Bozlu (Laçın)
Bozlu — Azərbaycan Respublikasının Laçın rayonu Bozlu kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.
Bozlu | |
---|---|
39°41′44″ şm. e. 46°19′50″ ş. u. | |
Ölkə | Azərbaycan |
Rayon | Laçın rayonu |
Tarixi və coğrafiyası | |
Mərkəzin hündürlüyü | 1.501 m |
Saat qurşağı | |
1992-ci ildə Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilib.
1 dekabr 2020-ci ildə Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.
Toponimikası
Kənd Minkənd çayının (Həkəri çayının qolu) sol sahilində, Qarabağ yaylasındadır. Keçmış adı Bozlu Ağcakənd olmuşdur. XVIII əsrdə Dərələyəz mahalından gəlib burada məskunlaşmış bozlu (bozulu) tayfasının adındandır. XIX əsrdə kəndin əhalisi hazırda Bozlu gövŞəni, Bozlu copu (Minkəndin qərbində) adlanan yerdən Minkənd çayının sol sahilindəki indiki yerə köçmüşdür. Etnotoponimdir.
Tarixi
Həkəri çayının Minkənd qolunun axarı istiqamətində, rayon mərkəzindən 38–40 km məsafədə, dəniz səviyyəsindən 1500-1510 metr yüksəklikdə məhsuldar və münbit vadidə yerləşir. Laçın–Minkənd yolu kəndin ortasından keçərək kəndi iki hissəyə ayırır. Bozlu kəndinin adı işğaldan sonra ermənilər tərəfindən hələlik dəyişdirilməmişdir. Tarixi baxımdan Bozlu kəndinin ərazisi tam tədqiq edilməsə də, bu ərazidə albanlara aid daş fiqurların çoxluğu, orta əsrlərə aid su dəyirmanının mövcudluğu və qədim alban kilsəsi, coxsaylı qədim yaşayış məskənləri olmuş mağaralar diqqət çəkir. Bu kənd Mirik, Kamallı, Çıraqlı və Əhmədli kəndləri ilə əhatələnmişdir.
Bozlunu Mirik kəndinin ərazisi ilə birləşdirən Mahmudun körpüsü də burada yerləşir. Kənd Ermənistan tərəfindən işğal edildikdən sonra bu kəndin fərdi yaşayış evlərinin 40%-ə qədərini və Bozlu yağ-süd zavodunu tamamilə söküblər. 2003-cü ildə işğalşılar Ermənistanın Gorus rayonundan bir neçə xaç daşı gətirərək Bozlu kəndinin şimalında qəbristanlıq ərazisində basdırıblar.
Boz sözü bildiyimiz kimi, təmiz türk mənşəli söz olmuş, sərt, dönməz, mərd və sairə kimi anlamlarda işlənmişdir. Ulus isə yurd, yer anıamındadır. Boz adı ilə bağlı istətər digər türk dövlətlərində , istərsə də Azərbaycanda bir sira adlar mövcuddur. Məsələn, Bozalqan, Bozgüney, Bozdağ, bozqir, bozqurd, Bozdağan və sairə. Hətta , Quzey Azərbaycanın Laçın rayonu ərazisində olduğu kimi,Güney Azərbaycanda / Urmiyada Bozlu kəndi, Türkyədə bir çox yerlədə Bozlu, Bozluca kəndləri ve yer adları, eyni zamanda , Suriyanın Türkmənlər yaşadığı Hama-Humus bölgələrdində Bozlu adında 2 kənd, Bozluca adında kənd və Şərəfli obası adında yer də müvcuddur. Boz uluslar böyük bir tayfa olmus, zaman keçdikcə tayfanın özü də müxtəlif qollara bölünərək Güney, Quzey və Qərbi Azərbaycan ərazisinə, Türkiyəyə və eləcə də Suriyanın hazırkı Türkmənlər yaşadığı ərazilərinə köç etmişdir. Kənd Boyuk dərə adlanan yerin yaxınlığında iki təpə arasında yerləsən kicik ovaliq və həmin təpələrin ətəklərində yerləşmişdir. Ovalığı iki hissəyə bölən yola müvafiq olaraq yolun sağ və sol tərəflərində daha yaxın qohumluq əlaqələri olan sülalə,tirələr yerləşmişdirki bunlar Qraflılar və Şərəflilər adlandırılmışlar hər iki tayfanın əsəz özəyı kərkük türkmənlərindən ibarət olmuş, zanan keçdikcə Kərkükdə yaşayan kürdlərlə də qohumlaşma nəticəsində qarışmışlar. Öz növbəsində bu tirələrin tərkibində bir necə nəsil şəcərələri olmuşdur. Qraflılar (Əşrəfilər, Nəsiblər, Əlilərlilər, Əlvəndlilər,Şahverdilər, Şahbazlar). Şərəflilər (Möhsünlər,Təhməzlilər)
Kəndin yerləşdiyi Köhnə kənd adlanan yer zaman zaman boyük dərənin sel suları altında qalması, təbii su mənbələrindən kənarda olması, içməli su təminatının çətin olması və təsərrüfat, bostançılıq, bağçılıq üçün yararsız olması əsas gətirilərək o vaxtkı Sovet hakimiyyət numayəndəliyinə kəndin yeni əraziyə, yaxınlıqda yerləşən Minkənd çay sahillərinə köçürülməsi barədə dəfələrlə müraciət edilmişdir. Həmin ərazilər kolxoz bağları adlanan meyvə bağları olduğundan bu muraciət müsbət qarşılanmamışdır. Lakin 1957-ci ildə kəndə 7 hektarlıq bir ərazi ayrılmışdır amma bu ərazilər də köhnə kəndin yerləşdiyi yerdən heç nə ilə fərqlənmədiyindən kənd sakinləri bu ərazidən imtina etmişdir. Elə həmin ildə kəndin ağsaqqallarının məsləhəti ilə kolxoz bağları adlanan ərazidə kiçik evlərin bünövrəsi qoyaraq yeni kəndin əsası qoyulmuş oldu. Kənd sakinlərinin birgə səyləri və birlikləri nəticəsində kolxoz bağı ləğv edilərək yeni Bozlu kəndinin ərazisi kimi təsdiqlənmişdir. Bu ərazi coğrafi yerinə görə Minkənd cayın sol kənarı boyunca yaşıl vadidə yerləşir. Kəndin su təminatı yaxşılaşdığından kənd günü gündən inkişaf etməyə daha da gözəlləşməyə başlayır. Sonradan kənd ərazisində tikilən Yağ Pendir zavodu bu kəndin daimi içməli su probleminidə həll etmiş oldu. Kəndə Qırxbulaq adlanan bulaqdan su çəkildi.
