Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Avropa tüviyi (lat. Accipiter brevipes) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qırğıkimilər dəstəsinin qırğılar fəsiləsinin əsl qırğı cinsinə aid heyvan növü.
| Avropa tüviyi | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Sinif: İnfrasinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Avropa tüviyi | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
Kateqoriya və statusu
(III-VU). Həssasdır, ümümi arealı daxilində məhdud ərazidə qalıb.
Qısa təsviri
Böyük qırğıya oxşayır, amma ondan çox kiçikdir. Göyərçin boydadır. Səsi uzun fit kimidir. Ağımtıl boğazında qonur zolaqlar uzanır. Gözləri qonur-qırmızıdır. Yanaqları bozumtul-qonurdur.
Yayılması
Avropa və Asiyada yayılıb. Azərbaycanda aran və dağətəyi rayonlarda yayılıb. Lakin son illərdə yalnız dağətəyi sahələrdə təsadüf olunub: Qanıx-Əyriçay, Böyük və Kiçik Qafqaz dağətəyi, Naxçıvan orta dağlığı, Talış dağ bozqırları.
Yaşayış yeri və həyat tərzi
Quraq iqlimli seyrək meşədə və hündür ağaclar olan meyvə bağlarında yaşayır. Müxtəlif ağacların 10-12 m hündürlüyündə yuva tikir, bəzən sağsağanın köhnə yuvasını tutur. May ayının axırında 3-5 ədəd mavi-ağ yumurta verir. Dişi quş birinci yumurtadan başlayaraq 30-32 gün kürt yatır. Erkək quş dişisini və balalarını yemləyir, sonralar ona ana quş da kömək edir. Bala 45 gündə pərvaz olur. Əsas yemi iri həşərat, kərtənkələ, siçanabənzər gəmiricilər, az miqdarda xırda quşlardan ibarətdir.
Sayı
Heç vaxt çoxsaylı olmayıb, adi saylı quş kimi qeyd edilib. Lakin 1970-ci illərdən sonra düzənlik sahələrdə nəsil verməkdən məhrum olmuş, dağətəyi sahələrdə isə nadir qalıb, 2000-ci illərin sonunda cəmi 18 cüt quş qeyd edilib. Son 10 ildə 33,3 % azalıb.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Uzun müddət zərərli yırtıcı hesab edilib tələf olunması, yuva tikdiyi hündür ağacların qırılması, yem obyektlərinin zəhərlənməsi.
Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər
1970-ci illərdən sonra ovlanması qadağandır. Faydalı fauna statusu ilə qorunur. CİTES, Bern və Bonn konvensiyalarına daxil edilib.
Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər
Yuva sahəsində hündür ağacların qorunub saxlanılması və pestisiddən istifadənin saxlanılması, qorunmasının vacib olmasının əhaliyə geniş izah edilməsi.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Avropa tuviyi lat Accipiter brevipes heyvanlar aleminin xordalilar tipinin quslar sinfinin qirgikimiler destesinin qirgilar fesilesinin esl qirgi cinsine aid heyvan novu Avropa tuviyiElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarSinif QuslarInfrasinif YenidamaqlilarKlad Klad Klad Klad Deste QirgikimilerFesile QirgilarYarimfesile QirgilarCins Esl qirgiNov Avropa tuviyiBeynelxalq elmi adiAccipiter brevipes Nikolai Severtzov 1850 Sekil axtarisiITIS 175312NCBI 387791Kateqoriya ve statusu III VU Hessasdir umumi areali daxilinde mehdud erazide qalib Qisa tesviriBoyuk qirgiya oxsayir amma ondan cox kicikdir Goyercin boydadir Sesi uzun fit kimidir Agimtil bogazinda qonur zolaqlar uzanir Gozleri qonur qirmizidir Yanaqlari bozumtul qonurdur YayilmasiAvropa ve Asiyada yayilib Azerbaycanda aran ve dageteyi rayonlarda yayilib Lakin son illerde yalniz dageteyi sahelerde tesaduf olunub Qanix Eyricay Boyuk ve Kicik Qafqaz dageteyi Naxcivan orta dagligi Talis dag bozqirlari Yasayis yeri ve heyat terziQuraq iqlimli seyrek mesede ve hundur agaclar olan meyve baglarinda yasayir Muxtelif agaclarin 10 12 m hundurluyunde yuva tikir bezen sagsaganin kohne yuvasini tutur May ayinin axirinda 3 5 eded mavi ag yumurta verir Disi qus birinci yumurtadan baslayaraq 30 32 gun kurt yatir Erkek qus disisini ve balalarini yemleyir sonralar ona ana qus da komek edir Bala 45 gunde pervaz olur Esas yemi iri heserat kertenkele sicanabenzer gemiriciler az miqdarda xirda quslardan ibaretdir SayiHec vaxt coxsayli olmayib adi sayli qus kimi qeyd edilib Lakin 1970 ci illerden sonra duzenlik sahelerde nesil vermekden mehrum olmus dageteyi sahelerde ise nadir qalib 2000 ci illerin sonunda cemi 18 cut qus qeyd edilib Son 10 ilde 33 3 azalib Mehdudlasdirici amillerUzun muddet zererli yirtici hesab edilib telef olunmasi yuva tikdiyi hundur agaclarin qirilmasi yem obyektlerinin zeherlenmesi Qorunmasi ucun qebul edilmis tedbirler1970 ci illerden sonra ovlanmasi qadagandir Faydali fauna statusu ile qorunur CITES Bern ve Bonn konvensiyalarina daxil edilib Qorunmasi ucun meslehet gorulmus tedbirlerYuva sahesinde hundur agaclarin qorunub saxlanilmasi ve pestisidden istifadenin saxlanilmasi qorunmasinin vacib olmasinin ehaliye genis izah edilmesi IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1996 IOC World Bird List Version 6 3 2016 doi 10 14344 IOC ML 6 3Hemcinin bax