fbpx
Wikipedia

Ağa bəy Yadigarov

Ağa bəy YadigarovRusiyada təhsil almış ilk azərbaycanlı.

Ağa bəy Yadigarov
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri
Vəfat tarixi
Sülalə Yadigarovlar
Uşaqları qızları:
Məsumə xanım,

Həyatı

Əldə olan sənədlərə əsasən, Ağa bəy Yadigarov 1823-cü ildə Gürcüstanda doğulub. Sankt-Peterburq gimnaziyasına 1837-ci ildə daxil olub. 1844-cü il iyun ayınadək ümumi əsaslarla gimnaziya nəzdindəki pansionda tərbiyə alıb. Uzun yazışmalardan sonra imperatorun razılığı ilə professor M.C.Topçubaşovun əmri ilə nəzərə alınıb, Ağa bəy Yadigarovun dövlət xərci ilə oxuması üçün Peterburq universitetinin rektoruna sərəncam verilib. Ağa bəy Yadigarov Peterburq gimnaziyasını bitirdiyinə görə qəbul imtahanları vermədən universitetin Şərq şöbəsinə daxil olub. 1844-cü il iyulun 22-dən Ağa bəy universitetin nəzdindəki pansiona götürülüb.

1848-ci ildə Yadigarov imtahanları əla qiymətlərlə verib universiteti bitirir. Alimlik dərəcəsini yerinə yetirdiyinə görə Şərq dilçiliyi üzrə namizəd adı alır. Universiteti bitirdikdən sonra Ağa bəy Yadigarov hələ bir müddət Peterburqda, çarın müsəlman komandasının konvoy komandiri, rotmistr qardaşı İsrafil bəy Yadiqarovun yanında qalır.

1848-ci ilin may ayında Ağa bəy Yadigarov Qafqaz canişininin sərəncamına göndərilir. Onu canişinlikdə dəftərxana şöbəsinin müdir müavini təyin edirlər. O, burada 35 ildən çox xidmət etmişdir. Hərtərəfli təhsil almış Ağa bəy Yadigarov öz bilik və bacarığından istifadə üçün imkan tapa bilməmişdir. Şərq və rus mədəniyyətinə yaxından bələd olan Ağa bəy öz milli mədəniyyətini də dərindən bilir, ona hədsiz hörmət bəsləyirdi. Xalqının bu sahədə ehtiyaclarını da yaxşı başa düşürdü. O, əlifba islahatı uğrunda böyük mütəfəkkir Mirzə Fətəli Axundovla birgə çalışmışdır. M.F.Axundovun şəhadətinə görə Ağa bəy Yadigarov ərəb əlifbasının yeni, daha mükəmməl əlifba ilə əvəz edilməsi haqqında fikirlərini ifadə edən bir kitabça da yazmışdır.

Cənab sərkar, xalq məsləhətçisi Ağa bəy Yadigarov ərəb, fars və türk əlifbasının dəyişilməsi haqqında fikirlərini yazıb, onları oxumağı məndən xahiş etmişdir ki, onların haqq və yayanlış olmasına dair fikrimi yazılı surətdə ona təqdim edəm. Ağa bəy Yadigarovun yazısının məzmunu bundan ibarətdir ki, İslam xalqlarının Avropa xalqlarından geri qalmasının səbəbi əlifbadakı nöqsanlardır. Çünki bizim uşaqlarımız bir neçə il vaxtlarını ancaq yazını oxumağa sərf edib, elm öyrənə bilmirlər. O yazır ki, Abbasilərin xilafəti və ərəblərin səltənəti də elmləri öyrənməyin mümkün olmaması və oxumaq işinin çətinliyi nəticəsində aradan getmişdir.

Mirzə Fətəli Axundovun Şahzadə Fərhad Mirzə Qacara məktubundan

Sənədlər göstərir ki, Ağa bəy Yadigarov çox sadə bir insan olub, vəzifəyə və təltifata can atmayıb. O, əvvəllər dəftərxanada, sonra isə canişinliyin baş idarəsində qulluq etmişdir. Onun xidməti müsəlmanlar üçün təsis edilmiş dördüncü dərəcəli "Müqəddəs Vladimir" ordeni ilə qiymətləndirilib.