Köhnə kəndin əsas problemlərindən biri kənddə məktəbin olmaması idi ki, bu yeni kənddə prioritet idi. Belə ki, kənd usaqları ibtdai sinifdən başlayaraq qonşuluqda, kənddən 4–5 km uzaqlıqda yerləşən digər Minkənd və Qarıqışlaq kəndlərində təhsil almaq məcburiyyətində idi.
Sovet hakimiyyətinin sonrakı dönəmində kənddə ibtidai sinif,sonra natamam orta məkəb və daha sonralar isə tam orta məktəb tikilərək kənd sakinlərinin istifadəsinə verilmişdir.
Azərbaycan Respublikası müstəqillik qazandıqdan sonra kəddə yeni məktəb, uşaq bağcası və xəstəxana tikilərək əhalinin istifadəsinə verilmişdir.
Ermənistanın Azərbaycan Respublikasına təcavüzü zamanı Bozlu kəndinin əhalisi də respublikamızın ərazi bütövlüyünün qorunması proseslərində yaxından iştirak etmişdir, ümumilikdə kənd respublikamızın ərazi bütövlüyü uğrunda gedən doyüşlərdə iki şəhid vermiş onlarla müharibə iştirakcısı və əlilləri olmuşdur.
Nəsibov Kamil Balədə oğlu 1946-cı il 8 oktyabrda Laçın rayon Bozlu kəndində anadan olmuşdur, kənd cavanlarından ibarət könüllü özünü müdafiə dəstəsi yaradaraq Laçın batalyonu tərkibində şərəfli döyuş yolu kecmiş və erməni-rus birləşmələrinə qarşı döyüşlərdə öz dəstəsi ilə daim öndə getmişdir. Laçın rayonunun işğalından sonra Kamil Nəsibov öz dəstəsi ilə Suarası adlanan kəndi erməni işğalcilarından azad edərək strateji əhəmiyyəti olan Laçın Şuşa yolunu nəzarət götürmüş, lakin 1992-ci il 28-29 iyulda həmin döyüşlərdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Ağcəbədi rayonunda Ejəli qəbiristanlığında torpağa tapşırılıb. Ölümündən sonra Azərbaycan Respublikasının Milli Qəhrəmanı fəxri adı ilə təltif olunmuşdur. Ailəli idi, 4 övladı var.
Museyibov Museyib Yusif oğlu 1974-cü il 1 fevralda Laçın rayon Bozlu kəndində anadan olmuşdur. 1992-ci ildə ordu sıralarına cağrılmışdır. 1993-cü ildə Cəbrayıl rayonu uğrunda gedən döyüşlərdə ağır yaralanmış həkimlərin səylərinə baxmayaraq həyatını itirmişdir. Ailəli idi. Şəhidlər xiyabanında dəfn edilib.
Hazırda bu kəndin əhalisi 277 ailədən və 992 sakindən ibarətdir. Respublikanin 30 yaxın inzibati ərazisində, 20-yə yaxın rayonda məskunlaşmış məcburi köçkün həyatı yaşayıb. Əsas məskunlaşma Bakı-Sumqayıt ərazisində Masazır, Saray və Ceyranbatan qəsəbələrində yerləşirdi.
Əhalisi
Bozlu kəndinin əhalisi qədimdə köçəri türk tayfası olmuşdur. Bunun sübutlarından biri də qoyunçuluqla məşqul olan köçəri türklərə məxsus adətlərdən biri olan qoç (qoyun, at) daş qəbiristanlığının olmasıdır. Kənd qəbiristanlığında 2 ədəd qoç heykəli var idi. Əhalinin əsas məşğuliyyəti bostançılıq, bağçılıq, heyvandarlıq sahələri idi. Əhalinin yaşayış evləri qara damlardan və sonralar müasirləşən balkonlu kənd evlərdən ibarət idi.
2006-cı ilin statstikasına görə kəndin əhali sayı 550 nəfər olmuşdur.
İqtisadiyyatı
Əsas təsərrüfatı heyvandarlıq idi, aricilig,bostancilig, bagcilig.
İstinadlar
- Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi (2019). "İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı" (PDF) (azərb.). stat.gov.az. 2020-04-16 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-04-16.
- "Bozlu (Laçın)". Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. I. Bakı: "Şərq-Qərb". 2007. 304. ISBN 978-9952-34-155-3.
Xarici keçidlər
- Laçının zəngin təbii ehtiyatları 17 ildir düşmən işğalı altındadır 2011-08-23 at the Wayback Machine
Laçın rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
Kənd ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |