Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Beluxa ("Üçbaşlı", "Katun zirvəsi", qaz. Мұзтау Шыңы) — Altay dağlarında ən yüksək zirvə (4509 m), Rusiyanın ən yüksək zirvələrdən biri. Zirvə Ust-Koksin rayonda yerləşir. Beluxa massivindən Rusiya və Qazaxıstan sərhəddi keçir. Dağ yamaclarından Katun çayı başlanğıcını götürür. Bir-birindən gədiklə ayrılan iki zirvəsi var: Qərbi Beluxa (hündürlüyü 4440 m) və Şərqi Beluxa (hündürlüyü 4506 m). Qranit, qneys və metamorfik şistlərdən təşkil olunmuşdur. Altayda müasir buzlaşmanın iri (ümumi sahəsi 70 km²) mərkəzlərindən biridir. Şimal yamacında 2000– 2500 metr hündürlüyədək enən Mönsu, Rodzeviç və Tronov Qardaşları; cənub yamacında 2000 metr hündürlüyədək enən dərə buzlaqları (Berel buzlağı və Katun buzlağı) var. "Beluxa" təbiət parkı Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir.
| Beluxa | |
|---|---|
| qaz. Мұзтау Шыңы | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Dağ sistemi | Altay dağları |
| Mütləq hündürlüyü | 4506 m |
| Nisbi hündürlüyü | 3343 m |
| İlk fəthi | 1914 |
| Yerləşməsi | |
| Ölkələr | |
| Region | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ümumi məlumat
İqlimi
Bölgədə iki meteoroloji stansiya fəaliyyət göstərir. 2050 və 2600 metr hündürlükdə yerləşən məntəqələr Qebler buzlağı yaxınlığında yerləşir. Beluxa dağı bölgəsinin iqlimi sərt, uzun sürən soyuq qış və qısa yaya malikdir. İqlim dağ ətəyindən dağ zirvəsinə doğru qanunauyğun dəyişir. İyul ayının orta temperaturu dərələrdə — +8,3 °С, zirvələrdə isə — +6,3 °С-dir. Yayda Beluxa zirvəsində tez-tez temperatur −20 °С düşür. Qış ayları, (yanvar) temperatur — до −48 °С, mart ayında isə — до −5 °С olur. Bölgə üçün temeratur inversiyası xarakterikdir. İllik yağıntıların miqdarı meteoroloji stansiya ərazilərində 512–533 mm, zirvələrdə 3000–3200 mm (bərk halda) yağıntı düşür.
Çayları və gölləri
Beluxa dağının çayları Katun hövzəsinə daxildir. Əsasən Qebler buzlağından qidalanan çaylar cənub yamacı boyu axır. Bu yamacdan Kuçerla, Akkem, İdeqem çayları öz başlanğıcını götürür. Çaylar əsasən qar, buzlaq və yağış suları ilə qidalanır. Ən yüksək səviyyə yay aylarında, ən aşağı səviyyə soyuq aylarda müşahidə olunur. Göllər daha çox dərin kar və troq dərələrində yerləşir. Buzlaq mənşəli Kuçerlin və Akkem gölləri ərazidə ən böyükdür.
Buzlaqlar
Beluxa dağı və ətraf massivlərdə 169 buzlaq mövcuddur. Ümumi sahəsi 150 km²-dir. Ərazidə Katun silsiləsində olan buzlaqların 50 % yerləşir. Əsas böyük buzlaqlar aşağıdakılardı: Sapojnik buzlağı (uzunluğu −10,5 km), sahəsi 13,2 km², Böyük və Kiçik Berel buzlağı (uzunluğu — 8–10 km), sahəsi 12,5 və 8,9 km².
Şəkillər
-
![image]()
Beluxa dağı və Akkem gölü -
![image]()
Akkem gölü -
![image]()
Beluxa, şimal yamacı -
![image]()
Beluxa dağı. Akkem gölündən görünüş -
![image]()
Beluxa və buzlaq -
![image]()
Zirvənin görünüşü -
![image]()
Boydo dağından Beluxanın görünüşü. 50 km
İstinadlar
- (PDF). 2012-11-13 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-08.
