Başqırd üsyanı — 1704-1711-ci illər arasında davam edən başqırdların 18 və 19-cu əsrlərdə Çar Rusiyasına qarşı ən uzun davam edən silahlı mübarizəsidir.
1704-cü ildə Başqırdıstandakı vergiyığanlar yeni bir fərman ilə çıxış etdilər.
Yeni fərmanda 72 yeni vergi öz yerini almışdı. Bu vergilər isə əsasən mollalara,məscidlərə və ibadət üçün məscidə gələnlərə şamil olunurdu. Bundan başqa, fərmanda yeni məscidlərin artıq kilsə formasında tikilməsi və yaxudda kilsənin nəzdində yerləşməsi nəzərdə tutulmuşdu. Bu isə çarlıq tərəfindən ərazinin dini tərkibini dəyişmək məqsədi ilə atılan addım adlandırılırdı. Ruslar həmçinin Şimal müharibəsi üçün 20,000 at və 4,000 piyada istəmişdi.
Üsyanın başlanması
Üsyan 1704-cü ilin yayında başlandı. 1705-ci ilin başlanğıcından etibarən fərmandakı tələbləri yerinə gətirmək üçüçn Sergeyev çarlıq tərəfindən Ufaya göndərildi. O, bura gələn kimi atları tələb etməyə başladı. İğtişaşlardan sonra 5,000 at verməyə razı oldular. Lakin Başqırdlar vergiləri ödəməyi heç bir halda qəbul etmədilər. Kazan dəmir yolları Düme İşkıyevin başçılıq etdiyi üsyançılar tərəfindən idarə edilməyə başlandı. İman Batırın dəstəsi isə Noqay yolundakı malikanələrdən birini ələ keçirdi. Başqırd üsyançılar, 1706-cı ilin yazında Moskvaya Dümada səkkiz seçilmiş başqırd tərəfindən Dümən İşkeev başçılıq etdiyi ərizə ilə çara müraciət etməyi təklif etdi. Lakin çar hökuməti təklifi rədd etdi. Dümən İşkeev asıldı. Digərləri isə tutuldu. Bunu öyrənən başqırdlar döyüşməyə davam etdilər.
Üsyanın böyüməsi
1707-ci ilin payızında hərəkat geniş vüsət almağa başladı. Üsyançılar dekabrda Kama çayını keçdilər və bununlada Kunqur,Vyatka və Kazan bölgələri də üsyana qoşuldu.
Rusiya vətəndaşlığını ləğv edən Başqırd feodal elitası Başqır Xanlığının Türkiyə və Krım xanlığı ilə bağlı vassal əlaqəsini yaratmağa çalışdı.
1708-ci ilin əvvəlində Hökumət Şahzadə Xovanskinin rəhbərlik etdiyi üsyançıları cəzalandırdı. 1708-ci ilin aprel-may aylarında üsyançılar Bulavin üsyançıları və Donun kazakları ilə təmas qurmağa başladılar. 1708-ci ilin mayında hökumət Başqırdlara danışıqlara başlamağı təklif etdi. Xovanski hökumət adından üsyançıların bağışlanmasını və yerli hakimiyyət orqanlarına qarşı şikayətlərini nəzərdən keçirəcəyini vəd etdi. Başqırdlar döyüşü dayandırmağa razılaşdılar.
Uraldakı üsyanlar
1709-cu ilin yazında Sibir və Şərqi Noqay yollarında qiyamlar başladı. Transural bölgəsində üsyana Aldar və İsyancildinim Urakami Yuldaşbayeva rəhbərlik edirdi. Əsgərlər qaraqalpaqlarla əlaqə qurdular və onlarla birgə İset, Miass və Teça hövzələrində Başqırd torpağında qalalar, qəsəbələr, zavodlar, monastırlar və kəndlərə hücum etdilər. 1710-cu ildə üsyan hələ də davam etdi.
