fbpx
Wikipedia

Dağ əmələgəlməsi

Mart 23, 2024

Dağ əmələgəlməsi — dağların əmələ gəlməsinin əsasını təşkil edən geoloji proseslər başa düşülür. Bu proseslər Yer qabığının (tektonik plitələrin) irimiqyaslı hərəkətləri ilə bağlıdır. Qatlanma, qırılma, vulkanik fəaliyyət, maqmatik müdaxilə və metamorfizm dağların qurulmasının orojenik prosesinin hissələri ola bilər. Dağların əmələ gəlməsi mütləq onun üzərində olan geoloji strukturlarla əlaqəli deyil.

Dağ əmələgəlmə

Dağların növləri redaktə

Dağların beş əsas növü var: vulkanik, qırışıq, yayla, fay-blok və günbəz.

 
Vulkanik dağ

Vulkanik dağlar redaktə

Tektonik plitələrin hərəkəti nəticəsində plitənin hüdudları boyunca püskürən və dağları əmələ gətirən vulkanlar yaranır.

Əksər vulkanlar Sakit Okeanı əhatə edən zolaqda (Sakit Okean Atəş Halqası) və İndoneziya Arxipelaqında Sakit okean zolağına uzanan Asiya boyunca Aralıq dənizində meydana gəlir. Vulkanik dağın ən mühüm növləri kompozit konuslar və ya stratovulkanlar (nümunə olaraq Vezuvi, Kilimancaro və Fuji dağı) və qalxan vulkanlarıdır (məsələn, Havaydakı Mauna Loa).

 
Sofia dağı

Qırışıq dağlar redaktə

Zərd-Kuh İranın mərkəzi Zaqros silsiləsində yerləşən qırışıq dağdır. Plitələr toqquşduqda və ya subduksiyaya məruz qaldıqda plitələr bükülməyə və bükülməyə meyllidir və dağlar əmələ gətirir. Əsas kontinental dağ silsilələrinin əksəriyyəti sürüşmə və bükülmə və ya orogenez ilə əlaqələndirilir. Buna misal olaraq Balkan dağları, Jura və Zaqros dağlarını göstərmək olar.

 
Zard-Kuh dağı

Blok dağlar redaktə

Beynəlxalq Kosmik Stansiyadan göründüyü kimi Sierra Nevada dağları bu dağlara aiddir. Qırılma bloku qaldırıldıqda və ya əyildikdə blok dağlarla nəticələnə bilər. Daha yüksək bloklara horstlar, novlara isə qrabens deyilir. Səthin bir-birindən ayrılması gərginlik qüvvələrinə səbəb olur.

Buna misal olaraq Sierra Nevada silsiləsi göstərilə bilər, burada delaminasiya nəticəsində 650 km uzunluğunda və 80 km enində blok yaradılıb və bu blok qərbə doğru əyilmiş, şərqə doğru uzanan sürüşmələr yüksələrək ABŞ-da ən yüksək dağ cəbhəsini yaradıb.

Digər nümunələr isə Bolqarıstanda, Cənub-Şərqi Avropada Rila-Rodop dağ massivi, o cümlədən Belasitsa (xətti horst), Rila dağı (tağlı günbəz formalı horst) və Pirin dağı - kompleks arasında yerləşən kütləvi antiklinal təşkil edən horstdur. Struma və Mestanın qraben vadiləridir.

Həmçinin bax redaktə

İstinadlar redaktə

  1. Steven M. Stanley. Mountain building // Earth system history (2nd). Macmillan. 2004. səh. 207. ISBN 978-0-7167-3907-4.
  2. Robert J. Twiss; Eldridge M. Moores. Plate tectonic models of orogenic core zones // Structural Geology (2nd). Macmillan. 1992. səh. 493. ISBN 978-0-7167-2252-6.
  3. Ollier, Cliff; Pain, Colin. The Origin of Mountains. Routledge. 2000. səh. 1. ISBN 978-0-415-19890-5.
  4. John Gerrard. Types of volcano // Mountain environments: an examination of the physical geography of mountains. MIT Press. 1990. səh. 194. ISBN 978-0-262-07128-4.
  5. Robert Wayne Decker; Barbara Decker. Chapter 8: Hot spots // Volcanoes (4th). Macmillan. 2005. səh. 113 ff. ISBN 978-0-7167-8929-1.
  6. Michael P Searle. Diagnostic features and processes in the construction and evolution of Oman-, Zagros-, Himalayan-, Karakoram-, and Tibetan type orogenic belts // Robert D Hatcher Jr.; MP Carlson; JH McBride & JR Martinez Catalán (redaktorlar ). 4-D framework of continental crust. Geological Society of America. 2007. səh. 41 ff. ISBN 978-0-8137-1200-0.
  7. Chris C. Park. Figure 6.11 // The environment: principles and applications (2nd). Routledge. 2001. səh. 160. ISBN 9780415217705.
  8. John Gerrard. Reference cited. 1990-04-12. səh. 9. ISBN 978-0-262-07128-4.
  9. Мичев (Michev), Николай (Nikolay); Михайлов (Mihaylov), Цветко (Tsvetko); Вапцаров (Vaptsarov), Иван (Ivan); Кираджиев (Kiradzhiev), Светлин (Svetlin). Географски речник на България [Geographic Dictionary of Bulgaria] (bolqar). Sofia: Наука и култура (Nauka i kultura). 1980. səh. 368.

