Cəfərqulu ağa Bakıxanov
Baxıxanov Cəfərqulu ağa Mirzə Məhəmməd xan oğlu (6 fevral 1796, قوبا خانلیغی – 1867, Quba, Bakı quberniyası) — zadəgan, general-leytenant.
| Cəfərqulu ağa Bakıxanov | |
|---|---|
| Baxıxanov Cəfərqulu ağa Mirzə Məhəmməd xan oğlu | |
| Cəfərqulu ağa Bakıxanov | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Quba xanlığı |
| Vəfat tarixi | (74 yaşında) |
| Vəfat yeri | Quba |
| Dəfn yeri | Bibiheybət məscidi, Bakı |
| Sülalə | Bakıxanovlar |
| Atası | II Mirzə Məhəmməd xan |
| Anası | Sofiya xanım |
| Həyat yoldaşı | Çimnaz xanım |
| Uşaqları | oğlanları: Həsən ağa, Əhməd ağa, Məhəmmədrza bəy; qızları: Nurcahan xanım, Ayna xanım |
| Hərbi xidmət | |
| Xidmət illəri | 1820 - 18 oktyabr 1864 19 aprel 1866 - 1867 |
| Mənsubiyyəti | Rusiya İmperiyası |
| Qoşun növü | Süvari |
| Rütbəsi | General-leytenant |
| Döyüşlər | |
| | |
| Təltifləri | |
Həyatı
Bəzi mənbələrdə 1796 ya da 1799-cu ildə anadan olduğu deyildi. Lakin son araşdırmalarda onun 1793-cü il fevralın 6-da Qubada II Mirzə Məhəmməd xan və Sofiya xanımın ailəsində anadan olduğu ortaya çıxdı. 1827-ci ildə Müşkür və 1830-cu illərdə Şabran mahallarının titul naibini almışdır. Buduqun da naibi idi.
1820-ci ildə orduya qoşuldu. Rusiya-İran müharibəsi onun ilk hərbi təcrübəsi, ardınca Rusiya-Osmanlı müharibəsi idi. Ərzurum Serasker Salih Paşanın tutulduğu Mil döyüşündə iştirak etdi. Hasankale və Ərzurumun tutulmasından sonra podporuçik (leytenant) rütbəsinə qaldırıldı.
Həbsi
Quba sakinləri 1837-ci ildə rusların zülmünə və Cəfərqulunun sərt vergi tətbiqinə qarşı üsyan etdilər. Şamaxıya, sonra Tiflisə çağrıldı və əvvəlki vəzifələrindən uzaqlaşdırıldı. Daha sonra Varşavaya göndərildi və böyük qardaşı Abbasqulu hadisələr haqqında izahat vermək üçün Tiflisə çağrıldı. Çaşqın vəziyyətdə olan Abbasqulu, cinayətkarlar deyil, zərərçəkən olduqlarını izah etməyə çalışdı, çünki qiyam zamanı əmisi oğlu Əli Paşa da öldürülmüşdü.
Hərbi karyera
1838-ci ildə Poruçik (leytenant) rütbəsinə,1841-ci il Qafqaz müharibəsi dövründə isə kapitan rütbəsinə yüksəldi. 1842-1843-cü illərdəki kampaniyalarda Bakıxanov Samur bölgəsində və dağlıq Dağıstanda dağlılarla döyüşdü; xidmət etdiyi üçün İmperator Qvardiyasının kazak alayının Ştabs-kapitan adı verildi və sonradan ayrı-ayrı Qafqaz Korpusuna təyin edildi və növbəti il qvardiyanın Rotmistri təyin edildi. 1844-1848-ci illərdə Dağıstanda da olmuş və Salta və Gergebil döyüşlərində, o cümlədən Hacı Murada qarşı döyüşlərdə iştirak etmişdir. Xüsusilə son aul (istehkamlı kənd) Axtaya 1848-ci ildə edilən hücum zamanı özünü fərqləndirdi. Xidmətlərinə görə 6 iyun 1848-ci ildə polkovnik vəzifəsinə təyin edildi və "Cəsarətə görə" yazısı olan qızıl qılıncla təltif edildi.
