Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Dərman sincanotu (lat. Sanguisorba officinalis) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin sincanotu cinsinə aid bitki növü.
| Dərman sincanotu | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Yarımtriba: Cins: Növ: Dərman sincanotu | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Botaniki xarakteristikası
Dərman sincanotu (qaraçörəkotu) çoxillik ot bitkisi olub, gövdəsinin hündürlüyü 20-100 sm, qabırğalı, çılpaq, düzqalxan olub, daxili içiboş və oyuqludur. Kökümsovu yoğun, üfiqi və oduncaqlıdır. Şişman, dolğun kökləri çoxsaylı əlavə törəmələrdən ibarət olub, ilanabənzərdir. Kök üstündə olan yarpaqları 7-25 ədəd, iri, uzunsaplaqlı, cüt olmayan lələkli, gövdə yarpaqları isə oturaq, tədricən yuxarıya doğru getdikcə azalır. Yarpaqlarının uzunluğu 2,6-6 sm, uzunsov yumurtaşəkilli, itidişcikli, bəzən çəpərli, yuxarı tərəfi tünd-yaşıl, parlaq, aşağı tərəfi isə tutqun-göyümtüldür. Çiçəkləri tünd-qırmızı və ya tünd-purpur, oval uzunsov başcıqlı, oturaq olub, uzunluğu 1,5-3 sm olan bitkidir.
Quru çöllərdə, çaybasar çəmənliklərdə, seyrək meşələrdə, talalarda, kolluq pöhrəliklərdə, bataqlıq və sututarların sahillərində rast gəlinir.
Əsasən Sibir, Ural, Tatarıstan və Başqırdıstan ərazilərindən meyvələr yetişən zaman tünd-qırmızı olduğu zaman (avqust-sentyabr) toplanılır. Yabanı çoxillik dərman qaraçörəkotunun kökümsovu və kökləri payızda meyvəvermə dövrü (avqust-sentyabr) başladıqda əl ilə toplanılaraq qurudulur və xammal olaraq keyfiyyətli dərman bitkisi kimi istifadə edilir. Xammal kimi günəş altında sərilməli və sonra yaxşı ventiliyasiyalı çardaxlarda və ya 50-60оС temperaturda quruducu şkafda qurudulmalıdır.
İysiz və büzücü dadlıdır. Quru yerdə saxlanılmaqla (5 il), işıqdan qorunmalıdır.
Tərkibi və təsiri
Kökümsov və köklərində polifenol kompleksləri, yeraltı orqanlarının tərkibində 12-13% aşı maddələri, qall, pirroqall, katexin, hallokatexin, flavonoidlər və ellaq turşuları, nişasta (29%), saponinlər – sangvisorbin, askorbin turşusu, efir yağları (1,8%), kalisium oksalat (5%), karotinoidlər vardır.
Büzücü dərmandır. Polifenol birləşmələrə görə büzücü, iltihabsorucu, qankəsici və orqanizmi möhkəmləndirici dərmandır. Ləmbilə, trixomonoz kolpiddə, dezinteriya, qarın yatalağı və paratiflərdə təyin edilir.
Kökümsov və köklərindən bişirmə və maye ekstrakt şəklində büzücü, antiseptik və qankəsici dərman kimi mədə-bağırsağın xroniki xəstəliklərində, enterkolitdə, ishal və dezinteriyada, ağciyər xəstəliklərində qanhayxirmada və uşaqlıq qanaxmalarında təyin edilir.
İstinadlar
- Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 116.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Derman sincanotu lat Sanguisorba officinalis bitkiler aleminin gulcicekliler destesinin gulciceyikimiler fesilesinin sincanotu cinsine aid bitki novu Derman sincanotuElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste GulciceklilerFesile GulciceyikimilerYarimfesile QizilgulkimilerTriba Yarimtriba Cins SincanotuNov Derman sincanotuBeynelxalq elmi adiSanguisorba officinalis L 1753Sekil axtarisiITIS 25306NCBI 137457EOL 635264Botaniki xarakteristikasiDerman sincanotu qaracorekotu coxillik ot bitkisi olub govdesinin hundurluyu 20 100 sm qabirgali cilpaq duzqalxan olub daxili icibos ve oyuqludur Kokumsovu yogun ufiqi ve oduncaqlidir Sisman dolgun kokleri coxsayli elave toremelerden ibaret olub ilanabenzerdir Kok ustunde olan yarpaqlari 7 25 eded iri uzunsaplaqli cut olmayan lelekli govde yarpaqlari ise oturaq tedricen yuxariya dogru getdikce azalir Yarpaqlarinin uzunlugu 2 6 6 sm uzunsov yumurtasekilli itidiscikli bezen ceperli yuxari terefi tund yasil parlaq asagi terefi ise tutqun goyumtuldur Cicekleri tund qirmizi ve ya tund purpur oval uzunsov basciqli oturaq olub uzunlugu 1 5 3 sm olan bitkidir Quru collerde caybasar cemenliklerde seyrek meselerde talalarda kolluq pohreliklerde bataqliq ve sututarlarin sahillerinde rast gelinir Esasen Sibir Ural Tataristan ve Basqirdistan erazilerinden meyveler yetisen zaman tund qirmizi oldugu zaman avqust sentyabr toplanilir Yabani coxillik derman qaracorekotunun kokumsovu ve kokleri payizda meyveverme dovru avqust sentyabr basladiqda el ile toplanilaraq qurudulur ve xammal olaraq keyfiyyetli derman bitkisi kimi istifade edilir Xammal kimi gunes altinda serilmeli ve sonra yaxsi ventiliyasiyali cardaxlarda ve ya 50 60oS temperaturda quruducu skafda qurudulmalidir Iysiz ve buzucu dadlidir Quru yerde saxlanilmaqla 5 il isiqdan qorunmalidir Terkibi ve tesiriKokumsov ve koklerinde polifenol kompleksleri yeralti orqanlarinin terkibinde 12 13 asi maddeleri qall pirroqall katexin hallokatexin flavonoidler ve ellaq tursulari nisasta 29 saponinler sangvisorbin askorbin tursusu efir yaglari 1 8 kalisium oksalat 5 karotinoidler vardir Buzucu dermandir Polifenol birlesmelere gore buzucu iltihabsorucu qankesici ve orqanizmi mohkemlendirici dermandir Lembile trixomonoz kolpidde dezinteriya qarin yatalagi ve paratiflerde teyin edilir Kokumsov ve koklerinden bisirme ve maye ekstrakt seklinde buzucu antiseptik ve qankesici derman kimi mede bagirsagin xroniki xesteliklerinde enterkolitde ishal ve dezinteriyada agciyer xesteliklerinde qanhayxirmada ve usaqliq qanaxmalarinda teyin edilir IstinadlarLinnaeus C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 1 S 116 Hemcinin bax