Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Daniel Berjenyi (mac. Berzsenyi Dániel; 7 may 1776[…] – 24 fevral 1836[…], Nikla[d], Şomod) — Macarıstan yazıçısı.
| Daniel Berjenyi | |
|---|---|
| mac. Dániel Berzsenyi von Egyházasberzseny | |
 | |
| Doğum tarixi | 7 may 1776[…] |
| Vəfat tarixi | 24 fevral 1836[…](59 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Fəaliyyəti | şair, yazıçı |
| Üzvlüyü | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Berjenyi Macarıstan ədəbiyyatının ən ziddiyyətli şairlərindən biri idi. O, həyatı boyu fermaçı olmuşdur, lakin hər zaman Macarıstan ədəbiyyatında baş verən dəyişikliklərə yaxın olmaq istəyirdi. Həll edə biləcəyini düşündüyü bu çaşqınlıq sonralar onu təkəbbürlü, özünəqapanan və acı bir şair kimi formalaşdırdı. Əsərlərində klassisizmin, sentimentalizmin və romantizmin əlamətləri özünü göstərirdi.
Həyatı
Berjenyi zadəgan ailəsinin yeganə övladı idi. Atasının hüquq dərəcəsi almağına baxmayaraq özü heç vaxt hüquqla maraqlanmamış və fermada işləmişdir. Atası hesab edirdi ki, zəif və xəstə oğlunun fermada işləməsi onu daha fiziki cəhətdən möhkəmləndirəcək. Onun fikrincə, uşaqlara on yaşından sonra məktəbə getməlidirlər.
1788-ci ilin payızında 12 yaşı olan Berjenyi Şoprondakı evangelist liseydə təhsil almağa başladı. O, müəyyən fasilələrdə orada yeddi il keçirmişdir. Yaşının çox olduğundan, məktəbin nizam-intizam qaydalarına qarşı çıxırdı və tez-tez dərslərdən qaçırdı. 1793-cü ildə Şoprondakı təhsilini yarımçıq qoyaraq orduya yazıldı, lakin bir ildən az müddətdə orada qaldı.
Təhsilini yarımçıq qoymasına baxmayaq burada keçirdiyi illər onda dərin təəssürat yaratdı. Bir sıra kitabları oxudu, latın və alman dillərində əsas elm sahələri ilə bağlı üstün biliklərə nail oldu.
Atasının onun Şoprondakı davranışları qəbuledilməz hesab etdiyindən ikisi arasındakı münasibət getdikcə daha da pisləşdi. Ailəsindəki qarşıdurmalara Şoprondan evinə deyil, Nikla şəhərində əmisinin yanına getdi. Bir neçə ildən sonra atasını görməyə getsə də, 1794-cü ilin payızında anasının ölümü bu vəziyyəti daha da pisləşdirdi. Anası hər zaman ikisi arasındakı münasibətləri qaydasına salmağa çalışırdı.
Poeziya dövrü
Atasından uzaqlaşmaq üçün 14 yaşındakı xanımla ailə həyatı qurdu və Şömjen yaxınlığında öz şəxsi fermasını yaratdı. Bir müddət sonra tanınmış fermaçı oldu. 1804-cü ildə Şomod əyalətinin Nikla şəhərinə köçdü. Bir tərəfdən fermaçı kimi öz nailiyyətlərini yüksək qiymətləndirsə də, ətrafında ədəbiyyat və elm haqqında müzakirə edə biləcəyi şəxslərin olmamısı onu çox məyus edirdi.
Berjenyi 20 yaşından (1796) başlayaraq poemalar yazmağa başlamışdı, lakin onları dostlarından və ailəsindən gizləyirdi. 1803-cü ildə övladlarının xaç atası Yanoş Kiş onun poemalarını gördü və əsərlərindən üçünü Ferents Kazintsiyə göndərdi. Kazintsi əsərləri oxudu və Berjenyiyə mail yazaraq əsərləri haqqında ilkin təəssüratlarını onunla bölüşdü. Berjenyi də ona cavab yazdı və beləcə, onlar arasında uzunmüddətli məktublaşmalar başladı.
Berjenyi Nikla şəhərini tərk eləməyi sevmirdi. Sadəcə iki dəfə Peşt şəhərini ziyarət etmişdir; 1810-cu ilin may ayında və 1813-cü ildə mayın sonunda. 1812-ci ildə şəhərində olarkən kitabının üz qabığı üçün öz portretini çəkdirdi.
Elmi fəaliyyəti
1810-cu ildən sonra ailə vəziyyəti və fermadakı işləri ilə əlaqədar olaraq yaradıclığında durğunluq başladı. Yalnızlığı, əhval-ruhiyyəsi və sağlamlığındakı problemlər onu çox həssas etmişdi. 1816-cı ildən sonra sağlamlığı ilə bağlı problemləri artdı. Bir müddət ədəbi tənqid ilə də məşğul olmuşdu.