Son mərhələ 1711-ci ildə Başqırdıstanın mərkəzində mübarizə aparmaq cəhdi ilə xarakterizə olunur. Təşəbbüs Başqırdlar Noqay və Kazandan olan üsyançılardan gəldi. Bu üsyan sonlandırıldı, amma imperator hökuməti bəzi güzəştlərə getdi.
Nəticə
İmperator hökuməti Başqırdların üstünlük hüquqlarını təsdiqləməyə, yeni vergiləri ləğv etməyə, yerli hakimiyyət orqanlarının zülmünü və şiddətini pisləməyə məcbur oldu. 1711-ci ilin sonunda bölgədə mübarizə dayandı. Başqırdların səfirliyi 1725-ci ilə qədər imperatora sadiq qaldı. Qələbə Pirr idi, insan və maddi itkilər böyük oldu.
Linklər
, Russian-language article in Bashkortostan: A Brief Encyclopedia. English translation from Google Translate.
, Russian-language article "Bashkortostan within the Russian State". English translation from Google Translate.
İstinadlar
Bashkir Rebellion 1662-1664 Biennium — in the Bashkir Encyclopedia
Akmanov, I.G. Башкирские восстания XVII—начала XVIII вв. [Bashkir Rebellion 17th — Beginning of the 18th Century]. - Ufa Kitap, 1998.
Akmanov, I.G. Башкирия в составе Российского государства в XVII—первой половине XVIII в. [Bashkortostan within the Russian state in the 17th — the first half of the 18th century]. - Sverdlovsk: in the Urals. University Press, 1991.
Avqust 12, 2021
başqırd, üsyanı, 1704, 1711, başqırd, üsyanı, 1704, 1711, illər, arasında, davam, edən, başqırdların, əsrlərdə, çar, rusiyasına, qarşı, uzun, davam, edən, silahlı, mübarizəsidir, başqırd, üsyanıtarix, 1704, 1711yeri, başqırdıstan, çar, rusiyasınəticəsi, üsyan,. Basqird usyani 1704 1711 ci iller arasinda davam eden basqirdlarin 18 ve 19 cu esrlerde Car Rusiyasina qarsi en uzun davam eden silahli mubarizesidir Basqird usyaniTarix 1704 1711Yeri Basqirdistan Car RusiyasiNeticesi Usyan yatirildi Basqirdlar Rusiya Carligi terefinden surgune meruz qoyuldu Munaqise terefleriCar Rusiyasi Basqird usyancilarKomandan lar I Pyotr Pyotr Xovanski Sergeyev Dume Iskiyev Eldar Isyangildin Iman Batir Kusyum Tulyekev Xazi Agqusarov Urakay YoldasbayevTereflerin quvvesibilinmir bilinmirOlenler ve yaralananlarbilinmir lakin cox oldugu guman olunur bilinmir Mundericat 1 Sebebleri 2 Usyanin baslanmasi 3 Usyanin boyumesi 4 Uraldaki usyanlar 5 Netice 6 Linkler 7 IstinadlarSebebleri Redakte1704 cu ilde Basqirdistandaki vergiyiganlar yeni bir ferman ile cixis etdiler Yeni fermanda 72 yeni vergi oz yerini almisdi Bu vergiler ise esasen mollalara mescidlere ve ibadet ucun mescide gelenlere samil olunurdu Bundan basqa fermanda yeni mescidlerin artiq kilse formasinda tikilmesi ve yaxudda kilsenin nezdinde yerlesmesi nezerde tutulmusdu Bu ise carliq terefinden erazinin dini terkibini deyismek meqsedi ile atilan addim adlandirilirdi Ruslar hemcinin Simal muharibesi ucun 20 000 at ve 4 000 piyada istemisdi Usyanin baslanmasi RedakteUsyan 1704 cu ilin yayinda baslandi 1705 ci ilin baslangicindan etibaren fermandaki telebleri yerine getirmek ucucn Sergeyev carliq terefinden Ufaya gonderildi O bura gelen kimi atlari teleb etmeye basladi Igtisaslardan sonra 5 000 at vermeye razi oldular Lakin Basqirdlar vergileri odemeyi hec bir halda qebul etmediler Kazan demir yollari Dume Iskiyevin