fbpx
Wikipedia

Birema

Avqust 12, 2021

Birema (qədim yunanca Βιήρης, lat. Birēmis))- finikiyalılar tərəfindən kəşf edildiyi güman edilən qədim döyüş gəmisi. Finikiyalılar biremalardan e.ə. VIII əsrin əvvəli, yunanlar isə e.ə. VIII əsrin sonlarında istifadə etməyə başlamışlar.

Yunan bireması (e.ə VI əsr), Britaniya muzeyində saxlanan Etruriyada tapılmış yunan vazası üzərində şəkil

Hər bir hərbi gəminin sağ və sol tərəflərində iki sıra avar olduğundan, onları birema adlandırırdılar. Birema taranla da təchiz edilirdi. Böyük döyüş qalasına və düşmən gəmisinin gövdəsini dağıtmaq üçün böyük bloka malik ola bilərdi. Biremanın uzunluğu adətən 30–38 m, su tutumu 60-100 ton təşkil edirdi.

Tarixi

Biremalar pentekonterlərin inkişafı nəticəsində yaranmış və daha sonra, triyeralara çevrilmişdilər.

Avarçəkənlərin ikinci təbəqəsinin əlavə edilməsi gəminin müdafiə qabiliyyətini artırdı: biremanı taran etmək üçün əvvəlkindən iki dəfə çox avarın müqavimətini dəf etmək lazım idi.

Avarçəkənlərin sayının iki dəfə artması avarların hərəkətinin sinxronlaşdırılmasına olan tələbləri artırdı. Hər bir avarçəkən avarçəkmə ritmini dəqiq tutmalı idi ki, avarlar bir-birlərinə dolaşmasınlar. Buna görə də, antik dövrdə "qalera qullar"ından demək olar ki, istifadə edilmirdi. Bütün avarçəkənlər azad adamlar idi və müharibə dövründə peşəkar əsgərlər (qoplitlər) ilə eyni maaşı alırdılar. Abordaj zamanı yuxarı sırada oturan avarçəkənlər döyüşdə iştirak edə bilir, aşağı sırada oturanlar isə avar çəkməkdə davam edirdilər.

Qaleralarda qullardan istifadə ənənəsi qədim Roma ilə bağlıdır. E.ə. III əsrdə Pun müharibələri nəticəsində avaraçəkənlərin sayı azaldığından romalılar gəmilərdə qullardan və borclarını ödəmədiyinə görə məhkum olunmuş şəxslərdən avarçəkən qismində istifadə edirdilər. Onlara xüsusi tədris keçirilirdi və həmin şəxslərə müharibə bitdikdən sonra azadlıq verilirdi.

Bu qayıqlar romalılar tərəfindən tez-tez istifadə edilirdi. Yuli Sezarın Britaniyaya ikinci hücumu zamanı da biremalardan istifadə edilmişdi.

Tipləri

Finikiya bireması

Adətən hesab edilir ki, finikiyalılar ilk dəfə biremadan e.ə. VIII əsrin əvvəlində istifadə etmişlər. Dənizçilik tarixində ilk hərbi gəmilər finikiyalılar tərəfindən hazırlanmışdı. Sürəti artırmaq üçün belə gəmilərə ikinci sıra avarlar əlavə edilirdi. İlk belə gəmilər e.ə. 1500-cü ilə aid edilirlər.

İlk hərbi gəmilərdə (moneralar) taran olmurdu. Taran e.ə. IX-VIII əsrlərdə ilk dəfə biremalarda tətbiq edilmişdi.

Finikiya biremasının dar uzun korpusu sanki iki mərtəbədən ibarət idi. Yuxarı “mərtəbə”də sükançılar və əsgərlər yerləşdirilirdi. Gəminin ləpəyə davamlılığını artırmaq üçün finikiyalılar krinolinləri (avarçəkənlərin yerləşdiyi meydança) əsas gövdə səviyyəsinədək endirmişdilər. Üzərinə bürünc çəkilmiş buynuzabənzər taran biremanın əsas silahı sayılırdı. Taxılıb çıxarıla bilən yelkənlər külək olduqda istifadə edilirdi.

Roma bireması

Qədim Romada biremalardan geniş istifadə edilsə də, artıq Birinci Pun Müharibəsinin gedişatı zamanı məlum oldu ki, biremalar taran zərbələrindən yaxşı qorunan hündür gövdəli karfagen kvadriraları ilə mübarizə apara bilmirlər. Buna görə də, bu Karfagen gəmiləri ilə mübarizə aparmaq üçün romalılar kvinkveremlər qayırmağa başladılar. Lakin qeyd edilən epizoda baxmayaraq biremalar daha sonra özlərini göstərə bildilər. e.ə 31-ci ildə Aksi yaxınlığında döyüş zamanı Oktavianın yüngül biremaları özlərinin manevr qabiliyyəti və alışan maddələrdən istifadə sayəsində Antoninin iri gəmilərinə (triyera (trirema), kvinkverem, desemrem)qalib gələ bilmişdilər.