Xarici keçidlər redaktə

Dağ əmələgəlmə

Mart 23, 2024
dağ, əmələgəlməsi, dağların, əmələ, gəlməsinin, əsasını, təşkil, edən, geoloji, proseslər, başa, düşülür, proseslər, qabığının, tektonik, plitələrin, irimiqyaslı, hərəkətləri, ilə, bağlıdır, qatlanma, qırılma, vulkanik, fəaliyyət, maqmatik, müdaxilə, metamorfi. Dag emelegelmesi daglarin emele gelmesinin esasini teskil eden geoloji prosesler basa dusulur Bu prosesler Yer qabiginin tektonik plitelerin irimiqyasli hereketleri ile baglidir 1 Qatlanma qirilma vulkanik fealiyyet maqmatik mudaxile ve metamorfizm daglarin qurulmasinin orojenik prosesinin hisseleri ola biler 2 Daglarin emele gelmesi mutleq onun uzerinde olan geoloji strukturlarla elaqeli deyil 3 Dag emelegelme Mundericat 1 Daglarin novleri 1 1 Vulkanik daglar 1 2 Qirisiq daglar 1 3 Blok daglar 2 Hemcinin bax 3 Istinadlar 4 Xarici kecidlerDaglarin novleri redakteDaglarin bes esas novu var vulkanik qirisiq yayla fay blok ve gunbez nbsp Vulkanik dagVulkanik daglar redakte Tektonik plitelerin hereketi neticesinde plitenin hududlari boyunca puskuren ve daglari emele getiren vulkanlar yaranir Ekser vulkanlar Sakit Okeani ehate eden zolaqda Sakit Okean Ates Halqasi ve Indoneziya Arxipelaqinda Sakit okean zolagina uzanan Asiya boyunca Araliq denizinde meydana gelir Vulkanik dagin en muhum novleri kompozit konuslar ve ya stratovulkanlar numune olaraq Vezuvi Kilimancaro ve Fuji dagi ve qalxan vulkanlaridir meselen Havaydaki Mauna Loa 4 5 nbsp Sofia dagiQirisiq daglar redakte Zerd Kuh Iranin merkezi Zaqros silsilesinde yerlesen qirisiq dagdir Pliteler toqqusduqda ve ya subduksiyaya meruz qaldiqda pliteler bukulmeye ve bukulmeye meyllidir ve daglar emele getirir Esas kontinental dag silsilelerinin ekseriyyeti surusme ve bukulme ve ya orogenez ile elaqelendirilir Buna misal olaraq Balkan daglari Jura ve Zaqros daglarini gostermek olar 6 nbsp Zard Kuh dagiBlok daglar redakte Beynelxalq Kosmik Stansiyadan gorunduyu kimi Sierra Nevada daglari bu daglara aiddir 7 Qirilma bloku qaldirildiqda ve ya eyildikde blok daglarla neticelene biler Daha yuksek bloklara horstlar novlara ise qrabens deyilir Sethin bir birinden ayrilmasi gerginlik quvvelerine sebeb olur Buna misal olaraq Sierra Nevada silsilesi gosterile biler burada delaminasiya neticesinde 650 km uzunlugunda ve 80 km eninde blok yaradilib ve bu blok qerbe dogru eyilmis serqe dogru uzanan surusmeler yukselerek ABS da en yuksek dag cebhesini yaradib 8 Diger numuneler ise Bolqaristanda Cenub Serqi Avropada Rila Rodop dag massivi o cumleden Belasitsa xetti horst Rila dagi tagli gunbez formali horst ve Pirin dagi kompleks arasinda yerlesen kutlevi antiklinal teskil eden horstdur Struma ve Mestanin qraben vadileridir 9 Hemcinin bax redakteDag VulkanIstinadlar redakte Steven M Stanley Mountain building Earth system history 2nd Macmillan 2004 seh 207 ISBN 978 0 7167 3907 4 Robert J Twiss Eldridge M Moores Plate tectonic models of orogenic core zones Structural Geology 2nd Macmillan 1992 seh 493 ISBN 978 0 7167 2252 6 Ollier Cliff Pain Colin The Origin of Mountains Routledge 2000 seh 1 ISBN 978 0 415 19890 5 John Gerrard Types of volcano Mountain environments an examination of the physical geography of mountains MIT Press 1990 seh 194 ISBN 978 0 262 07128 4 Robert Wayne Decker Barbara Decker Chapter 8 Hot spots Volcanoes 4th Macmillan 2005 seh 113 ff ISBN 978 0 7167 8929 1 Michael P Searle Diagnostic features and processes in the construction and evolution of Oman Zagros Himalayan Karakoram and Tibetan type orogenic belts Robert D Hatcher Jr MP Carlson JH McBride amp JR Martinez Catalan redaktorlar 4 D framework of continental crust Geological Society of America 2007 seh 41 ff ISBN 978 0 8137 1200 0 Chris C Park Figure 6 11 The environment principles and applications 2nd Routledge 2001 seh 160 ISBN 9780415217705 John Gerrard Reference cited 1990 04 12 seh 9 ISBN 978 0 262 07128 4 Michev Michev Nikolaj Nikolay Mihajlov Mihaylov Cvetko Tsvetko Vapcarov Vaptsarov Ivan Ivan Kiradzhiev Kiradzhiev Svetlin Svetlin Geografski rechnik na Blgariya Geographic Dictionary of Bulgaria bolqar Sofia Nauka i kultura Nauka i kultura 1980 seh 368 Xarici kecidler redakteDag emelegelme Menbe https az wikipedia org w index php title Dag emelegelmesi amp oldid 7020228, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.