Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Boyaqotu (lat. Rubia) — bitkilər aləminin acıçiçəklilər dəstəsinin boyaqotukimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
| Boyaqotu | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Boyaqotu | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Boyaqotu Azərbaycanda qədim zamanlardan becərilən və xüsusi əhəmiyyət kəsb edən texniki bitkilərdən biridir. Boyaqotu adı ilə tanınan bu bitkidən toxuculuqda qırmızı rəng kimi istifadə edildiyi üçün ona qızıl boya adının verilməsi də təsadüfi deyildir.
Azərbaycanda yabanı halda bitdiyini və toxuculuqda rəng üçün geniş istifadə edildiyini nəzərə alsaq, onun bu ərazidə hələ eramızdan çox-çox əvvəl becərildiyini ehtimal etmək olar. Lakin ilk orta əsrlərdə bu bitkinin Azərbaycanda geniş becərilməsi tamamilə qanunauyğun bir haldır. Bu dövrdə feodalizmin təşəkkülü, şəhərlərin yaranması və inkişafı bu şəhərlərdə toxuculuğun geniş miqyas alması və bununla əlaqədar olaraq rəngə olan tələbat boyaq kökünün daha bol istehsalını tələb edirdi. Ona görə də ölkədə boyaqotu bitkisinin əkin sahəsi də artırdı.
Əsrlər boyu boyaqotu bitkisinin becərilməsində elə bir əsaslı dəyişiklik olmamışdır. Başqa bitkilər kimi, boyaqotu bitkisi xam torpaqda daha çox məhsul verir. Bir qayda olaraq boyaqotu bitkisi əkiləcək sahə əvvəlcədən şumlanaraq vərlərə ayrılırdı. Boyaqotu bitkisinin toxumu qışda ləklərə səpilir və bir neçə il qulluq edilirdi. Bu bitki o qədər də su tələb etmirdi.
Müxtəlif alətlər – bel, balta və s. vasitəsilə bu bitkinin kökü çıxarılır və toplanan məhsul günün altında və ya iri peçlərdə qurudulurdu. Qurudulan boyaq kökü qablara -kisələrə doldurulub istifadə və ya satış üçün xüsusi talvar və ya otaqlarda saxlanılırdı.
Növləri
- Dans. & P.Silva
- Deb & Malick
- Pachom.
- Wall.
- Boiss.
- Wall. ex G.Don
- (H.Lév. & Vaniot) H.Hara
- Decne.
- Z.P.Lei, Y.Y.Zhou & R.W.Wang
- (Willk.) Porta
- Bornm.
- Wall. ex G.Don
- Regel & Maack
- Ehrend.
- Blume ex Decne.
- L.
- Collett & Hemsl.
- Pojark.
- Danin
- Ehrend.
- Pojark.
- Turcz.
- Schrenk
- Hook.f.
- H.S.Lo
- F.C.How ex H.S.Lo
- Boiss. ex Hohen.
- Aiton
- Craib
- Bornm.
- Airy Shaw
- L.E Yang & Z.L.Nie
- (Makino) Makino
- Klotzsch
- D.G.Long
- (Thunb.) Puff
- Hemsl. & Lace
- (Miq.) Miyabe & Kudô
- Pojark.
- Pojark.
- Tschern.
- H.S.Lo
- (Holmboe) Airy Shaw
- Gontsch.
- J.M.Chao
- P.K.Hsiao
- Collett & Hemsl.
- Roxb.
- Ehrend. & Schönb.-Tem.
- Diels
- Capelo, M.Seq. & H.Schaef.
- Hand.-Mazz.
- Griff.
- Z.Ying Zhang
- Diels
- Boiss.
- Bajtenov & Myrz.
- L.
- DC.
- Elmer
- R.Li & H.Li
- Diels
- H.S.Lo
- Ehrend.
- H.S.Lo
- Ehrend.
- Pojark.
- Litv.
- Pojark.
- Banks & Sol.
- H.S.Lo
- B.Fedtsch. ex Pojark.
- E.Pritz.
- Craib
- Kurz
- (Maxim.) Nakai
- (Trevir.) F.Schmidt
- d'Urv.
- ined.
- DC.
- Hook.f.
