Vikipediya azad ensiklopediya Açıq rezonator güzgülər toplusundan yaranan rəqs sistemidir burada güzglərin ölçülərindən

Vikipediya azad ensiklopediya Aciq rezonator guzguler toplusundan yaranan reqs sistemidir burada guzglerin olculerinden ve onlarin arasindaki mesafeden defelerle kicik olan l dalga uzunluqlu zeif sonen eletromaqnit reqsler saxlanila biler Ilk aciq rezonator iki paralel mustevi guzguler seklinde 1958 ci ilde A M Proxorov sonra amerika alimleri R Dikke A Z Savlov ve C Tauns teklif etmisdir Eyni olculu qapali hecmli rezonatorlar ile muqayisede aciq rezonator xususi tezlikli daha seyrek spektre malikdir BU spektre xususi ayirdedici elementler daxil etmekle yaxud guzgulere forma secmekle asanliqla spektrin elave seyrelmesini reallasdirmaq olar Aciq rezonator dalga uzunlugu optik millimetr ve submillimetr diapazonli cihazlarda yuksek mohkemli sistem kimi tetbiq olunur Aciq Sistemler span Aciq sistemler etraf muhitle madde enerji ve implusla mubadile eden termodinamik sistemlerdir Aciq sistemlerin en muhum novune kimyevi reaksiyalarin fasilesiz otub kecdiyi kimyevi sistemler aidir xaricden reaksiya gosteren madde daxil olur reaksiyanin mehsullari ise xaric olunur Bioloji sistemlere canli orqanizimlere de aciq sistemler kimi baxmaq orqanizmlere de hemcinin aciq sistemler kimi baxmaq olar Canli orqanizmlere bele yanasma onlarin inkisaf ve heyat fealiyyeti proseslerinin qeyr taraz proseslerin termodinamikasi fiziki ve kimyevi kinetikanin qanunlari esasinda tedqiq olunmasina imkan verir Aciq sistemlerin xasseleri termodinamik tarazliq halinin lap yaxinliginda tesvir olunur Eger aciq sistemlerin termodinamik tarazliqdan meyli kicikdirse onda qeyri taraz hali taraz halin parametrleri ile xarakterize etmek olar temperatur sistemin komponentlerinin kimyevi potensiallari ve s ile ancaq butun sistem ucun olan sabitlerle yox koordinat ve zamandan asili olanlar ile Tarazliq halinda olan sistemlerdeki kimi aciq sistemlerin inamsizliq derecesi entrpiya ile xarakterize olunur Aciq sistemlerin qeyri taraz halda entropiyasi entropiyanin additivliyine gore sistemin yerli tarazliqda olan ayri ayri kicik elementlerinin entropiyasinin cemi kimi teyin olunur Termodinamik parametrlerin onlarin tarazliq qiymtelerinden termodinamik quvveler meyli sisteme enerji ve madde axinina sebeb olur Kocurme prosesleri sistemin entropoyasinin artmasina entropiya istehsalina getirib cixarir Termodinamikanin ikinci qanuna gore qapali tecrid olunmus sistemde entropiya boyuyerek ozunun tarazliq maksimum qiymetine catmaga entropiya istehsali ise sifra dusmeye calisir Qapali sistemden ferqli olaraq aciq sistemlerde sistemden cixarilmali olan sabit entropiya istehsali zamani sabit entropiyali stasionar hallar da mumkundur Stasionar hal kimyevi reaksiyalarin suretlerinin sabitliyi ve cavabdeh maddelerin ve enerjinin kocurulmesi ile xarakterize olunur Bele axarli tarazliq da aciq sistemlerde entropiya istehsali minimum olur Priqojin teoremi Stasionar qeyri taraz halin aciq sistemlerin termodinamikasinda oynadigi rol tarazli termodinamik proseslerde tecrid olunmus sistemler ucun termodinamik tarazligin rolu ile eynidir Bele halda aciq sistemler entropiyasi sabitliyin saxlasa da entropiyanin istehsali onun cixmasi ile kompense olunur entropiyanin bu stasionar qiymeti onun maksimumuna uygun gelmir qapali tecrid olunmus sistemden ferqli olaraq Aciq sistemlerin daha maraqli xasseleri qeyri xetti proseslerde askara cixir ki bu da aciq sistemlerde dayaniqli qeyri taraz o cumleden stasionar hallarin heyata kecmesi ile elaqelendirilir bunlar termodinamik tarazliq hallarindan cox uzaqdilar ve dissipativ adlanan mueyyen feza ve ya zaman nizamliligi qurulus ile xarakterize olunurlar bele ki onun movcudlugu ehate muhiti ile madde ve enerjinin arakesilmez mubadilesini teleb edir Aciq sistemlerde qeyri xetti prosesler ve qurulusun yaranma mumkunluyu kimyevi kinetika tenlikleri esasinda tedqiq olunur sistemde kimyevi reaskiyalarin suretinin tesire cavabveren maddelerin verilme ve reaksiya mehsullarinin ayrilma suretlerinin balansi Aciq sistemlerde reaksiyalarin feal mehsullarinin ve ya istiliyin toplanmasi onlarin avtoreqs rejimine oz ozunu temin eden getirib cixara biler Bunun ucun sistemde musbet eks elaqenin heyata kecirilmesi lazimdir reaksiyanin suretlendirilmesi ya onun mehsulunun kimyevi avtokataliz ya da reaskiya zamani ayrilan istiliyin tesiri ile heyat kecirilir Aciq sistemlerin nezeriyyesi umumi sistem nezeriyyesinin istiqametlerinden biridir buna misal kibernetikada informasiyanin islenme sistemleri neqliyyat duyunleri enerji techizati sistemleri ve s aiddir Bu sistemler termodinamik sistemler olmasalar da lakin umumi balans tenlikler sistemleri umumi halda qeyri xetti ve fiziki kimya ve bioloji aciq sistemlerin oxsar analoji tenlikleri ile tesvir olunurlar Butun oxsar sistemler ucun idareolunmanin ve optimal islenmenin umumi problemleri movcuddur Istinadlar span D N Zubarev Neravnovesnaya statisticheskaya termodinamika M 1971D A Frank Kameneckij Diffuziya i teploperedacha v himicheskoj kinetike 2 izd M 1967P Glensdorf I Prigozhin Termodinamicheskaya teoriya struktury ustojchivosti i fluktuacij per s angl M 1973E Shredinger Chto takoe zhizn S tochki zreniya fizika per s angl 2 izd M 1972 A G Pasynykij Biofizicheskaya himiya M 1963M V Volkenshtejn Biologiya i fizika UFN 1973 t 109 v 3 Kateqoriyalar FizikaTerminologiya