Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Eşnunna — Şumer (sonralar Akkad) şəhəri və şəhər-dövləti idi. O, Mesopotamiyanın mərkəzində Tell Əğrəb şəhərindən 20 km, Tell İşhali şəhərindən isə 24 km şimal-qərbdə yerləşirdi. Diyala çayından şimal-qərbdə yerləşməsinə baxmayaraq, Eşnunna Şumer mədəniyyətinə daxil idi. Arxeoloji məqalələrdə bu şəhər bəzən Aşnunnak və ya Tuplias da adlandırılır.
| Qədim şəhər | |
| Eşnunna | |
|---|---|
 | |
| HGYO | |
| Ölkə | |
| Salınma tarixi | E.ə. III minillik |
| İlk xatırlanma | E.ə. III minillik |
| Digər adı | Aşnunnak və ya Tuplias |
| Dağılma tarixi | E.ə. VI əsr |
| Milli tərkibi | Şumerlər |
  | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Şəhərin himayəçi tanrısı Tişpak (Tišpak) idi. Bununla yanaşı, Sin, Adad və İştar da Eşnunnada ibadət olunan tanrılar arasında yer alıb. Hakimlərin şəxsi ilahələri isə Belet-Şuhnir və Belet-Terraban olub.
Tarixi
Erkən Tunc dövrü
Eşnunnada məskunlaşma təxminən e.ə. 3000-ci ilə aid olan Cəmid Nəsr dövründən başlayıb. O, Mesopotamiyanın Erkən Sülalə dövründə əsas şəhərlərdən biri olub. Mixi yazılar və qazıntılar göstərir ki, şəhər Akkad dövründə də mövcud olub. Lakin III Ur dövründəki qədər geniş olmayıb. Şimal Sarayına aid ərazilər bu dövrə aiddir və özəl evlərdə tualetlər də daxil olmaqla erkən kanalizasiya mühəndisliyinin nümunələrini göstərir.
Şəhərin ilk məlum hökmdarları Üçüncü Ur sülaləsindən asılı olub. Eşnunna Üçüncü Ur sülaləsi üzvləri ilə xüsusi əlaqələrə malik ola bilərdi. Məsələn, Şulqinin həyat yoldaşı Şulgi-Simtum Eşnunnadakı hökmdar sülaləsi ilə bağlı iki tanrıya ibadət edib, Şu-Sinin əmisi Babati isə bir müddət Eşnunnada yaşayıb.
Orta Tunc dövrü
III Ur imperiyası süqut etdikdən sonra Akkadda qarışıqlıq dövrü başlayıb. Bu zaman bir çox şəhər-dövlətlər hakimiyyət uğrunda mübarizə aparırdı. Eşnunna qısa müddətə Subartu tərəfindən ələ keçirildi, lakin İsin şəhərindən İşbi-Erra Subartunu məğlub edərək Nur-ahumu Eşnunnanın yeni hökmdarı təyin etdi. Nur-ahum özünü Tişpak tanrısının sevimlisi adlandıraraq, şəhərdə böyük inşa işləri həyata keçirib.
Son Tunc dövrü
E.ə. XII əsrdə Elam hökmdarı Şutruk-Nahunte Eşnunnanı fəth edib və Akkad dövründən Babil dövrünə qədər bir çox heykəli Sus şəhərinə aparıb. Şəhərin yerləşməsi ona Mesopotamiya və Elam mədəniyyətləri arasında ticarət qapısı funksiyası verib. Ticarət yolları vasitəsilə şəhər şimaldan atlar, mis, qalay, digər metallar və qiymətli daşlar kimi nadir məhsullara çıxış əldə edirdi. Eşnunnada tapılan bir məzarda Zənzibardan gətirilmiş kəhrəbadan hazırlanmış bir asma aşkar edilib. Bundan əlavə, Hind çayı adisi sivilizasiyasına aid bir neçə möhür və muncuq da tapılıb.
İstinadlar
- Ungnad, A., "Zu den Patesis von Tupliaš", Orientalistische Literaturzeitung, vol. 12, no. 1-6, 1909, pp. 81-81, 1909
- [1] Thorkild Jacobsen, "Philological Notes on Eshnunna and Its Inscriptions", Assyriological Studies 6, Chicago: University of Chicago Press, 1934
- George, A. R. "On Babylonian Lavatories and Sewers.", Iraq, vol. 77, 2015, pp. 75–106
- Frankfort, Henri. Kingship and the Gods: A Study of Ancient Near Eastern Religion as the Integration of Society and Nature (ingilis). University of Chicago Press. 1948. ISBN .
- Reichel, Clemens. "A modern crime and an ancient mystery: the seal of Bilalama". Selz, G.J. (Ed) Festschrift für Burkhart Kienast, zu seinem 70. Geburtstage dargebracht von Freunden, Schülern und Kollegen. (AOAT274), Münster. 2003: 355–389.
- Blocher, Felix. "Thoughts about the Audience-Hall of Naramsin at Tell Asmar-Ešnunna." Over the Mountains and Far Away: Studies in Near Eastern history and archaeology presented to Mirjo Salvini on the occasion of his 80th birthday, pp. 90-97, 2019
- Harper, Prudence; Aruz, Joan; Tallon, Frangoise. The Royal City of Susa: Ancient Near Eastern Treasures in the Louvre. New York: The Metropolitan Museum of Art. 1993.