1853–56-cı illərdə Krım müharibəsindən xatirə olaraq verilmiş Andreyev lenti üzərindəki bürünc medal, onun 35 ildən çox xidməti müqabilində yeganə təltifatı olub. XIX əsrin 90-cı illərində Tiflisdə vəba epidemiyasından vəfat etmişdir. Həqiqətən də 1892-ci ildə Qafqazda güclü vəba epidemiyası yayılmışdı. Ölüm tarixini belə dəqiqləşdirmək olar. Yadigarovun ömrünün son illəri haqqında isə demək olar kı, heç nə məlum deyil. Ağa bəy Yadigarovun Peterburqa getməsinin səbəbkarı məşhur şərqşünas Mirzə Cəfər Topçubaşovdur. Bu görkəmli alim Ağa bəyin doğma dayısıdır. Arxiv sənədləri göstərir ki, 1844-cü ilin yazında Peterburq universitetinin Şərq şöbəsinə Cənubi Qafqaz gənclərinin nümayəndələrini göndərmək üçün heç bir perspektiv olmayanda universitetin fars dilçiliyi kafedrasının professoru Mir Cəfər Topçubaşov həmin şöbəyə öz bacısı oğlu Ağa bəy Yadigarovun dövlət xərci ilə qəbul edilməsi barədə xahişlə müraciət edib. Ağa bəy Yadigarov həmin ilin yayında Üçüncü dərəcəli Peterburq gimnaziyasını bitirmişdi.

On üçüncü Leyb-qvardiya İrəvan alayının tarixi" kitabında (1895-ci il nəşri) unter-zabit Ağa bəy Yadigarovun döyüş şücaətindən bəhs olunur. Orada yazılır ki, Ağa bəy döyüş başlayanda həmişə əsgərlərin önündə gedirdi. Bu qorxubilməz zabit düşmənə qarşı ruh yüksəkliyiylə vuruşurdu. Təəssüf ki, cəsur zabit Ağa bəy Yadigarov 1830-cu il iyunun on yeddisində poruçik rütbəsində ailə vəziyyətinə görə istefaya çıxmalı oldu.

Ailəsi

  • Qızı Məsumə xanım Yadigarova. Məsumə xanım Yadigarova Zaqafqaziya Qadın Xeyriyyə Cəmiyyətinin üzvü olub. 1923-cü Repressiya qurbanı olmuşdur. Mirkazım bəy Talışxanovun xanımıdır.

İstinadlar

  • ŞƏMİSTAN NƏZİRLİ. GENERAL YADİGAROV QARDAŞLARI. BAKI. ŞİRVANNƏŞR, 2004.  (azərb.)