1836-cı ilin 24 fevralında Nikla şəhərində vəfat etmişdir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Daniel Berzsenyi // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Trencsenyi, Balazs & Michal Kopecek, eds. Discourse of Collective Identity in Central and Southeast Europe. New York: Central European UP, 2007. 21.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Daniel Berjenyi mac Berzsenyi Daniel 7 may 1776 24 fevral 1836 Nikla d Somod Macaristan yazicisi Daniel Berjenyimac Daniel Berzsenyi von EgyhazasberzsenyDogum tarixi 7 may 1776 1776 05 07 Vefat tarixi 24 fevral 1836 1836 02 24 59 yasinda Vefat yeri Nikla d Marcali rayonu d Somod MacaristanFealiyyeti sair yaziciUzvluyu Macaristan Elmler Akademiyasi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Berjenyi Macaristan edebiyyatinin en ziddiyyetli sairlerinden biri idi O heyati boyu fermaci olmusdur lakin her zaman Macaristan edebiyyatinda bas veren deyisikliklere yaxin olmaq isteyirdi Hell ede bileceyini dusunduyu bu casqinliq sonralar onu tekebburlu ozuneqapanan ve aci bir sair kimi formalasdirdi Eserlerinde klassisizmin sentimentalizmin ve romantizmin elametleri ozunu gosterirdi HeyatiBerjenyi zadegan ailesinin yegane ovladi idi Atasinin huquq derecesi almagina baxmayaraq ozu hec vaxt huquqla maraqlanmamis ve fermada islemisdir Atasi hesab edirdi ki zeif ve xeste oglunun fermada islemesi onu daha fiziki cehetden mohkemlendirecek Onun fikrince usaqlara on yasindan sonra mektebe getmelidirler 1788 ci ilin payizinda 12 yasi olan Berjenyi Soprondaki evangelist liseyde tehsil almaga basladi O mueyyen fasilelerde orada yeddi il kecirmisdir Yasinin cox oldugundan mektebin nizam intizam qaydalarina qarsi cixirdi ve tez tez derslerden qacirdi 1793 cu ilde Soprondaki tehsilini yarimciq qoyaraq orduya yazildi lakin bir ilden az muddetde orada qaldi Tehsilini yarimciq qoymasina baxmayaq burada kecirdiyi iller onda derin teessurat yaratdi Bir sira kitablari oxudu latin ve alman dillerinde esas elm saheleri ile bagli ustun biliklere nail oldu Atasinin onun Soprondaki davranislari qebuledilmez hesab etdiyinden ikisi arasindaki munasibet getdikce daha da pislesdi Ailesindeki qarsidurmalara Soprondan evine deyil Nikla seherinde emisinin yanina getdi Bir nece ilden sonra atasini gormeye getse de 1794 cu ilin payizinda anasinin olumu bu veziyyeti daha da pislesdirdi Anasi her zaman ikisi arasindaki munasibetleri qaydasina salmaga calisirdi Poeziya dovru Atasindan uzaqlasmaq ucun 14 yasindaki xanimla aile heyati qurdu ve Somjen yaxinliginda oz sexsi fermasini yaratdi Bir muddet sonra taninmis fermaci oldu 1804 cu ilde Somod eyaletinin Nikla seherine kocdu Bir terefden fermaci kimi oz nailiyyetlerini yuksek qiymetlendirse de etrafinda edebiyyat ve elm haqqinda muzakire ede bileceyi sexslerin olmamisi onu cox meyus edirdi Berjenyi 20 yasindan 1796 baslayaraq poemalar yazmaga baslamisdi lakin onlari dostlarindan ve ailesinden gizleyirdi 1803 cu ilde ovladlarinin xac atasi Yanos Kis onun poemalarini gordu ve eserlerinden ucunu Ferents Kazintsiye gonderdi Kazintsi eserleri oxudu ve Berjenyiye mail yazaraq eserleri haqqinda ilkin teessuratlarini onunla bolusdu Berjenyi de ona cavab yazdi ve belece onlar arasinda uzunmuddetli mektublasmalar basladi Berjenyi Nikla seherini terk elemeyi sevmirdi Sadece iki defe Pest seherini ziyaret etmisdir 1810 cu ilin may ayinda ve 1813 cu ilde mayin sonunda 1812 ci ilde seherinde olarken kitabinin uz qabigi ucun oz portretini cekdirdi Elmi fealiyyeti 1810 cu ilden sonra aile veziyyeti ve fermadaki isleri ile elaqedar olaraq yaradicliginda durgunluq basladi Yalnizligi ehval ruhiyyesi ve saglamligindaki problemler onu cox hessas etmisdi 1816 ci ilden sonra saglamligi ile bagli problemleri artdi Bir muddet edebi tenqid ile de mesgul olmusdu 1836 ci ilin 24 fevralinda Nikla seherinde vefat etmisdir Hemcinin baxBalint Balassi Ferents KazintsiIstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Daniel Berzsenyi Encyclopaedia Britannica ing Trencsenyi Balazs amp Michal Kopecek eds Discourse of Collective Identity in Central and Southeast Europe New York Central European UP 2007 21