- Carol Meyer et al., "From Zanzibar to Zagros: A Copal Pendant from Eshnunna," Journal of Near Eastern Studies, vol. 50, no. 4, pp. 289–298, 1991
- Henri Frankfort, "The Indus civilization and the Near East." Annual Bibliography of Indian Archaeology for 1932, Leyden, VI, pp. 1–12, 1934
Xarici keçidlər
- The Diyala Project at the University of Chicago Arxivləşdirilib 2013-12-14 at the Wayback Machine
- Tell Asmar Statue at the Oriental Institute of the University of Chicago
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Esnunna Sumer sonralar Akkad seheri ve seher dovleti idi O Mesopotamiyanin merkezinde Tell Egreb seherinden 20 km Tell Ishali seherinden ise 24 km simal qerbde yerlesirdi Diyala cayindan simal qerbde yerlesmesine baxmayaraq Esnunna Sumer medeniyyetine daxil idi Arxeoloji meqalelerde bu seher bezen Asnunnak ve ya Tuplias da adlandirilir Qedim seherEsnunna33 45 sm e 44 45 s u H G Y OOlke IraqSalinma tarixi E e III minillikIlk xatirlanma E e III minillikDiger adi Asnunnak ve ya TupliasDagilma tarixi E e VI esrMilli terkibi Sumerler Vikianbarda elaqeli mediafayllar Seherin himayeci tanrisi Tispak Tispak idi Bununla yanasi Sin Adad ve Istar da Esnunnada ibadet olunan tanrilar arasinda yer alib Hakimlerin sexsi ilaheleri ise Belet Suhnir ve Belet Terraban olub TarixiErken Tunc dovru Esnunnada meskunlasma texminen e e 3000 ci ile aid olan Cemid Nesr dovrunden baslayib O Mesopotamiyanin Erken Sulale dovrunde esas seherlerden biri olub Mixi yazilar ve qazintilar gosterir ki seher Akkad dovrunde de movcud olub Lakin III Ur dovrundeki qeder genis olmayib Simal Sarayina aid eraziler bu dovre aiddir ve ozel evlerde tualetler de daxil olmaqla erken kanalizasiya muhendisliyinin numunelerini gosterir Seherin ilk melum hokmdarlari Ucuncu Ur sulalesinden asili olub Esnunna Ucuncu Ur sulalesi uzvleri ile xususi elaqelere malik ola bilerdi Meselen Sulqinin heyat yoldasi Sulgi Simtum Esnunnadaki hokmdar sulalesi ile bagli iki tanriya ibadet edib Su Sinin emisi Babati ise bir muddet Esnunnada yasayib Orta Tunc dovru III Ur imperiyasi suqut etdikden sonra Akkadda qarisiqliq dovru baslayib Bu zaman bir cox seher dovletler hakimiyyet ugrunda mubarize aparirdi Esnunna qisa muddete Subartu terefinden ele kecirildi lakin Isin seherinden Isbi Erra Subartunu meglub ederek Nur ahumu Esnunnanin yeni hokmdari teyin etdi Nur ahum ozunu Tispak tanrisinin sevimlisi adlandiraraq seherde boyuk insa isleri heyata kecirib Son Tunc dovru E e XII esrde Elam hokmdari Sutruk Nahunte Esnunnani feth edib ve Akkad dovrunden Babil dovrune qeder bir cox heykeli Sus seherine aparib Seherin yerlesmesi ona Mesopotamiya ve Elam medeniyyetleri arasinda ticaret qapisi funksiyasi verib Ticaret yollari vasitesile seher simaldan atlar mis qalay diger metallar ve qiymetli daslar kimi nadir mehsullara cixis elde edirdi Esnunnada tapilan bir mezarda Zenzibardan getirilmis kehrebadan hazirlanmis bir asma askar edilib Bundan elave Hind cayi adisi sivilizasiyasina aid bir nece mohur ve muncuq da tapilib IstinadlarUngnad A Zu den Patesis von Tuplias Orientalistische Literaturzeitung vol 12 no 1 6 1909 pp 81 81 1909 1 Thorkild Jacobsen Philological Notes on Eshnunna and Its Inscriptions Assyriological Studies 6 Chicago University of Chicago Press 1934 George A R On Babylonian Lavatories and Sewers Iraq vol 77 2015 pp 75 106 Frankfort Henri Kingship and the Gods A Study of Ancient Near Eastern Religion as the Integration of Society and Nature ingilis University of Chicago Press 1948 ISBN 978 0 226 26011 2 Reichel Clemens A modern crime and an ancient mystery the seal of Bilalama Selz G J Ed Festschrift fur Burkhart Kienast zu seinem 70 Geburtstage dargebracht von Freunden Schulern und Kollegen AOAT274 Munster 2003 355 389 Blocher Felix Thoughts about the Audience Hall of Naramsin at Tell Asmar Esnunna Over the Mountains and Far Away Studies in Near Eastern history and archaeology presented to Mirjo Salvini on the occasion of his 80th birthday pp 90 97 2019 Harper Prudence Aruz Joan Tallon Frangoise The Royal City of Susa Ancient Near Eastern Treasures in the Louvre New York The Metropolitan Museum of Art 1993 Carol Meyer et al From Zanzibar to Zagros A Copal Pendant from Eshnunna Journal of Near Eastern Studies vol 50 no 4 pp 289 298 1991 Henri Frankfort The Indus civilization and the Near East Annual Bibliography of Indian Archaeology for 1932 Leyden VI pp 1 12 1934Xarici kecidlerThe Diyala Project at the University of Chicago Arxivlesdirilib 2013 12 14 at the Wayback Machine Tell Asmar Statue at the Oriental Institute of the University of Chicago