basciliq etdiyi usyancilar terefinden idare edilmeye baslandi Iman Batirin destesi ise Noqay yolundaki malikanelerden birini ele kecirdi Basqird usyancilar 1706 ci ilin yazinda Moskvaya Dumada sekkiz secilmis basqird terefinden Dumen Iskeev basciliq etdiyi erize ile cara muraciet etmeyi teklif etdi Lakin car hokumeti teklifi redd etdi Dumen Iskeev asildi Digerleri ise tutuldu Bunu oyrenen basqirdlar doyusmeye davam etdiler Usyanin boyumesi Redakte1707 ci ilin payizinda herekat genis vuset almaga basladi Usyancilar dekabrda Kama cayini kecdiler ve bununlada Kunqur Vyatka ve Kazan bolgeleri de usyana qosuldu Rusiya vetendasligini legv eden Basqird feodal elitasi Basqir Xanliginin Turkiye ve Krim xanligi ile bagli vassal elaqesini yaratmaga calisdi 1708 ci ilin evvelinde Hokumet Sahzade Xovanskinin rehberlik etdiyi usyancilari cezalandirdi 1708 ci ilin aprel may aylarinda usyancilar Bulavin usyancilari ve Donun kazaklari ile temas qurmaga basladilar 1708 ci ilin mayinda hokumet Basqirdlara danisiqlara baslamagi teklif etdi Xovanski hokumet adindan usyancilarin bagislanmasini ve yerli hakimiyyet orqanlarina qarsi sikayetlerini nezerden kecireceyini ved etdi Basqirdlar doyusu dayandirmaga razilasdilar Uraldaki usyanlar Redakte1709 cu ilin yazinda Sibir ve Serqi Noqay yollarinda qiyamlar basladi Transural bolgesinde usyana Aldar ve Isyancildinim Urakami Yuldasbayeva rehberlik edirdi Esgerler qaraqalpaqlarla elaqe qurdular ve onlarla birge Iset Miass ve Teca hovzelerinde Basqird torpaginda qalalar qesebeler zavodlar monastirlar ve kendlere hucum etdiler 1710 cu ilde usyan hele de davam etdi Son merhele 1711 ci ilde Basqirdistanin merkezinde mubarize aparmaq cehdi ile xarakterize olunur Tesebbus Basqirdlar Noqay ve Kazandan olan usyancilardan geldi Bu usyan sonlandirildi amma imperator hokumeti bezi guzestlere getdi Netice RedakteImperator hokumeti Basqirdlarin ustunluk huquqlarini tesdiqlemeye yeni vergileri legv etmeye yerli hakimiyyet orqanlarinin zulmunu ve siddetini pislemeye mecbur oldu 1711 ci ilin sonunda bolgede mubarize dayandi Basqirdlarin sefirliyi 1725 ci ile qeder imperatora sadiq qaldi Qelebe Pirr idi insan ve maddi itkiler boyuk oldu Linkler Redakte Vosstanie 1704 11 Russian language article in Bashkortostan A Brief Encyclopedia English translation from Google Translate Bashkiriya v sostave russkogo gosudarstva Russian language article Bashkortostan within the Russian State English translation from Google Translate Istinadlar RedakteBashkir Rebellion 1662 1664 Biennium in the Bashkir Encyclopedia 1 Ustiugov NV Bashkir rebellion 1662 1664 gg To Sat Historical Records Vol 24 Moscow 1947 Akmanov I G Bashkirskie vosstaniya XVII nachala XVIII vv Bashkir Rebellion 17th Beginning of the 18th Century Ufa Kitap 1998 Akmanov I G Bashkiriya v sostave Rossijskogo gosudarstva v XVII pervoj polovine XVIII v Bashkortostan within the Russian state in the 17th the first half of the 18th century Sverdlovsk in the Urals University Press 1991 Menbe https az wikipedia org w index php title Basqird usyani 1704 1711 amp oldid 5546970, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.svg.html){kind=link}