1916-cı ildə Bakıda ən vacib ərzaq mallarının qiymətləri xeyli bahalaşmışdı. Altı nəfər möhtəkir ət ticarəti məqsədilə sindikat yaratmışdı. Bu sindikat Türkmənistandan qoyun gətirib, bazarlarda baha qiymətə satırdı. Qıtlıq başlamış, bazarda qiymətlər 4–5 dəfə artmışdı. 1916-cı ildə çörəyin qiyməti 1914-cü ilə nisbətən 266 faiz artmışdı. Un, düyü, çörək, ət, toyuq, yumurta, göyərti və başqa ərzaq mallarının qiymətləri yüksək idi. Südün qiyməti 305 faiz, ətin qiyməti 327 faiz, düyünün qiyməti 355 faiz, ərinmiş yağın qiyməti isə 520 faiz artmışdı. Şəhərdə əhalinin yoxsul təbəqələri içərisində acından ölmə halları da çoxalmışdı. Buğda olmadığından şəhərdə dəyirmanların çoxu işləmirdi. Nəticə də 1916-cı ilin fevral ayının 14-də Bakıda aclıqdan təngə gələn qadınların güclü çıxışı – məşhur "Babiyi bunt"- qiyamı baş verdi. Bu, Zaqafqaziyada qadınların ilk çıxışı idi. (İxtişaşlarda müsəlman qadınlar iştirak etməmişdi) Manaf Süleymanovun "Eşitdiklərim, oxuduqlarım, gördüklərim" adlı əsərində qiyamın ümumi mənzərəsi barədə yazılır: :
Bir qadın Aleksandro- Nevski bazarında kartof alarkən qiymət üstündə dükançı ilə höcət edir, qəzəblənib dolu torbanı yerə çırpıb, günəbaxan tumu olan qutunu vurub dağıdır və başlayır tapdalamağa. Elə buna bənd imiş kimi Hüsü Hüseynov küçəsindəki yüzlərlə qadın başlayır qarışıqlıq salmağa, hücum edib meyvə, tərəvəz, baqqal, bəzzaz, çörəkçi, qəssab dükanlarını talan etməyə. Qarışıqlıq Quba meydanında və Balaxanı küçəsindəki dükanlara sirayət edir.
Hadisə yerinə altı polis və yanğın dəstələri göndərilsə də izdiham yatırıla bilmir. Qəzetlərdə qeyd olunur ki, şəhərdə hərbi qüvvələrin azlığına görə (270 nəfər piyada, 160 nəfər atlı soldat) əməliyyatlar uğursuzluqla nəticələnir.
Əməliyyata rəhbərlik edən Martınovun əmri ilə Kaspi (L.Şmidt) küçəsindəki böyük şərab anbarına hücum edən qadınlara 2 dəfə yayılım atəşi açılır. Atlı kazaklar Qaraşəhər körpüsünün yanında 1000 nəfərlik qadın izdihamını dağıdırlar. Bu zaman 4 nəfər həyatını itirir. Bakı şəhər rəisliyinin təhrif edilmiş məlumatına görə 66 nəfər adam iğtişaş vaxtı ölüb və yaralanmışdı; onlardan 40 nəfəri fevralın 14-də, 17 nəfəri fevralın 15-də, 17 nəfəri isə fevralın 16-da. Martınovun yazdığı raportda qadınlar qiyamı zamanı şəhərə 2 milyon 957 min manat ziyan dəydiyi göstərilirdi.
Mətbuatda
"Açıq söz" qəzeti özünün 1916-cı il 2 mart tarixli nömrəsində qiyam haqqında belə yazırdı:
Yekşənbə günü (fevralın 28-də) Bakıda iğtişaşlar başladı. Ərzağın, xüsusilə kartofun bahalanması ilə əlaqədar olaraq iğtişaş göyərti dükanlarından başlamış, baqqal, bəzzaz dükanlarına da yayılmışdır. Düşənbə günü arvad və uşaqlar şəhərin mərkəzində olan mağazaları yarmağa başladılar. Çərşənbə günü un dəyirmanlarını (Skobelevin dəyirmanını), un anbarlarını (Tağıyevin) yarmağa başladılar. Polis və jandarma da uzaqda durub tamaşa edirdi. Onlar əksinə, camaatı qızışdırırdılar. Sonra qradonaçalnikin tədbiri ilə iğtişaşçı dəstələr dağıdıldı və hətta atəş açıldı. Ölən və yaralanan da oldu. Bu iğtişaş Moskvadakı iğtişaşların təkrarı idi.