- "Горная страна Алтай". 2014-02-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-11-29.
- Ольга Горских. Достопримечательности Алтая."Типография А. Степанова"
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Beluxa Ucbasli Katun zirvesi qaz Muztau Shyny Altay daglarinda en yuksek zirve 4509 m Rusiyanin en yuksek zirvelerden biri Zirve Ust Koksin rayonda yerlesir Beluxa massivinden Rusiya ve Qazaxistan serheddi kecir Dag yamaclarindan Katun cayi baslangicini goturur Bir birinden gedikle ayrilan iki zirvesi var Qerbi Beluxa hundurluyu 4440 m ve Serqi Beluxa hundurluyu 4506 m Qranit qneys ve metamorfik sistlerden teskil olunmusdur Altayda muasir buzlasmanin iri umumi sahesi 70 km merkezlerinden biridir Simal yamacinda 2000 2500 metr hundurluyedek enen Monsu Rodzevic ve Tronov Qardaslari cenub yamacinda 2000 metr hundurluyedek enen dere buzlaqlari Berel buzlagi ve Katun buzlagi var Beluxa tebiet parki Umumdunya irsi siyahisina daxil edilmisdir Beluxaqaz Muztau ShynyUmumi melumatlarDag sistemi Altay daglariMutleq hundurluyu 4506 mNisbi hundurluyu 3343 mIlk fethi 1914Yerlesmesi49 48 25 sm e 86 35 23 s u Olkeler Rusiya QazaxistanRegion Altay RespublikasiBeluxa Vikianbarda elaqeli mediafayllarUmumi melumatIqlimi Beluxa yayda Bolgede iki meteoroloji stansiya fealiyyet gosterir 2050 ve 2600 metr hundurlukde yerlesen menteqeler Qebler buzlagi yaxinliginda yerlesir Beluxa dagi bolgesinin iqlimi sert uzun suren soyuq qis ve qisa yaya malikdir Iqlim dag eteyinden dag zirvesine dogru qanunauygun deyisir Iyul ayinin orta temperaturu derelerde 8 3 S zirvelerde ise 6 3 S dir Yayda Beluxa zirvesinde tez tez temperatur 20 S dusur Qis aylari yanvar temperatur do 48 S mart ayinda ise do 5 S olur Bolge ucun temeratur inversiyasi xarakterikdir Illik yagintilarin miqdari meteoroloji stansiya erazilerinde 512 533 mm zirvelerde 3000 3200 mm berk halda yaginti dusur Caylari ve golleri Beluxa daginin caylari Katun hovzesine daxildir Esasen Qebler buzlagindan qidalanan caylar cenub yamaci boyu axir Bu yamacdan Kucerla Akkem Ideqem caylari oz baslangicini goturur Caylar esasen qar buzlaq ve yagis sulari ile qidalanir En yuksek seviyye yay aylarinda en asagi seviyye soyuq aylarda musahide olunur Goller daha cox derin kar ve troq derelerinde yerlesir Buzlaq menseli Kucerlin ve Akkem golleri erazide en boyukdur Buzlaqlar Beluxa dagi ve etraf massivlerde 169 buzlaq movcuddur Umumi sahesi 150 km dir Erazide Katun silsilesinde olan buzlaqlarin 50 yerlesir Esas boyuk buzlaqlar asagidakilardi Sapojnik buzlagi uzunlugu 10 5 km sahesi 13 2 km Boyuk ve Kicik Berel buzlagi uzunlugu 8 10 km sahesi 12 5 ve 8 9 km SekillerBeluxa dagi ve Akkem golu Akkem golu Beluxa simal yamaci Beluxa dagi Akkem golunden gorunus Beluxa ve buzlaq Zirvenin gorunusu Boydo dagindan Beluxanin gorunusu 50 kmIstinadlar PDF 2012 11 13 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 03 08 Gornaya strana Altaj 2014 02 23 tarixinde Istifade tarixi 2017 11 29 Olga Gorskih Dostoprimechatelnosti Altaya Tipografiya A Stepanova