fbpx
Wikipedia

Dəvədabanı

Avqust 12, 2021

Dəvədabanı (lat. Tussilago) - mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

?Dəvədabanı
Tussilago
Elmi təsnifat
Aləmi:Bitkilər
Şöbə:Örtülütoxumlular
Sinif:İkiləpəlilər
Yarımsinif:Asterid
Sıra:Astraçiçəklilər
Fəsilə:Mürəkkəbçiçəklilər
Cins: Dəvədabanı
Elmi adı
Tussilago

Vikinövlərdə
sistematika
Şəkil
axtarışı
ITIS  38582
NCBI  118777
GRIN  12502
IPNI  30006161-2

Çoxillik ot bitkisidir.


Növləri

Tussilago farfara L.

Sinonim
  • Cineraria farfara Bernh.
  • Farfara radiata Gilib. [Invalid]
  • Tussilago alpestris Hegetschw.
  • Tussilago umbertina Borbás

Təsviri və Ekologiyası

Azərbaycanda Dəvədabanının bir növü yabanı halda bitir. Əsasən Böyük və Kiçik Qafqaz sıra dağlarında, Naxçıvan Muxtar Respublikası, Dəvəçi və s. dağ və dağətəyi yerlərdə bitir. Yazın əvvəllərində hələ qar əriməmiş çiçəkləməyə başlayır. Mart - aprel aylarında çiçəkləyir, meyvələr isə may - iyun aylarında yetişir.

Xalq təbabətində yarpaq və çiçəklərindən istifadə olunur. Yarpaqlar yayın əvvəllərində və yayın axırlarında toplanır. Çiçəklər tam açdıqdan sonra toplanır.

Dəvədabanı çoxillik bitki olub, Astrakimimlər fəsilsinə (mürəkkəbçiçəklilər) aiddir.

Onun adının özü ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Belə ki, birkinin adı insana sərt təsir bağışlasa da, onun çiçəkləri incə, zərif və toxunulduğunda xoş duyğular oyadan təsirə malikdir.

Dəvədabanı ən çox Avrasiya və Şimali Afrika ölklərində bitir. Bu yabanı bitki olub, sahələrdə, meşəliklərdə, yol kənarlarında – bir sözlə istənilən yerlərdə əmələ gəlir. Hətta, dəmir yolu kənarlarında, binaların bünövrələrinin yanında da dəvədabanına rast gəlmək mümkündür.

Dəvədabanı sürünən kökə malik olan bitkilərdəndir və onun boyu 15-20 sm-ə qədər böyüyə bilir. Adətən yarpaqları torpağa yaxın olur və aralarından çıxan budaqlarında çətirə bənzəyən açıq sarı rəngdə çiçəklər çıxır. Çiçəkləri solduqdan sonra yarpaqlar yerində olduğu kimi qala bilir və soyuğa davamlı yarpaqlardan sayılır.

Dəvədabanı çiçəyinin şirəsini əsasən şaxtalı qış bitəndən sonra ilk açdığı zaman yığırlar. Bu zaman onun şrəsinin tərkibi daha çox vitaminlərlə zəngin sayılır. Onun çiçəkləindən bal ətri gəldiyi üçün arılar tərəfindən daha çox sevilir.

Dəvədabanı çiçəkləri yaz aylarında çiçək açan kimi toplanır. Bitkinin çiçəklənməsi davam edərsə onu yayın ortalarına qədər də toplamaq mümkündür. Dəvədabanını adi şəraitdə qurutmaq lazımdır. Qurumuş çiçəklərini isə təmiz kağızın arasında, quru və qaranlıq yerdə saxlamaq məsləhət görülür. Qurumuş dəvədabanını 2 ildən artıq saxlamaq məsləhət deyil.

Dəvədabanının yarpaqları onun çiçəklərindən sonra çıxır.

Dəvədabanının Tərkibi

Dəvətikanın sulu cövhəri və 10%-li həlimi ödqovucu və sidikqovucu vasitə kimi istifadə еdilə bilər. Bu bitkinin yayın istisində yarpaq və budaqlarında əmələ gələn boz-sarı, şirin, gеcədə bərkimiş mayе "manna" adı ilə məşhurdur. Onun tərkibini kitrə, mannit, şəkər, limon turşusu və acı maddələr təşkil еdir.