25 illik xidmətdən sonra 26 noyabr 1850-ci ildə general-mayor rütbəsinə yüksəlməklə yanaşı Müqəddəs Georgi ordeni (4-cü dərəcə) ilə təltif edildi. 7 sentyabr 1856-cı ildə Dərbənd nümayəndə heyətini təmsil edərək II Aleksandrın Moskvadakıın tacqoyma mərasimində iştirak etdi. 1857-ci ildən bəri Qafqaz Ordusu sıralarına yerləşdirildi, lakin siyasi səbəblərə görə general-leytenant rütbəsinə yüksəldikdən sonra 1864-cü il oktyabrın 18-də vəzifə maaşına bağlı olaraq pensiya ilə xidmətdən xaric edildi. Bununla birlikdə, 1866-cı il 19 aprel tarixində yenidən xidmətə çağrıldı.
Ailəsi və vəfatı
1867-ci ildə Qubada vəfat etdi, cəsədi Bakıya gətirilərkən Bibiheybətdə dəfn edildi. Ləzgi dili ilə yanaşı Azərbaycan və Rus dilində də danışırdı. Ləzgi bəyi Xanbutay bəy Yarqunvinin (1761-1823) qızı Çimnaz xanımla evləndi. Üç övladı var idi:
- Nurcahan xanım (6 iyul 1832 - 1912)
- Həsən Bakıxanov (8 may 1833 - 28 noyabr 1898)
- Əhməd Bakıxanov (16 iyun 1837 - 13 aprel 1882)
- Ayna xanım (8 sentyabr 1837)
- Tarixçi Abbasqulu ağa Bakıxanovun, general Abdulla ağa Bakıxanovun qardaşıdır.
- Tarzən Əhməd Bakıxanovun babasıdır.
- Bəstəkar Tofiq Bakıxanovun ulu babasıdır.
Ordenləri
- Müqəddəs Anna ordeni (3-cü dərəcə) - 1830-cu il
- Müqəddəs Vladimir ordeni (4-cü dərəcə) - 1830-cu il
- Qızıl silah "Cəsarət naminə" - 1848-ci il
- Müqəddəs Vladimir ordeni (3-cü dərəcə) - 1849-cu il
- Müqəddəs Georgi ordeni (4-cü dərəcə) - 1850-ci il
- Müqəddəs Stanislav ordeni (1-ci dərəcə) - 1851-ci il
- Müqəddəs Anna ordeni (1-ci dərəcə) - 1861-ci il
İstinadlar
- Yearbook of the Russian army for 1869 (rus).
- Acts collected by the Caucasian Archaeological Commission: [In 12 vols.] / Archive of Chief Executive viceroy of the Caucasus; Under the Society. Ed. A. D. Berger. - Tbilisi: Typ. Ch. Ex. Viceroy Cau., 1866-1904. T. 6: Part 2: [1816-1827] / Ed. A. D. Berger. - 1875. - 941 p. — pp. 907-908
- ↑ "General Bakıxanovun ən ali mükafatı". Milli.Az (azərb.). 2016-02-14. İstifadə tarixi: 2018-08-30.
- Bakikhanov, Abbas-Kuli-aga (1983). Compositions, notes, letters (rus). Baku: "Elm". 148–149. OCLC 862346120.
- Ismailov E.E. Golden weapon with the inscription "For Bravery". Lists of Cavaliers 1788 - 1913. - Moscow, 2007, p. 222 (in Russian)
- Ismailov, Eldar Elkhanoghlu (2005). Georgievskie kavalery--azerbaĭdzhant︠s︡y. Moskva: Geroi otechestva. 92. ISBN 5910170058. OCLC 85041228.
- Sedakqet, Kärimova (2011). Kcḩar. kcḩarvijar : ėnciklopedijadin kḩvatḩal = Qusar, qusarlılar (ləzgi). Baku: Zija. 465. ISBN 9789952345797. OCLC 844930245.