Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Ağrı üsyanları (türk. Ağrı ayaklanmaları) — 1930-cu ildə Türkiyənin şərqində Ağrı vilayətində kürdlərin Türkiyə hökumətinə qarşı üsyanları. Üsyan zamanı partizan qüvvələrinin başçısı Cıbran qəbiləsindən Ehsan Nuri idi.
| Ağrı üsyanları | |
|---|---|
 | |
| Tarix | 17 sentyabr 1930 |
| Yeri | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Üsyanlar
1926-cı ildən 1930-cu ilə qədər Türkiyənin Ağrı ilində müxtəlif üsyanlar qaldırılmışdır. Birinci üsyan 16 may 1926-cı il tarixində Cəlali Barho öndərliyindəki kürd tayfaları tərəfindən Ağrı dağı yaxınlıqlarında qaldırılmışdır.Türkiyə Silahlı Qüvvələri üsyanı bir ay sonra basdırmışdır. Növbəti ilin sentyabr ayında Türkiyə Silahlı Qüvvələri əraziyə yenidən hücum etmiş, yerli əşirətlərin qaldırdıqları ikinci üsyanı basdırmışdır. Bundan sonra Ağrıda yaranan böhran daha da dərinləşmişdir. 1927-ci ilin sentyabr ayındaBirləşmiş Krallığın dəstəyi iləİhsan Nuri tərəfindənAğrı Respublikası qurulmuşdur. 1928-ci ildə Ağrı Respublikasının dövlət xadimlərinin təşəbbüsü ilə tərtib edilmiş Kürdüstan bayrağı ilk dəfə istifadəyə verilmişdir. 1930-cu ilin iyul ayında öndərliyi türk qoşunları təxminən 15,000 törətmişdir. Bu böhranı sona çatdırmaq istəyən Türkiyə ordusu 1 iyulda Ağrı dağını mühasirəyə almış və 7 iyul 1930-cu ildə ümumi əməliyyata start vermişdir. 25 iyulda sona çatan döyüşdə kürd liderlərin çoxusu həlak və ya həbs olunmuş, İhsan Nuri isə İrana qaçmışdır. Həbs olunanlar daha sonra Adanada edam edilmişdir.
İstinadlar
- Bulud, Faiq. Devletin Gözüyle Türkiye'de Kürt İsyanları (türk). İstanbul: Yön Yayıncılık. 1991. OCLC 551489566. 2022-03-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-28.
- Qəhrəman, Əhməd. Kürt İsyanları (Tedip ve Tenkil) (türk). İstanbul: . 2003. ISBN . 2022-03-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-28.
- Edmonds, S. C. "Kurdish Nationalism",". Journal of Contemporary History (ingilis). 6 (No. 1). 1971: 91.
- Kurdish Republic of Ararat // Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East (ingilis). Volume I. Infobase Publishing. 2009. səh. 385. ISBN . 2012-10-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-28.
- Vali, Abbas. Essays on the origins of Kurdish nationalism (ingilis). Mazda Publishers. 2003. səh. 199. ISBN . 2012-10-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-28.
- Kurdish Republic of Ararat // Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East (ingilis). Infobase Publishing. 2009. səh. 38. 2022-03-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-28.
- Allsopp, Harriet. The Kurds of Syria: Political Parties and Identity in the Middle East. I.B. Taurisl. 2016. ISBN .
- Eygi, Mehmet Şevket. "Zilan katliamı". milligazete.com.tr (türk). . October 17, 2009. November 10, 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: August 26, 2019.
- Tahsin Əriş, Felit Özsoy. Öncesi ve Sonrasıyla 1925 Kürt Direnişi (Palu-Hanî-Genç) (türk). Pêrî Yayınları. 2007. səh. 271. ISBN . 2022-03-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-28.
- Alakom, Rohat. Xoybûn örgütü ve Ağrı ayaklanması (türk). Avesta. 1998. səh. 180. ISBN . 2019-08-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-28.
Əlavə ədəbiyyat
- Olson, Robert. "The Kurdish Rebellions of Sheikh Said (1925), Mt. Ararat (1930), and Dersim (1937–8): Their Impact on the Development of the Turkish Air Force and on Kurdish and Turkish Nationalism". . 40 (1). 2000: 67–94. doi:10.1163/1570060001569893. JSTOR 1571104.
