fbpx
Wikipedia

Builər

Builər, bueylər, buyailər, buçjunlar, bujaolar, puyilər, pumanlar (özlərini buxqyaix, hərfi mənada – insan adlandırırlar; Çin dilində buyiszular, qədim adları çjunszya, tuszya– yerli; iszular, bendilər, şuyxular) — Cənubi və Cənub-Qərbi Çində çjuandun xalqlarından biri.

Yayılmaları

 
Şitu kəndində bui etnik azlığının yerləşməsi

Əsasən, bui və myao xalqlarının Syannan və Syansi muxtar qəzalarında (Quyçjou əyaləti), həmçinin Yunnan və Sıçuan əyalətlərində yaşayırlar. Sayları Çində 3,3 mln. nəfər (2005), Vyetnamda 2 min nəfərdir. Builər tay dillərinə aid, cənub, mərkəz və qərb dialektləri olan bui dilində danışırlar; Çin dili də yayılmışdır.

Yazısı 1956-cı ildən latın qrafikası əsasındadır, bundan əvvəl Çin yazısını tətbiq etmək cəhdləri olmuşdur. Ənənəvi inanclarını saxlayırlar, dindarların bir qismi xristiandır (19-cu əsrin sonlarından). Builər mənşə, dil və özlərinə verdikləri ad baxımından çjuanlara yaxındırlar. Qədimdə çjuanlar, taylar və digərləri ilə yanaşı sioular, loyuelər, bayyuelər, eramızın 1-ci minilliyinin sonlarından manlyaolar, lilyaolar, 2-ci minilliyin ortalarından çjunszyalar, çjunszyamyaolar və s. adlar altında məlum olmuşlar. Ənənəvi mədəniyyətləri Şərqi Asiya xalqları üçün səciyyəvidir.

Kənd təsərrüfatı

 
Bui qadını öz evinin önündə

Əsas məşğuliyyətləri terraslı suvarma əkinçiliyidir. Hörmə, toxuculuq, batik istehsalı, tikmə (insan, gül, heyvan təsvirləri), daş və ağac üzərində oyma, dəmirçilik inkişaf etmişdir. Kişi və qadın geyimləri: kofta, yaxud gödəkcə və şalvar, çalma, gümüş bəzək əşyaları; paltarlarında göy rəng üstünlük təşkil edir. Beyyandanşan rayonunda qadın geyimlərində yaş fərqləri saxlanılmışdır: qızlarda –şalvar və enli kəmərlə bağlanan qısa xələt, hörükləri başlarının ətrafına bərkidilir; qadınlarda tikişsiz uzun yubka və baş örtüyü.

Sınaq nikahı adəti saxlanılmışdır: ilk uşağı dünyaya gələnədək qadın valideynlərinin evində yaşayır, uşaqsız nikahlar isə pozulur. Ruhların və əcdadların kultları inkişaf etmişdir. Hər kənddə toyuq içalatı əsasında gələcəkdən xəbər verən falçı var. Bayramları ümumçin bayramlarıdır, əsas bayramları – Yeni ildir. Qoşa rəqs-pantomimalar yayılmışdır. 19–20-ci əsrlərdə ağacdan düzəldilmiş maskalar da çıxış edən aktyorlarla musiqili dram formalaşmışdır.

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. Builər// Büssel – Çimli-podzol torpaqlar / baş red. M.K. Kərimov. — Azərbaycan Milli Ensiklopediyası. — Bakı: “Azərbaycan Milli Ensiklopediyası” Elmi Mərkəzi, 2014. — 25 cilddə. — V  cild. — Səhifələrin sayı:  592. — Səh.: 56. — 25 000 nüsx. — ISBN 978-9952-441-10-9.

