Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xurma (lat. Diospyros) — Ebena-Ebenaceae fəsiləsindən, 700 növü olan cins. Onun bəzi növləri daha çox qiymətli, qara, ağır taxtasına görə tanınır. Bu ağaclar ebena, onun taxtası isə ebonit adlanır. Bəzi növləri isə meyvələrinə görə tanınır və xurma ağacı adlanır.
| Xurma | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Cins: Xurma | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
Xurma birtoxumlu, ətirli və şirin dadlı meyvədir. Yetişəndə qırmızı və ya qonur-qırmızı rəng alır. Lət hissəsi şirin və dadlıdır. Xurma ağacı çox məhsuldar bitkidir, onun müxtəlif növləri vardır. Azərbaycanda becərilən xurma (Şərq xurması - Diospyros kaki), əsasən Lənkəran zonasında (Astara, Lənkəran, Masallı), bundan başqa, Göyçay, Ağdaş, Ağdam, Gəncə,Balakən Zaqatala rayonlarında becərilir. Şərq xurmasından başqa Azərbaycanda iki növ yabanı xurmaya da rast gəlinir. Bunlar da Qafqaz xurması (Diospyros lotus) və Virgin xurması (Diospyros virginiana) adlanır.
Azərbaycanda becərilən şərq xurmasının tərkibində 13-16% qlükoza və fruktoza şəkəri, 0,8%-ə qədər üzvi turşular, aşı maddələri, karotin, C vitamini və yod birləşmələri olduğuna görə onun mühüm müalicəvi əhəmiyyəti vardır. Şərq xurmasını zəiflik, qanazlığı, vitamin azlığı, xroniki mədə-bağırsaq xəstəlikləri zamanı yedikdə çox faydalıdır. O, həzm prosesinin fəaliyyətini artırır, maddələr mübadiləsini nizama salır, həmçinin triotoksikoz, ürək-damar sistemi xəstəliklərinin müalicəsinə yaxşı təsir göstərir.
Etimologiya
Xurma fars mənşəli sözdür. Ebena sözü isə Misir dilindən (q.misir hbny) Qədim Yunan dilinə (q.yun. ἔβενος), ordan isə Latın dilinə (lat. ebenus) və sonra Orta İngilis dilinə (ebony) keçmişdi.
Xurma cinsinin latın adı (lat. Diospyros) Qafqaz xurmasının yunan adından gəlir (yun. διόσπυρος). Diós (Διός) - Zevs və pyrós (πῡρός) - buğda, yəni "Zevsin buğdası", "Tanrı yeməyi" və ya "ilahi meyvə".
İstinadlar
- Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 478. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
- Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 1057.
- Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti
- Beekes, R. S. P.; van Beek, Lucien. Etymological Dictionary of Greek. Leiden: Brill. 2009. 368. ISBN .
- . A source-book of biological names and terms. Springfield, IL: Thomas. 1959. ISBN .
- Tice, John. H. "Essay on the Diospyros virginiana" Annual report / Missouri State Horticultural Society 1864.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xurma lat Diospyros Ebena Ebenaceae fesilesinden 700 novu olan cins Onun bezi novleri daha cox qiymetli qara agir taxtasina gore taninir Bu agaclar ebena onun taxtasi ise ebonit adlanir Bezi novleri ise meyvelerine gore taninir ve xurma agaci adlanir XurmaElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad AsteridsDeste ErikaciceklilerFesile EbenakimilerCins XurmaBeynelxalq elmi adiDiospyros L 1753Sekil axtarisiITIS 23853NCBI 13492EOL 40060FW 54724Diospyros virginiana ciceyiDiospyros kaki meyvesiDiospyros kaki meyvesi Xurma birtoxumlu etirli ve sirin dadli meyvedir Yetisende qirmizi ve ya qonur qirmizi reng alir Let hissesi sirin ve dadlidir Xurma agaci cox mehsuldar bitkidir onun muxtelif novleri vardir Azerbaycanda becerilen xurma Serq xurmasi Diospyros kaki esasen Lenkeran zonasinda Astara Lenkeran Masalli bundan basqa Goycay Agdas Agdam Gence Balaken Zaqatala rayonlarinda becerilir Serq xurmasindan basqa Azerbaycanda iki nov yabani xurmaya da rast gelinir Bunlar da Qafqaz xurmasi Diospyros lotus ve Virgin xurmasi Diospyros virginiana adlanir Azerbaycanda becerilen serq xurmasinin terkibinde 13 16 qlukoza ve fruktoza sekeri 0 8 e qeder uzvi tursular asi maddeleri karotin C vitamini ve yod birlesmeleri olduguna gore onun muhum mualicevi ehemiyyeti vardir Serq xurmasini zeiflik qanazligi vitamin azligi xroniki mede bagirsaq xestelikleri zamani yedikde cox faydalidir O hezm prosesinin fealiyyetini artirir maddeler mubadilesini nizama salir hemcinin triotoksikoz urek damar sistemi xesteliklerinin mualicesine yaxsi tesir gosterir EtimologiyaXurma fars menseli sozdur Ebena sozu ise Misir dilinden q misir hbny Qedim Yunan diline q yun ἔbenos ordan ise Latin diline lat ebenus ve sonra Orta Ingilis diline ebony kecmisdi Xurma cinsinin latin adi lat Diospyros Qafqaz xurmasinin yunan adindan gelir yun diospyros Dios Dios Zevs ve pyros pῡros bugda yeni Zevsin bugdasi Tanri yemeyi ve ya ilahi meyve IstinadlarLinney K Genera plantarum eorumque characteres naturales secundum numerum figuram situm amp proportionem omnium fructificationis partium 5 Stokholm 1754 S 478 doi 10 5962 BHL TITLE 746 Linnaei C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 2 S 1057 Besir Ehmedov Etimologiya lugeti Beekes R S P van Beek Lucien Etymological Dictionary of Greek Leiden Brill 2009 368 ISBN 978 90 04 17418 4 A source book of biological names and terms Springfield IL Thomas 1959 ISBN 0398061793 Tice John H Essay on the Diospyros virginiana Annual report Missouri State Horticultural Society 1864 Vikianbarda Xurma ile elaqeli mediafayllar var