- Cağaptay, Soner. Islam, Secularism and Nationalism in Modern Turkey: Who is a Turk?. Routledge. 2006. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Agri usyanlari turk Agri ayaklanmalari 1930 cu ilde Turkiyenin serqinde Agri vilayetinde kurdlerin Turkiye hokumetine qarsi usyanlari Usyan zamani partizan quvvelerinin bascisi Cibran qebilesinden Ehsan Nuri idi Agri usyanlariTarix 17 sentyabr 1930Yeri Agri ili Vikianbarda elaqeli mediafayllarUsyanlar1926 ci ilden 1930 cu ile qeder Turkiyenin Agri ilinde muxtelif usyanlar qaldirilmisdir Birinci usyan 16 may 1926 ci il tarixinde Celali Barho onderliyindeki kurd tayfalari terefinden Agri dagi yaxinliqlarinda qaldirilmisdir Turkiye Silahli Quvveleri usyani bir ay sonra basdirmisdir Novbeti ilin sentyabr ayinda Turkiye Silahli Quvveleri eraziye yeniden hucum etmis yerli esiretlerin qaldirdiqlari ikinci usyani basdirmisdir Bundan sonra Agrida yaranan bohran daha da derinlesmisdir 1927 ci ilin sentyabr ayindaBirlesmis Kralligin desteyi ileIhsan Nuri terefindenAgri Respublikasi qurulmusdur 1928 ci ilde Agri Respublikasinin dovlet xadimlerinin tesebbusu ile tertib edilmis Kurdustan bayragi ilk defe istifadeye verilmisdir 1930 cu ilin iyul ayinda onderliyi turk qosunlari texminen 15 000 toretmisdir Bu bohrani sona catdirmaq isteyen Turkiye ordusu 1 iyulda Agri dagini muhasireye almis ve 7 iyul 1930 cu ilde umumi emeliyyata start vermisdir 25 iyulda sona catan doyusde kurd liderlerin coxusu helak ve ya hebs olunmus Ihsan Nuri ise Irana qacmisdir Hebs olunanlar daha sonra Adanada edam edilmisdir IstinadlarBulud Faiq Devletin Gozuyle Turkiye de Kurt Isyanlari turk Istanbul Yon Yayincilik 1991 OCLC 551489566 2022 03 27 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 08 28 Qehreman Ehmed Kurt Isyanlari Tedip ve Tenkil turk Istanbul 2003 ISBN 975 6525 48 7 2022 03 27 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 08 28 Edmonds S C Kurdish Nationalism Journal of Contemporary History ingilis 6 No 1 1971 91 Kurdish Republic of Ararat Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East ingilis Volume I Infobase Publishing 2009 seh 385 ISBN 9780816071586 2012 10 18 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 08 28 Vali Abbas Essays on the origins of Kurdish nationalism ingilis Mazda Publishers 2003 seh 199 ISBN 978 1 56859 142 1 2012 10 18 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 08 28 Kurdish Republic of Ararat Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East ingilis Infobase Publishing 2009 seh 38 2022 03 27 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 08 28 Allsopp Harriet The Kurds of Syria Political Parties and Identity in the Middle East I B Taurisl 2016 ISBN 0857726447 Eygi Mehmet Sevket Zilan katliami milligazete com tr turk October 17 2009 November 10 2011 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi August 26 2019 Tahsin Eris Felit Ozsoy Oncesi ve Sonrasiyla 1925 Kurt Direnisi Palu Hani Genc turk Peri Yayinlari 2007 seh 271 ISBN 978 975 9010 57 7 2022 03 27 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 08 28 Alakom Rohat Xoybun orgutu ve Agri ayaklanmasi turk Avesta 1998 seh 180 ISBN 975 7112 45 3 2019 08 27 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 08 28 Elave edebiyyat Olson Robert The Kurdish Rebellions of Sheikh Said 1925 Mt Ararat 1930 and Dersim 1937 8 Their Impact on the Development of the Turkish Air Force and on Kurdish and Turkish Nationalism 40 1 2000 67 94 doi 10 1163 1570060001569893 JSTOR 1571104 Cagaptay Soner Islam Secularism and Nationalism in Modern Turkey Who is a Turk Routledge 2006 ISBN 978 1 134 17448 5