Xarici keçidlər

  • Builər etnik azlıqlar
  • Çin dövlətində etnik qrupların xəritədə yerləşməsi 2016-01-01 at the Wayback Machine

builər, bueylər, buyailər, buçjunlar, bujaolar, puyilər, pumanlar, özlərini, buxqyaix, hərfi, mənada, insan, adlandırırlar, çin, dilində, buyiszular, qədim, adları, çjunszya, tuszya, yerli, iszular, bendilər, şuyxular, cənubi, cənub, qərbi, çində, çjuandun, xa. Builer bueyler buyailer bucjunlar bujaolar puyiler pumanlar ozlerini buxqyaix herfi menada insan adlandirirlar Cin dilinde buyiszular qedim adlari cjunszya tuszya yerli iszular bendiler suyxular Cenubi ve Cenub Qerbi Cinde cjuandun xalqlarindan biri 1 Mundericat 1 Yayilmalari 2 Kend teserrufati 3 Hemcinin bax 4 Istinadlar 5 Xarici kecidlerYayilmalari Redakte Situ kendinde bui etnik azliginin yerlesmesi Esasen bui ve myao xalqlarinin Syannan ve Syansi muxtar qezalarinda Quycjou eyaleti hemcinin Yunnan ve Sicuan eyaletlerinde yasayirlar Saylari Cinde 3 3 mln nefer 2005 Vyetnamda 2 min neferdir Builer tay dillerine aid cenub merkez ve qerb dialektleri olan bui dilinde danisirlar Cin dili de yayilmisdir 1 Yazisi 1956 ci ilden latin qrafikasi esasindadir bundan evvel Cin yazisini tetbiq etmek cehdleri olmusdur Enenevi inanclarini saxlayirlar dindarlarin bir qismi xristiandir 19 cu esrin sonlarindan Builer mense dil ve ozlerine verdikleri ad baximindan cjuanlara yaxindirlar Qedimde cjuanlar taylar ve digerleri ile yanasi sioular loyueler bayyueler eramizin 1 ci minilliyinin sonlarindan manlyaolar lilyaolar 2 ci minilliyin ortalarindan cjunszyalar cjunszyamyaolar ve s adlar altinda melum olmuslar Enenevi medeniyyetleri Serqi Asiya xalqlari ucun seciyyevidir 1 Kend teserrufati Redakte Bui qadini oz evinin onunde Esas mesguliyyetleri terrasli suvarma ekinciliyidir Horme toxuculuq batik istehsali tikme insan gul heyvan tesvirleri das ve agac uzerinde oyma demircilik inkisaf etmisdir Kisi ve qadin geyimleri kofta yaxud godekce ve salvar calma gumus bezek esyalari paltarlarinda goy reng ustunluk teskil edir Beyyandansan rayonunda qadin geyimlerinde yas ferqleri saxlanilmisdir qizlarda salvar ve enli kemerle baglanan qisa xelet horukleri baslarinin etrafina berkidilir qadinlarda tikissiz uzun yubka ve bas ortuyu 1 Sinaq nikahi adeti saxlanilmisdir ilk usagi dunyaya gelenedek qadin valideynlerinin evinde yasayir usaqsiz nikahlar ise pozulur Ruhlarin ve ecdadlarin kultlari inkisaf etmisdir Her kendde toyuq icalati esasinda gelecekden xeber veren falci var Bayramlari umumcin bayramlaridir esas bayramlari Yeni ildir Qosa reqs pantomimalar yayilmisdir 19 20 ci esrlerde agacdan duzeldilmis maskalar da cixis eden aktyorlarla musiqili dram formalasmisdir 1 Hemcinin bax RedakteBubilerIstinadlar Redakte 1 2 3 4 5 Builer Bussel Cimli podzol torpaqlar bas red M K Kerimov Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2014 25 cildde V cild Sehifelerin sayi 592 Seh 56 25 000 nusx ISBN 978 9952 441 10 9 Xarici kecidler RedakteBuiler etnik azliqlar Cin dovletinde etnik qruplarin xeritede yerlesmesi Arxivlesdirilib 2016 01 01 at the Wayback Machine Menbe https az wikipedia org w index php title Builer amp oldid 5968826, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.