Liburna

Qədim Romada biremanın ən çox istifadə edilən növü olan liburna, çox güman ki, illiriyalı tayfanın adından götürülmüşdü, ancaq görünür ki, yunan nümunəsinə əsaslanırdı. lk liburnalar e.ə 2-ci əsrdə Adriatik dənizində illiriyalı liburna tayfasından olan dəniz quldurlarının gəmisi kimi peyda olmuşdu. Appian yazır ki, məhz buna görə romalılar iki cərgə avarla idarə olunan sürətli gəmiləri liburna adlandırırdılar .

Uzunluğu 23-29 metr, su tutumu 70-90 ton olan bu ikidorlu gəmilər 100-130 adam üçün nəzərdə tutulmuşdular. Onlardan 60-80-i avarçəkənlər idi. Əsgərlər gəminin burun və arxa meydançalarında cəmləşirdilər. Avarçəkənlər bir sırada otururdular. Bir avarı iki nəfər çəkirdi. Biryaruslu biremalardan fərqli olaraq liburnalar həm bir, həm də iki yaruslu ola bilirdilər.

Liburnalardan kəşfiyyat və patrul məqsədilə istifadə edilirdi,, lakin ehtiyac olduqda onlar dayaz yerlərdə döyüşlərdə iştirak edə bilərdilər və ya sahilə desant çıxarmaq üçün istifadə olunurdular. Liburnalar ticarət gəmilərinə və birsıralı döyüş gəmilərinə (bir qayda olaraq, dəniz quldurlarının gəmiləri)qarşı effektiv idi. Dəniz liburnalarından başqa qədim romalılar həm də, çay liburnaları tikirdilər və bu gəmilərdən Reyn, Dunay və Nil kimi çaylarda hərbi məqsədlərlə istifadə edilirdi.

İstinadlar

  1. Lionel Casson, Lionel (December 1, 1995). Ships and Seamanship in the Ancient World. The Johns Hopkins University Press. 57–58. ISBN 978-0-8018-5130-8.
  2. ↑ А.Зорич "Греческий флот. Конструкция и типы кораблей"
  3. ↑ О.Данкир "История парусно-весельного флота"
  4. Финикийский военный корабль
  5. ↑ А.Зорич Римский флот. Конструкция и типы кораблей
  6. ↑ . 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-05-22.
  7. О.Данкир "История парусно-весельного флота"
  8. . 2016-04-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-05-22.