- Adi boyaqotu (Rubia tinctorum L.)
- Grossh.
- H.S.Lo
- Loes.
- X.F.Wang & C.H.Wang
- Decne.
- Diels
İstinadlar
- Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 47. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
- Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 109.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Boyaqotu lat Rubia bitkiler aleminin acicicekliler destesinin boyaqotukimiler fesilesine aid bitki cinsi BoyaqotuElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad AsteridsKlad Deste AciciceklilerFesile BoyaqotukimilerYarimfesile Triba Cins BoyaqotuBeynelxalq elmi adiRubia L 1753Sekil axtarisiITIS 35144NCBI 25473EOL 29700 Boyaqotu Azerbaycanda qedim zamanlardan becerilen ve xususi ehemiyyet kesb eden texniki bitkilerden biridir Boyaqotu adi ile taninan bu bitkiden toxuculuqda qirmizi reng kimi istifade edildiyi ucun ona qizil boya adinin verilmesi de tesadufi deyildir Azerbaycanda yabani halda bitdiyini ve toxuculuqda reng ucun genis istifade edildiyini nezere alsaq onun bu erazide hele eramizdan cox cox evvel becerildiyini ehtimal etmek olar Lakin ilk orta esrlerde bu bitkinin Azerbaycanda genis becerilmesi tamamile qanunauygun bir haldir Bu dovrde feodalizmin tesekkulu seherlerin yaranmasi ve inkisafi bu seherlerde toxuculugun genis miqyas almasi ve bununla elaqedar olaraq renge olan telebat boyaq kokunun daha bol istehsalini teleb edirdi Ona gore de olkede boyaqotu bitkisinin ekin sahesi de artirdi Esrler boyu boyaqotu bitkisinin becerilmesinde ele bir esasli deyisiklik olmamisdir Basqa bitkiler kimi boyaqotu bitkisi xam torpaqda daha cox mehsul verir Bir qayda olaraq boyaqotu bitkisi ekilecek sahe evvelceden sumlanaraq verlere ayrilirdi Boyaqotu bitkisinin toxumu qisda leklere sepilir ve bir nece il qulluq edilirdi Bu bitki o qeder de su teleb etmirdi Muxtelif aletler bel balta ve s vasitesile bu bitkinin koku cixarilir ve toplanan mehsul gunun altinda ve ya iri peclerde qurudulurdu Qurudulan boyaq koku qablara kiselere doldurulub istifade ve ya satis ucun xususi talvar ve ya otaqlarda saxlanilirdi NovleriDans amp P Silva Deb amp Malick Pachom Wall Boiss Wall ex G Don H Lev amp Vaniot H Hara Decne Z P Lei Y Y Zhou amp R W Wang Willk Porta Bornm Wall ex G Don Regel amp Maack Ehrend Blume ex Decne L Collett amp Hemsl Pojark Danin Ehrend Pojark Turcz Schrenk Hook f H S Lo F C How ex H S Lo Boiss ex Hohen Aiton Craib Bornm Airy Shaw L E Yang amp Z L Nie Makino Makino Klotzsch D G Long Thunb Puff Hemsl amp Lace Miq Miyabe amp Kudo Pojark Pojark Tschern H S Lo Holmboe Airy Shaw Gontsch J M Chao P K Hsiao Collett amp Hemsl Roxb Ehrend amp Schonb Tem Diels Capelo M Seq amp H Schaef Hand Mazz Griff Z Ying Zhang Diels Boiss Bajtenov amp Myrz L DC Elmer R Li amp H Li Diels H S Lo Ehrend H S Lo Ehrend Pojark Litv Pojark Banks amp Sol H S Lo B Fedtsch ex Pojark E Pritz Craib Kurz Maxim Nakai Trevir F Schmidt d Urv ined DC Hook f Adi boyaqotu Rubia tinctorum L Grossh H S Lo Loes X F Wang amp C H Wang Decne DielsIstinadlarLinney K Genera plantarum eorumque characteres naturales secundum numerum figuram situm amp proportionem omnium fructificationis partium 5 Stokholm 1754 S 47 doi 10 5962 BHL TITLE 746 Linnaeus C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 1 S 109 Hemcinin baxBoyaq bitkileri