Azərbaycanda təhlükədə olan quşlar siyahısına daxil edilmişdir.
Təsviri
Kiçik qayalıq sittasından daha böyük olub. Göz arxasındakı qara xətt daha nəzərəçarpan olmaqla gözün gerisində genişlənir və boyun yanlarına doğru uzanır. Qara sürmənin (“qaşın”) kənarları ağdır. Qayaya qonmuş halda arxadan baxıldıqda, bu qara xətlər boyunun iki yanında birdən görünür. Ayaqları və quyruğu qısadır. Alını və təpə hissəsi daha tünd rəngli olub, bel tərəfi, boz, alt tərəfləri ağ, quyruğa doğru narıncı rəngli lələklər olur. Dişi və erkək bir-birinə bənzəyir, yalnız quyruqaltı rəngində müəyyən fərqlilik müşahidə olunur. Monoqamdır, cütlərin yuvalama sahələri bir-birindən aralıdır. Yuvasını qayalarda qurur, ön tərəfini palçıqla suvayır. Yuvanın yerdən yüksəkliyi 1 - 30 m olur. Yuvanın ağırlığı 3 - 5 kq-dən 18 kq-ə qədər ola bilər. Yuva - tük, ot və palçıqdan hazırlanır, həm erkək, həm də dişi uzun müddət yuvanın hazırlanmasında iştirak edirlər. Dişi, aprel ayı ilə iyun ayının sonu arasında 5 - 7 yumurta qoyur. Kürtyatma müddəti 12 - 18 gündür. Yalnız dişi kürtə yatır və bu müddət yuvadab çıxmır, erkək onu yedizdirir. Lakin balaları birlikdə böyüdürlər. Balalar, 21 - 27 günə çatanda, yəni mayın ortası-iyunun sonunda uçmağa başlayırlar. Ancaq sentyabr ayına qədər yuvadan ayrılmırlar. Ömürləri 2 - 3.5 ildir (10 ilə qədər yaşayanı da qeydə alınmışdır). Elmi adındakı tephronotus, sözü böyük ehtimalla Yunanca tephra: kül [rəngi], notus kürək sözlərindən əmələ gəlmiş və kürəyi külrəngli mənasını verər.
Adətən 1000 m-dən aşağı enmir. Bəzən 500 - 700 m əki qayalıqlı ərazilərdə də müşahidə olunurlar. 2000 m-ə qədər qayalıqlarda və dağların meşə olmayan yamaclarında yaşayırlar. Hərdən meşələrin kənarlarına və ağaclı sahələrə də girirlər. Böcək, toxum və güclü dimdikləri sayəsində qabıqlı giləmeyvə ilə qidalanırlar. Ağacların və budaqların sərt qabıqları altında gizlənmiş böcəkləri başı aşağı vəziyyətdə ovlayırlar. Çoxalma dövründə ərazilərini güclü qoruyurlar. Digər zamanlarda qrup halında müşahidə olunurlar. Qırğılar tərəfindən ovlanır və bəzi quşları tərəfindən yumurtaları zərər görürlər. Oturaq növdür.
Sayı
Dünya üzrə böyük saya malikdir. Avropada ehtimal olunan sayı 22,000 - 91,000 cütdür. Azərbaycanda, o cümlədən Naxçıvan Muxtar Respublikasının əra zisində qayalıq hissəsinin daha çox olduğunu nəzərə alaraq ərazisində 2 - 3 km2 -də 2 - 4 cütün yayıldığı ehtimal olunur. Azərbaycanda sayı bizim tərəfdən 100 - 500 arasında qıymətləndirilir.
Azalma səbəbləri
Davamsız otarma və nəticədə qayalıqların deqradasiyası səbəb ola bilər.
Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər: Yaşadığı bəzi ərazilərin milli park və yasaqlığın tərkibində olması eləcə də Naxçıvanın MR-in “Qırmızı kitabı”na daxil edilməsini faydalı hesab etmək olar. Avropa mühafizə statusuna, Bern konvensına daxil edilmişdir.
Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər: Yaşayış ərazilərində otarmanın, yol çəkiminin və texnikanın hərəkətinin məhdudlaşdırılması faydalı ola bilər
İstinadlar
. 2013-07-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-11.
Heyvanlar ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın.
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QIRMIZI KİTABI FAUNA, II NƏŞR. 179 səh, Böyük qayalıq sittası.