Avqust 12, 2021
birema, qədim, yunanca, Βιήρης, birēmis, finikiyalılar, tərəfindən, kəşf, edildiyi, güman, edilən, qədim, döyüş, gəmisi, finikiyalılar, biremalardan, viii, əsrin, əvvəli, yunanlar, isə, viii, əsrin, sonlarında, istifadə, etməyə, başlamışlar, yunan, bireması, ə. Birema qedim yunanca Bihrhs lat Biremis finikiyalilar terefinden kesf edildiyi guman edilen 1 qedim doyus gemisi Finikiyalilar biremalardan e e VIII esrin evveli yunanlar ise e e VIII esrin sonlarinda istifade etmeye baslamislar 2 Yunan biremasi e e VI esr Britaniya muzeyinde saxlanan Etruriyada tapilmis yunan vazasi uzerinde sekil Her bir herbi geminin sag ve sol tereflerinde iki sira avar oldugundan onlari birema adlandirirdilar Birema taranla da techiz edilirdi Boyuk doyus qalasina ve dusmen gemisinin govdesini dagitmaq ucun boyuk bloka malik ola bilerdi Biremanin uzunlugu adeten 30 38 m su tutumu 60 100 ton teskil edirdi Mundericat 1 Tarixi 2 Tipleri 2 1 Finikiya biremasi 2 2 Roma biremasi 2 3 Liburna 3 IstinadlarTarixi RedakteBiremalar pentekonterlerin inkisafi neticesinde yaranmis ve daha sonra triyeralara cevrilmisdiler Avarcekenlerin ikinci tebeqesinin elave edilmesi geminin mudafie qabiliyyetini artirdi biremani taran etmek ucun evvelkinden iki defe cox avarin muqavimetini def etmek lazim idi Avarcekenlerin sayinin iki defe artmasi avarlarin hereketinin sinxronlasdirilmasina olan telebleri artirdi Her bir avarceken avarcekme ritmini deqiq tutmali idi ki avarlar bir birlerine dolasmasinlar Buna gore de antik dovrde qalera qullar indan demek olar ki istifade edilmirdi Butun avarcekenler azad adamlar idi ve muharibe dovrunde pesekar esgerler qoplitler ile eyni maasi alirdilar Abordaj zamani yuxari sirada oturan avarcekenler doyusde istirak ede bilir asagi sirada oturanlar ise avar cekmekde davam edirdiler Qaleralarda qullardan istifade enenesi qedim Roma ile baglidir E e III esrde Pun muharibeleri neticesinde avaracekenlerin sayi azaldigindan romalilar gemilerde qullardan ve borclarini odemediyine gore mehkum olunmus sexslerden avarceken qisminde istifade edirdiler Onlara xususi tedris kecirilirdi ve hemin sexslere muharibe bitdikden sonra azadliq verilirdi 2 Bu qayiqlar romalilar terefinden tez tez istifade edilirdi Yuli Sezarin Britaniyaya ikinci hucumu zamani da biremalardan istifade edilmisdi Tipleri RedakteFinikiya biremasi Redakte Adeten hesab edilir ki finikiyalilar ilk defe biremadan e e VIII esrin evvelinde istifade etmisler Denizcilik tarixinde ilk herbi gemiler finikiyalilar terefinden hazirlanmisdi Sureti artirmaq ucun bele gemilere ikinci sira avarlar elave edilirdi Ilk bele gemiler e e 1500 cu ile aid edilirler 3 Ilk herbi gemilerde moneralar taran olmurdu Taran e e IX VIII esrlerde ilk defe biremalarda tetbiq edilmisdi 3 Finikiya biremasinin dar uzun korpusu sanki iki mertebeden ibaret idi Yuxari mertebe de sukancilar ve esgerler yerlesdirilirdi Geminin lepeye davamliligini artirmaq ucun finikiyalilar krinolinleri avarcekenlerin yerlesdiyi meydanca esas govde seviyyesinedek endirmisdiler Uzerine burunc cekilmis buynuzabenzer taran biremanin esas silahi sayilirdi Taxilib cixarila bilen yelkenler kulek olduqda istifade edilirdi 4 Roma biremasi Redakte Qedim Romada biremalardan genis istifade edilse de artiq Birinci Pun Muharibesinin gedisati zamani melum oldu ki biremalar taran zerbelerinden yaxsi qorunan hundur govdeli karfagen kvadriralari ile mubarize apara bilmirler Buna gore de bu Karfagen gemileri ile mubarize aparmaq ucun romalilar kvinkveremler qayirmaga basladilar Lakin qeyd edilen epizoda baxmayaraq biremalar daha sonra ozlerini gostere bildiler e e 31 ci ilde Aksi yaxinliginda doyus zamani Oktavianin yungul biremalari ozlerinin manevr qabiliyyeti ve alisan maddelerden istifade sayesinde Antoninin iri gemilerine triyera trirema kvinkverem desemrem qalib gele bilmisdiler 5 Liburna Redakte Qedim Romada biremanin en cox istifade edilen novu olan liburna cox guman ki illiriyali tayfanin adindan 6 goturulmusdu ancaq gorunur ki yunan numunesine esaslanirdi lk liburnalar e e 2 ci esrde Adriatik denizinde illiriyali liburna tayfasindan olan deniz quldurlarinin gemisi kimi peyda olmusdu Appian yazir ki mehz buna gore romalilar iki cerge avarla idare olunan suretli gemileri liburna adlandirirdilar 6 Uzunlugu 23 29 metr su tutumu 70 90 ton olan bu ikidorlu gemiler 100 130 adam ucun nezerde tutulmusdular Onlardan 60 80 i avarcekenler idi Esgerler geminin burun ve arxa meydancalarinda cemlesirdiler Avarcekenler bir sirada otururdular Bir avari iki nefer cekirdi 7 Biryaruslu biremalardan ferqli olaraq liburnalar hem bir hem de iki yaruslu ola bilirdiler 5 Liburnalardan kesfiyyat ve patrul meqsedile istifade edilirdi lakin ehtiyac olduqda onlar dayaz yerlerde doyuslerde istirak ede bilerdiler ve ya sahile desant cixarmaq ucun istifade olunurdular Liburnalar ticaret gemilerine ve birsirali doyus gemilerine bir qayda olaraq deniz quldurlarinin gemileri qarsi effektiv idi Deniz liburnalarindan basqa qedim romalilar hem de cay liburnalari tikirdiler ve bu gemilerden Reyn Dunay ve Nil kimi caylarda herbi meqsedlerle istifade edilirdi 8 Istinadlar Redakte Lionel Casson Lionel December 1 1995 Ships and Seamanship in the Ancient World The Johns Hopkins University Press 57 58 ISBN 978 0 8018 5130 8 1 2 A Zorich Grecheskij flot Konstrukciya i tipy korablej 1 2 O Dankir Istoriya parusno veselnogo flota Finikijskij voennyj korabl 1 2 A Zorich Rimskij flot Konstrukciya i tipy korablej 1 2 Appian Rimskie vojny Sobytiya v Illirii T III 2016 03 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 05 22 O Dankir Istoriya parusno veselnogo flota Sherbakova O E Parusa Ellady Morehodstvo v antichnom mire Korabli antichnosti 2016 04 19 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 05 22 Menbe https az wikipedia org w index php title Birema amp oldid 5722023, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.