Dəvədabanının faydaları

Qədim Romada dəvədabanı orqanizmi yumşaldıcı və onun gücünü oyandırıcı kimi tanıyıblar. Onun kökündən və yarpaqlarından soyuqdəymələr, vərəm, bəlğəm zamanı istifadə edilib. Tibbdə dəvədanı dəmləməsindən öskürək əleyhinə və bəlğəmgətiici kimi stifadə edilir. Onun yarpaqlarının tərkibində selik, qətran və tanin var. Bu bitkidən tibb sahəsində bronxlardakı bəlğəmin təmizlənməsi məqsədilə istifadə edilir. O pnevmoniyalar, ağ ciyərlərin emfizeması və xroniki bronxit xəstəliklərində istifadə edilir. Dəvədabanı orqanizm daxilində olan irinli-iltihablı proseslərin aradan qalxmasına yardım edir. Xalq təbabətində ondan südgətirici kimi istifadə edilib. Belə ki, dəvədabanı yarpalarının döşün üstünə düzüb saxladıqda gənc anaların südü çoxalır. Dəvədabanı yarpaqları döş vəzində olan süd axarlarını rahatlaşdırır və südün çoxalmasıına səbəb olur. Xalq təbabətində onun yarpaqlarını iştahanın açılması və həzm prosesinin sürətlənməsi məqsədilə istifadə edilir. İbn Sinanın əlyzmalarında da dəvədabanı haqqında yazılara rast gəlinir. O dəvədabanını rahat nəfəs almaq və öskürəkdən xilas olmaq üçün məsləhət bilib.

Dəvədabanının zərərləri

Bitkinin tərkibində pirrolizid alkoloidi var. Bunun orqanizmə az toksiki təsiri var. Ona görə də 6 həftədən çox dəvədabanı çiçəyindən istifadə eləmək məsləhət görülmür. Bir çox ölkələrdə(Yeni Zellandiya, Avstraliya) bu bitkinin artırılmasına qadağa qoyulub. Hamiləlik və südəmizdirmə dövrlərində də qadınlara dəvədabanı dəmləməsindən istifadə etmək olmaz.

İstinadlar

  1. Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
  2. Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.


   İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Avqust 12, 2021
dəvədabanı, tussilago, mürəkkəbçiçəklilər, fəsiləsinə, bitki, cinsi, tussilagoelmi, təsnifataləmi, bitkilərşöbə, örtülütoxumlularsinif, ikiləpəliləryarımsinif, asteridsıra, astraçiçəklilərfəsilə, mürəkkəbçiçəklilərcins, elmi, adıtussilagovikinövlərdəsistematik. Devedabani lat Tussilago 1 murekkebcicekliler fesilesine aid bitki cinsi 2 DevedabaniTussilagoElmi tesnifatAlemi BitkilerSobe OrtulutoxumlularSinif IkilepelilerYarimsinif AsteridSira AstraciceklilerFesile MurekkebciceklilerCins DevedabaniElmi adiTussilagoVikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 38582NCBI 118777GRIN 12502IPNI 30006161 2Coxillik ot bitkisidir Mundericat 1 Novleri 2 Tesviri ve Ekologiyasi 2 1 Devedabaninin Terkibi 2 2 Devedabaninin faydalari 2 3 Devedabaninin zererleri 3 IstinadlarNovleri RedakteTussilago farfara L SinonimCineraria farfara Bernh Farfara radiata Gilib Invalid Tussilago alpestris Hegetschw Tussilago umbertina BorbasTesviri ve Ekologiyasi RedakteAzerbaycanda Devedabaninin bir novu yabani halda bitir Esasen Boyuk ve Kicik Qafqaz sira daglarinda Naxcivan Muxtar Respublikasi Deveci ve s dag ve dageteyi yerlerde bitir Yazin evvellerinde hele qar erimemis ciceklemeye baslayir Mart aprel aylarinda cicekleyir meyveler ise may iyun aylarinda yetisir Xalq tebabetinde yarpaq ve ciceklerinden istifade olunur Yarpaqlar yayin evvellerinde ve yayin axirlarinda toplanir Cicekler tam acdiqdan sonra toplanir Devedabani coxillik bitki olub Astrakimimler fesilsine murekkebcicekliler aiddir Onun adinin ozu ile hec bir elaqesi yoxdur Bele ki birkinin adi insana sert tesir bagislasa da onun cicekleri ince zerif ve toxunuldugunda xos duygular oyadan tesire malikdir Devedabani en cox Avrasiya ve Simali Afrika olklerinde bitir Bu yabani bitki olub sahelerde meseliklerde yol kenarlarinda bir sozle istenilen yerlerde emele gelir Hetta demir yolu kenarlarinda binalarin bunovrelerinin yaninda da devedabanina rast gelmek mumkundur Devedabani surunen koke malik olan bitkilerdendir ve onun boyu 15 20 sm e qeder boyuye bilir Adeten yarpaqlari torpaga yaxin olur ve aralarindan cixan budaqlarinda cetire benzeyen aciq sari rengde cicekler cixir Cicekleri solduqdan sonra yarpaqlar yerinde oldugu kimi qala bilir ve soyuga davamli yarpaqlardan sayilir Devedabani ciceyinin siresini esasen saxtali qis bitenden sonra ilk acdigi zaman yigirlar Bu zaman onun sresinin terkibi daha cox vitaminlerle zengin sayilir Onun cicekleinden bal etri geldiyi ucun arilar terefinden daha cox sevilir Devedabani cicekleri yaz aylarinda cicek acan kimi toplanir Bitkinin ciceklenmesi davam ederse onu yayin ortalarina qeder de toplamaq mumkundur Devedabanini adi seraitde qurutmaq lazimdir Qurumus ciceklerini ise temiz kagizin arasinda quru ve qaranliq yerde saxlamaq meslehet gorulur Qurumus devedabanini 2 ilden artiq saxlamaq meslehet deyil Devedabaninin yarpaqlari onun ciceklerinden sonra cixir Devedabaninin Terkibi Redakte Devetikanin sulu covheri ve 10 li helimi odqovucu ve sidikqovucu vasite kimi istifade edile biler Bu bitkinin yayin istisinde yarpaq ve budaqlarinda emele gelen boz sari sirin gecede berkimis maye manna adi ile meshurdur Onun terkibini kitre mannit seker limon tursusu ve aci maddeler teskil edir Devedabaninin faydalari Redakte Qedim Romada devedabani orqanizmi yumsaldici ve onun gucunu oyandirici kimi taniyiblar Onun kokunden ve yarpaqlarindan soyuqdeymeler verem belgem zamani istifade edilib Tibbde devedani demlemesinden oskurek eleyhine ve belgemgetiici kimi stifade edilir Onun yarpaqlarinin terkibinde selik qetran ve tanin var Bu bitkiden tibb sahesinde bronxlardaki belgemin temizlenmesi meqsedile istifade edilir O pnevmoniyalar ag ciyerlerin emfizemasi ve xroniki bronxit xesteliklerinde istifade edilir Devedabani orqanizm daxilinde olan irinli iltihabli proseslerin aradan qalxmasina yardim edir Xalq tebabetinde ondan sudgetirici kimi istifade edilib Bele ki devedabani yarpalarinin dosun ustune duzub saxladiqda genc analarin sudu coxalir Devedabani yarpaqlari dos vezinde olan sud axarlarini rahatlasdirir ve sudun coxalmasiina sebeb olur Xalq tebabetinde onun yarpaqlarini istahanin acilmasi ve hezm prosesinin suretlenmesi meqsedile istifade edilir Ibn Sinanin elyzmalarinda da devedabani haqqinda yazilara rast gelinir O devedabanini rahat nefes almaq ve oskurekden xilas olmaq ucun meslehet bilib Devedabaninin zererleri Redakte Bitkinin terkibinde pirrolizid alkoloidi var Bunun orqanizme az toksiki tesiri var Ona gore de 6 hefteden cox devedabani ciceyinden istifade elemek meslehet gorulmur Bir cox olkelerde Yeni Zellandiya Avstraliya bu bitkinin artirilmasina qadaga qoyulub Hamilelik ve sudemizdirme dovrlerinde de qadinlara devedabani demlemesinden istifade etmek olmaz Istinadlar Redakte Nureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009 DevedabaniThe Plant List saytinda Ikilepeliler ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Devedabani amp oldid 5318900, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.