Avqust 12, 2021
böyük, qayalıq, sittası, sitta, tephronota, phytoseiidae, fəsiləsinin, sitta, cinsinə, heyvan, növü, sitta, tephronotaelmi, təsnifataləmi, heyvanlaryarımaləm, eumetazoylarbölmə, ikitərəflisimmetriyalılaryarımbölmə, sonağızlılartip, xordalılaryarımtip, onurğalı. Boyuk qayaliq sittasi lat Sitta tephronota phytoseiidae fesilesinin sitta cinsine aid heyvan novu Boyuk qayaliq sittasiSitta tephronotaElmi tesnifatAlemi HeyvanlarYarimalem EumetazoylarBolme IkitereflisimmetriyalilarYarimbolme SonagizlilarTip XordalilarYarimtip OnurgalilarSinif QuslarYarimsinif YenidamaqlilarDeste SercekimilerYarimdeste Oxuyan sercelerInfradeste PasseridaFesileustu CerthioideaFesile Sittidae Sittidae Lesson 1828 Cins SittaNov Boyuk qayaliq sittasiElmi adiSitta tephronota Sharpe 1872VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 563030NCBI 589703Azerbaycanda tehlukede olan quslar siyahisina daxil edilmisdir 1 Mundericat 1 Tesviri 2 Yayilmasi 3 Heyat terzi 4 Sayi 5 Azalma sebebleri 6 IstinadlarTesviri RedakteKicik qayaliq sittasindan daha boyuk olub Goz arxasindaki qara xett daha nezerecarpan olmaqla gozun gerisinde genislenir ve boyun yanlarina dogru uzanir Qara surmenin qasin kenarlari agdir Qayaya qonmus halda arxadan baxildiqda bu qara xetler boyunun iki yaninda birden gorunur Ayaqlari ve quyrugu qisadir Alini ve tepe hissesi daha tund rengli olub bel terefi boz alt terefleri ag quyruga dogru narinci rengli lelekler olur Disi ve erkek bir birine benzeyir yalniz quyruqalti renginde mueyyen ferqlilik musahide olunur Monoqamdir cutlerin yuvalama saheleri bir birinden aralidir Yuvasini qayalarda qurur on terefini palciqla suvayir Yuvanin yerden yuksekliyi 1 30 m olur Yuvanin agirligi 3 5 kq den 18 kq e qeder ola biler Yuva tuk ot ve palciqdan hazirlanir hem erkek hem de disi uzun muddet yuvanin hazirlanmasinda istirak edirler Disi aprel ayi ile iyun ayinin sonu arasinda 5 7 yumurta qoyur Kurtyatma muddeti 12 18 gundur Yalniz disi kurte yatir ve bu muddet yuvadab cixmir erkek onu yedizdirir Lakin balalari birlikde boyudurler Balalar 21 27 gune catanda yeni mayin ortasi iyunun sonunda ucmaga baslayirlar Ancaq sentyabr ayina qeder yuvadan ayrilmirlar Omurleri 2 3 5 ildir 10 ile qeder yasayani da qeyde alinmisdir Elmi adindaki tephronotus sozu boyuk ehtimalla Yunanca tephra kul rengi notus kurek sozlerinden emele gelmis ve kureyi kulrengli menasini verer Yayilmasi RedakteNov dunya uzre boyuk yayilma arealina malik olub Serqi Turkiyeden Pakistan ve Simali Hindistana qeder yayilmisdir o cumleden Merkezi Asiyani ve Cenubi Qafqazi ehate edir Azerbaycanda Kicik Qafqaz daglarinda Zengilan Qubadli rayonlarinda Zuvand yaylalasinda Naxcivan Muxtar Respunlikasinin butun yuksek qayaliqlarinda musahide olunur Heyat terzi RedakteAdeten 1000 m den asagi enmir Bezen 500 700 m eki qayaliqli erazilerde de musahide olunurlar 2000 m e qeder qayaliqlarda ve daglarin mese olmayan yamaclarinda yasayirlar Herden meselerin kenarlarina ve agacli sahelere de girirler Bocek toxum ve guclu dimdikleri sayesinde qabiqli gilemeyve ile qidalanirlar Agaclarin ve budaqlarin sert qabiqlari altinda gizlenmis bocekleri basi asagi veziyyetde ovlayirlar Coxalma dovrunde erazilerini guclu qoruyurlar Diger zamanlarda qrup halinda musahide olunurlar Qirgilar terefinden ovlanir ve bezi quslari terefinden yumurtalari zerer gorurler Oturaq novdur Sayi RedakteDunya uzre boyuk saya malikdir Avropada ehtimal olunan sayi 22 000 91 000 cutdur Azerbaycanda o cumleden Naxcivan Muxtar Respublikasinin era zisinde qayaliq hissesinin daha cox oldugunu nezere alaraq erazisinde 2 3 km2 de 2 4 cutun yayildigi ehtimal olunur Azerbaycanda sayi bizim terefden 100 500 arasinda qiymetlendirilir Azalma sebebleri RedakteDavamsiz otarma ve neticede qayaliqlarin deqradasiyasi sebeb ola biler Qorunmasi ucun qebul edilmis tedbirler Yasadigi bezi erazilerin milli park ve yasaqligin terkibinde olmasi elece de Naxcivanin MR in Qirmizi kitabi na daxil edilmesini faydali hesab etmek olar Avropa muhafize statusuna Bern konvensina daxil edilmisdir Qorunmasi ucun meslehet gorulmus tedbirler Yasayis erazilerinde otarmanin yol cekiminin ve texnikanin hereketinin mehdudlasdirilmasi faydali ola bilerIstinadlar Redakte Azerbaycanda tehlukede olan quslar 2013 07 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 06 11 Heyvanlar ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin AZERBAYCAN RESPUBLIKASININ QIRMIZI KITABI FAUNA II NESR 179 seh Boyuk qayaliq sittasi Menbe https az wikipedia org w index php title Boyuk qayaliq sittasi amp oldid 5723500, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