Sonra polis məmurları evləri axtarıb, oğurlanmış malları geri qaytarmış və mal oğurlayanlar həbs edilmişlər».
Elə həmin günlərdə jurnalist Lev Trotski "Tarixin ironik çırtması" adlı məqaləsini yazır və Bakı hadisələrini təhlil edir: "Həqiqətən də, inqilabi problem — yeni "namuslu" nazirlərin seçimində yox, hakimiyyətin yeni mahiyyətindədir. Bakıdakı hadisələr göstərir ki, köhnə hakimiyyət hansı azğınlıqla öz mövqelərinin müdafiəsinə qalxacaq. Bu Bakı qiyamı öz mənalılığında Dumadakı bütün müzakirələrdən daha parlaq və aydındır!"
"Naşe Slovo" qəzeti 1916-cı ilin 13 martında yazırdı:
“Deputat Cəfərov xəbər verir ki, Bakıda bahalaşma əleyinə tətillər olub. Hər şey bazarlardan başlayıb. Qadınlar əvvəlcə xırda alverçilərlə hesablaşıblar, sonra iri alverçilərin dükanlarına hücum çəkiblər, bütün ərzaq məhsullarını küçələrə töküb və daşıyıb aparıblar. Hadisələrin 2-ci günü tarmar mərkəzi küçələrdəki mağazalara keçib. 3-cü gün isə qadınlar dəyirmanları, un və şəkər anbarlarını qarət ediblər. Polisin baş verənlərə münasibəti biganəlik şəklindədir, onlar hətta qadınları tacirlərin əlindən alıb xilas edirlər. Yalnız 4-cü gün qarışıqlıqlar yatırılıb. Deputat Cəfərov hesab edir ki, Bakıda bahalıq fonundakı qarışıqlıqlarda bəzi polis rəhbərlərinin də iştirakı var”.
İstinadlar
Süleymanov, Manaf (2018). Eşitdiklərim, oxuduqlarım, gördüklərim. Bakı: Qanun nəşriyyat.
İlkin, Qılman (2006). Bakı və bakılılar. Nurlar.
Bakıda "Qadın qiyamı"
Avqust 01, 2021
bakıda, qadın, qiyamı, babiy, bunt, 1916, ilin, fevral, ayında, qıtlığa, qiymət, artımına, qarşı, baş, verən, qadın, qiyamı, fevral, 1916, fevral, 1916tarix, bakısəbəb, qiymət, artımı, aclıqnəticə, qiyam, yatırılmışdır, həlak, olanlar, azərbaycanlı1916, ildə, . Bakida qadin qiyami ve ya Babiy bunt 1916 ci ilin fevral ayinda qitliga ve qiymet artimina qarsi bas veren qadin qiyami 1 Bakida qadin qiyamiYer 14 fevral 1916 17 fevral 1916Tarix BakiSebeb Qiymet artimi acliqNetice Qiyam yatirilmisdir Helak olanlar 66 azerbaycanli1916 ci ilde Bakida en vacib erzaq mallarinin qiymetleri xeyli bahalasmisdi Alti nefer mohtekir et ticareti meqsedile sindikat yaratmisdi Bu sindikat Turkmenistandan qoyun getirib bazarlarda baha qiymete satirdi Qitliq baslamis bazarda qiymetler 4 5 defe artmisdi 1916 ci ilde coreyin qiymeti 1914 cu ile nisbeten 266 faiz artmisdi Un duyu corek et toyuq yumurta goyerti ve basqa erzaq mallarinin qiymetleri yuksek idi Sudun qiymeti 305 faiz etin qiymeti 327 faiz duyunun qiymeti 355 faiz erinmis yagin qiymeti ise 520 faiz artmisdi Seherde ehalinin yoxsul tebeqeleri icerisinde acindan olme hallari da coxalmisdi Bugda olmadigindan seherde deyirmanlarin coxu islemirdi Netice de 1916 ci ilin fevral ayinin 14 de Bakida acliqdan tenge gelen qadinlarin guclu cixisi meshur Babiyi bunt qiyami bas verdi Bu Zaqafqaziyada qadinlarin ilk cixisi idi Ixtisaslarda muselman qadinlar istirak etmemisdi Manaf Suleymanovun Esitdiklerim oxuduqlarim gorduklerim adli eserinde qiyamin umumi menzeresi barede yazilir Bir qadin Aleksandro Nevski bazarinda kartof alarken qiymet ustunde dukanci ile hocet edir qezeblenib dolu torbani yere cirpib gunebaxan tumu olan qutunu vurub dagidir ve baslayir tapdalamaga Ele buna bend imis kimi Husu Huseynov kucesindeki yuzlerle