ağa, bəy, yadigarov, rusiyada, təhsil, almış, azərbaycanlı, bəyşəxsi, məlumatlardoğum, tarixi, 1823doğum, yeri, tiflis, tiflis, qəzası, gürcüstan, quberniyası, rusiya, imperiyasıvəfat, tarixi, 1892sülalə, yadigarovlaruşaqları, qızları, məsumə, xanım, həyatı, r. Aga bey Yadigarov Rusiyada tehsil almis ilk azerbaycanli Aga bey YadigarovBeySexsi melumatlarDogum tarixi 1823Dogum yeri Tiflis Tiflis qezasi Gurcustan quberniyasi Rusiya ImperiyasiVefat tarixi 1892Sulale YadigarovlarUsaqlari qizlari Mesume xanim Heyati RedakteElde olan senedlere esasen Aga bey Yadigarov 1823 cu ilde Gurcustanda dogulub Sankt Peterburq gimnaziyasina 1837 ci ilde daxil olub 1844 cu il iyun ayinadek umumi esaslarla gimnaziya nezdindeki pansionda terbiye alib Uzun yazismalardan sonra imperatorun raziligi ile professor M C Topcubasovun emri ile nezere alinib Aga bey Yadigarovun dovlet xerci ile oxumasi ucun Peterburq universitetinin rektoruna serencam verilib Aga bey Yadigarov Peterburq gimnaziyasini bitirdiyine gore qebul imtahanlari vermeden universitetin Serq sobesine daxil olub 1844 cu il iyulun 22 den Aga bey universitetin nezdindeki pansiona goturulub 1848 ci ilde Yadigarov imtahanlari ela qiymetlerle verib universiteti bitirir Alimlik derecesini yerine yetirdiyine gore Serq dilciliyi uzre namized adi alir Universiteti bitirdikden sonra Aga bey Yadigarov hele bir muddet Peterburqda carin muselman komandasinin konvoy komandiri rotmistr qardasi Israfil bey Yadiqarovun yaninda qalir 1848 ci ilin may ayinda Aga bey Yadigarov Qafqaz canisininin serencamina gonderilir Onu canisinlikde defterxana sobesinin mudir muavini teyin edirler O burada 35 ilden cox xidmet etmisdir Herterefli tehsil almis Aga bey Yadigarov oz bilik ve bacarigindan istifade ucun imkan tapa bilmemisdir Serq ve rus medeniyyetine yaxindan beled olan Aga bey oz milli medeniyyetini de derinden bilir ona hedsiz hormet besleyirdi Xalqinin bu sahede ehtiyaclarini da yaxsi basa dusurdu O elifba islahati ugrunda boyuk mutefekkir Mirze Feteli Axundovla birge calismisdir M F Axundovun sehadetine gore Aga bey Yadigarov ereb elifbasinin yeni daha mukemmel elifba ile evez edilmesi haqqinda fikirlerini ifade eden bir kitabca da yazmisdir Cenab serkar xalq meslehetcisi Aga bey Yadigarov ereb fars ve turk elifbasinin deyisilmesi haqqinda fikirlerini yazib onlari oxumagi menden xahis etmisdir ki onlarin haqq ve yayanlis olmasina dair fikrimi yazili suretde ona teqdim edem Aga bey Yadigarovun yazisinin mezmunu bundan ibaretdir ki Islam xalqlarinin Avropa xalqlarindan geri qalmasinin sebebi elifbadaki noqsanlardir Cunki bizim usaqlarimiz bir nece il vaxtlarini ancaq yazini oxumaga serf edib elm oyrene bilmirler O yazir ki Abbasilerin xilafeti ve ereblerin selteneti de elmleri oyrenmeyin mumkun olmamasi ve oxumaq isinin cetinliyi neticesinde aradan getmisdir Mirze Feteli Axundovun Sahzade Ferhad Mirze Qacara mektubundan Senedler gosterir ki Aga bey Yadigarov cox sade bir insan olub vezifeye ve teltifata can atmayib O evveller defterxanada sonra ise canisinliyin bas idaresinde qulluq etmisdir Onun xidmeti muselmanlar ucun tesis edilmis dorduncu dereceli Muqeddes Vladimir ordeni ile qiymetlendirilib 1853 56 ci illerde Krim muharibesinden xatire olaraq verilmis Andreyev lenti uzerindeki burunc medal onun 35 ilden cox xidmeti muqabilinde yegane teltifati olub XIX esrin 90 ci illerinde Tiflisde veba epidemiyasindan vefat etmisdir Heqiqeten de 1892 ci ilde Qafqazda guclu veba epidemiyasi yayilmisdi Olum tarixini bele deqiqlesdirmek olar Yadigarovun omrunun son illeri haqqinda ise demek olar ki hec ne melum deyil Aga bey Yadigarovun Peterburqa getmesinin sebebkari meshur serqsunas Mirze Cefer Topcubasovdur Bu gorkemli alim Aga beyin dogma dayisidir Arxiv senedleri gosterir ki 1844 cu ilin yazinda Peterburq universitetinin Serq sobesine Cenubi Qafqaz genclerinin numayendelerini gondermek ucun hec bir perspektiv olmayanda universitetin fars dilciliyi kafedrasinin professoru Mir Cefer Topcubasov hemin sobeye oz bacisi oglu Aga bey Yadigarovun dovlet xerci ile qebul edilmesi barede xahisle muraciet edib Aga bey Yadigarov hemin ilin yayinda Ucuncu dereceli Peterburq gimnaziyasini bitirmisdi On ucuncu Leyb qvardiya Irevan alayinin tarixi kitabinda 1895 ci il nesri unter zabit Aga bey Yadigarovun doyus sucaetinden behs olunur Orada yazilir ki Aga bey doyus baslayanda hemise esgerlerin onunde gedirdi Bu qorxubilmez zabit dusmene qarsi ruh yuksekliyiyle vurusurdu Teessuf ki cesur zabit Aga bey Yadigarov 1830 cu il iyunun on yeddisinde porucik rutbesinde aile veziyyetine gore istefaya cixmali oldu Ailesi RedakteQizi Mesume xanim Yadigarova Mesume xanim Yadigarova Zaqafqaziya Qadin Xeyriyye Cemiyyetinin uzvu olub 1923 cu Repressiya qurbani olmusdur Mirkazim bey Talisxanovun xanimidir Istinadlar RedakteSEMISTAN NEZIRLI GENERAL YADIGAROV QARDASLARI BAKI SIRVANNESR 2004 azerb Menbe https az wikipedia org w index php title Aga bey Yadigarov amp oldid 5987258, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.