naxçıvan Kənd Təsərrüfatı Texnikomu, Gəncə Dövlət Pedoqoji İnstitutu. |
| Mükafatları | AMEA-nın Fəxri Fərmanları |
Həyatı
Eldar Novruzov 1942-ci ilin 30 may tarixində Naxçıvan Muxtar Respublikası Kəngərli Rayonunun Qarabağlar kəndində anadan olmuşdur. Orta təhsilini Qarabağlar kənd orta məktəbində almışdır. 1961-ci ildə Naxçıvan Kənd Təsərrüfatı Texnikomunun aqranomluq fakultəsini, 1969-cu ildə Gəncə Dövlət Pedoqoji İnstitutunun (indiki GDU) biologiya fakultəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. 1970-ci ildə Botanika İnstitutunun əyani aspiranturasına daxil olmuş, 1975-ci ildə namizədlik dissertasiyasını müdafiə edərək biologiya elmləri namizədi alimlik, 2007-ci ildə doktorluq dissertasiyası müdafiə edərək biologiya elmləri doktoru alimlik dərəcəsi almışdır. 1987-ci ildə SSRİ Ali Atestasiya Komissiyası Eldar Novruzova “biokimya” ixtisası üzrə baş elmi işçi (dosent) elmi rütbəsini vermişdir.
Elmi fəaliyyəti
E.Novruzovun 1973-cü ildə aspiranturanı bitirdikdən sonrakı bütün elmi fəaliyyəti Botanika İnstitutu ilə bağlı olmuşdur. Burada o, kiçik elmi işçi vəzifəsindən baş elmi işçi vəzifəsinə kimi yüksəlmiş və hazırda bitki ehtiyatları şöbəsinə rəhbəri, eyni zamanda AMEA Botanika İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavinidir.
Eldar Novruzov keçən əsrin 70-ci illərin axırlarından Azərbaycanda yayılmış çaytikanı bitkisini öyrənməyə başlamışdır. Aparılmış tədqiqatlar nəticəsində Azərbaycan florasında yayılmış çaytikanının sənaye miqyasında istifadəsi üçün - əhəmiyyətli olan formaları müəyyən etmiş, onların kimyəvi tərkibini öyrənmişdir. E.Novruzovun çaytikanının öyrənilməsinə dair tədqiqatlarının nəticələri yüksək reytinqli “Bitki ehtiyatları”(Leninqrad), “Təbii birləşmələr kimyası” (Daşkənd), “Beynəlxalq Ekologiya” (Hindistan) jurnallarında, “Çaytikanı çoxcəhətli möcüzəvi bitkidir” (Dehli, 2001), “Çaytikanının kimyası və farmakologiyası” (Dehli, 2006) kitablarında, çap edilmişdir. Kanada, Almaniya, Hindistan, Pakistan, Çin, Rusiyada çağrılmış konqres və konfranslarda məruzələrlə çıxış etmişdir. Çaytikanının tədqiqi sahəsində apardığı tədqiqatlar dünya elmi-ictimayəti tərəfindən yüksək qiymətləndirildiyi üçün E.N.Novruzov 2003-cü ildə “Beynəlxalq çaytikanının tədqiqi və tətbiqi assosiyasının direktorlar şurasının üzvü və Azərbaycan üzrə kordinatoru seçilmişdir. Onun son apardığı tədqiqatlar nəticəsində Azərbaycan florasında yayılmış 61 fəsiləyə, 125 cinsə aid 550 növün tərkibinin antioksidant, antimutagen, antiradiant, antikonserogen və başqa xüsusiyyətlərə malik antosian, flavonoid, karotinoid, betasian və digər bioloji fəal maddələrlə zəngin olması aşkar edilmişdir.
Eldar Novruzovun apardığı işlər bitki sistematikasında, filogenetik sistemin yaradılmasında da olduqca əhəmiyyətlidir. O Azərbaycanda kimyəvi taksonomiyanın əsasını qoymuşdur.
Eldar Novruzovun apardığı tədqiqatlar nəticəsində əldə etdiyi elmi yeniliklər “Пигменты репродуктивных органов растений и их значение” monoqrafiyasında öz əksini tapmışdır. O, müasir dövrdə botanika elminin aktual problemlərindən olan təbii bitki sərvətlərinin qorunub saxlanmasına dair geniş tədqiqatlar aparmışdır. E.Novruzov təbii bitki sərvətlərindən səmərəli istifadə etmək üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən, botanika elminin cavan sahələrindən olan bitki ehtiyatşunaslığının problemləri həllinə dair qiymətli tədqiqatlar aparmışdır. Eldar müəllimin apardığı tədqiqatlar nəticəsində Azərbaycan florasında 100 növdən çox yağlı bitki aşkar edilmişdir. E.N.Novruzov elmi-tədqiqatlarının nəticələri ilə 15-dən çox Beynəlxalq simpozium, konqres və konfransda - Sofiyada (Bolqarıstan), Buxarestdə (Rumıniya), Berlində (Almaniya), Bordoda (Fransa), Varşavada (Polşa), Moskvada, Sank Peterburq, Novosibirskdə, Barnaulda, Ulyanovskidə (Rusiya), Kiev, Semferapolda (Ukrayna), Daşkənddə, Buxarada (Özbəkistan), Astanada (Kazaxıstan), Pekində (Çin), Karaçidə (Pakistan), Dehli (Hindistan), Məşhəddə (İran), Əksişəhərdə, Ankarada, Gümüşxanada, (Türkiyədə), İspaniyada, Banqladeşdə və başqa ölkələrdə keçirilən beynəlxalq simpoziumda məruzələr etmişdir. O, 1996-cı ildə Fransada Beynəlxalq Polifenol birləşmələrinə həsr edilmiş simpoziuma dəvət almış və məruzə ilə çıxış etmişdir.
Elmi qurumlarda üzvlüyü
Eldar Novruzov Beynəlxalq Polifenoloqlar cəmiyyətinin və “Polifenoloq” toplusunun redaksiya heyətinin, Nyu-York EA həqiqi üzvü (1996),Beynəlxalq çaytikanının assosasiyasının direktorlar şurasının üzvü, Azərbaycan üzrə Kordinatorı, Azərbaycan botaniklər, fizioloqlar və biokimyaçılar cəmiyyətinin üzvüdür. . E.Novruzov həmçinin Botanika İnstitutunun Elmi Şurasının, Botanika institutunun nəzdində fəaliyyət göstərən Doktorluq Dissertasiyası Şurasının və Respublika Elmi Tədqiqatların təşkili və əlaqələndirilməsi şurasının biologiya elmləri (Botanika, Biokimya) üzrə problem şurasının üzvü, Doktorluq Dissertasiyası nəzdindəki Seminar Şurasının sədridir.. 1997-ci ildə Rusiya EA tərəfindən tərtib edilmiş “Kim var, kim” toplusunda Eldar Novruzov dünya elm ailəsinə yüksək səviyyəli botanik, biokimyaçı, kimyaçı, texnoloq kimi təqdim edilir.
Elmi əsərləri
Eldar Novruzovun 169 elmi əsəri çapdan çıxmışdır. Onun məhsuldar elmi yaradıcılığı sayəsində əldə etdiyi uğurlu nəticələr elm aləminin diqqətini 150-dən çox əsərlərdə, o cümlədən bir monoqrafiya, 17 müəlliflik şəhadətnaməsi, 3 Texniki şərt və 3 Texnoloji instruksiyada öz əksini tapmış, bir sıra beynəlxalq simpozium və konqresslərdə təqdim olunmuşdur.
İstinadlar
- [1] 2016-03-04 at the Wayback Machine (azərb.)