qadin baslayir qarisiqliq salmaga hucum edib meyve terevez baqqal bezzaz corekci qessab dukanlarini talan etmeye Qarisiqliq Quba meydaninda ve Balaxani kucesindeki dukanlara sirayet edir Hadise yerine alti polis ve yangin desteleri gonderilse de izdiham yatirila bilmir Qezetlerde qeyd olunur ki seherde herbi quvvelerin azligina gore 270 nefer piyada 160 nefer atli soldat emeliyyatlar ugursuzluqla neticelenir Emeliyyata rehberlik eden Martinovun emri ile Kaspi L Smidt kucesindeki boyuk serab anbarina hucum eden qadinlara 2 defe yayilim atesi acilir Atli kazaklar Qaraseher korpusunun yaninda 1000 neferlik qadin izdihamini dagidirlar Bu zaman 4 nefer heyatini itirir Baki seher reisliyinin tehrif edilmis melumatina gore 66 nefer adam igtisas vaxti olub ve yaralanmisdi onlardan 40 neferi fevralin 14 de 17 neferi fevralin 15 de 17 neferi ise fevralin 16 da Martinovun yazdigi raportda qadinlar qiyami zamani sehere 2 milyon 957 min manat ziyan deydiyi gosterilirdi Metbuatda Redakte Aciq soz qezeti ozunun 1916 ci il 2 mart tarixli nomresinde qiyam haqqinda bele yazirdi 2 Yeksenbe gunu fevralin 28 de Bakida igtisaslar basladi Erzagin xususile kartofun bahalanmasi ile elaqedar olaraq igtisas goyerti dukanlarindan baslamis baqqal bezzaz dukanlarina da yayilmisdir Dusenbe gunu arvad ve usaqlar seherin merkezinde olan magazalari yarmaga basladilar Cersenbe gunu un deyirmanlarini Skobelevin deyirmanini un anbarlarini Tagiyevin yarmaga basladilar Polis ve jandarma da uzaqda durub tamasa edirdi Onlar eksine camaati qizisdirirdilar Sonra qradonacalnikin tedbiri ile igtisasci desteler dagidildi ve hetta ates acildi Olen ve yaralanan da oldu Bu igtisas Moskvadaki igtisaslarin tekrari idi Sonra polis memurlari evleri axtarib ogurlanmis mallari geri qaytarmis ve mal ogurlayanlar hebs edilmisler Ele hemin gunlerde jurnalist Lev Trotski Tarixin ironik cirtmasi adli meqalesini yazir ve Baki hadiselerini tehlil edir Heqiqeten de inqilabi problem yeni namuslu nazirlerin seciminde yox hakimiyyetin yeni mahiyyetindedir Bakidaki hadiseler gosterir ki kohne hakimiyyet hansi azginliqla oz movqelerinin mudafiesine qalxacaq Bu Baki qiyami oz menaliliginda Dumadaki butun muzakirelerden daha parlaq ve aydindir 3 Nase Slovo qezeti 1916 ci ilin 13 martinda yazirdi Deputat Ceferov xeber verir ki Bakida bahalasma eleyine tetiller olub Her sey bazarlardan baslayib Qadinlar evvelce xirda alvercilerle hesablasiblar sonra iri alvercilerin dukanlarina hucum cekibler butun erzaq mehsullarini kucelere tokub ve dasiyib apariblar Hadiselerin 2 ci gunu tarmar merkezi kucelerdeki magazalara kecib 3 cu gun ise qadinlar deyirmanlari un ve seker anbarlarini qaret edibler Polisin bas verenlere munasibeti biganelik seklindedir onlar hetta qadinlari tacirlerin elinden alib xilas edirler Yalniz 4 cu gun qarisiqliqlar yatirilib Deputat Ceferov hesab edir ki Bakida bahaliq fonundaki qarisiqliqlarda bezi polis rehberlerinin de istiraki var Istinadlar Redakte Suleymanov Manaf 2018 Esitdiklerim oxuduqlarim gorduklerim Baki Qanun nesriyyat Ilkin Qilman 2006 Baki ve bakililar Nurlar Bakida Qadin qiyami Menbe https az wikipedia org w index php title Bakida qadin qiyami amp oldid 6068209, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
