Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədə heç bir məlumatın mənbəsi . |
Argentina–Braziliya müharibəsi (isp. Guerra Argentino) — 10 dekabr 1825–27 avqust 1828 ci ildə baş verir. Birləşmiş Rio-de-la Platanın Braziliyanın nəzarətində olan Sisplatanıno (Uruqvay) ələ keçirmək ucbatından başlayır.Bu ərazilərin Braziliyanın nəzarətinə keçməsi Argentina İstiqlal müharibəsi dönəmində başlanmışdı. Müharibə Montevideo anlaşmasının imzalanması ilə başa catır.
Müharibə
Argentina Braziliyanın nəzarətində olan Sisplatino ərazisi əvvəl Rio-de-la-Plata vice krallığına aid olmasını əsas gətirərək bu torpağı öz ərazisi hesab edirdi.Birləşmiş Pio-de-la-Plata provensiyası bütün siyasi vastələrə əl ataraq Uruqvayın yerli hakimiyyət rəhbəri Xuan Antonio Lavalexi özünə çəkərək Braziliyaya qarşı cıxmasına səbəb olur. Həmçinin Braziliyaya siyasi və maddi yardımdan imtina edirdi. Bu zaman iki dövlətlə əlaqələrin kəsilməsi bu ərazidə ticarətlə məşqul olan Böyük Britaniyanın etirazına səbəb olur. Belə ki, dövlətlərin siyası elitasına təsir imkanı olan Britaniya müharibənin gedişatına və nəticəsinə təsir edirdi. Britaniyanın xariçi işlər naziri Corc Kanning maliyə itgisi səbəbindən hər iki tərəfi hərbi məhkəməyə verir. Braziliyaya qarşı separatcılıqla məşqul olan partizanlara Fruktuoso Rivero və Xuan Antonio başçılıq edirdi. 1825-ci ildə Florida da Konqres çağrılır. Burada Sisplatinonun Uruqvayın Braziliyadan ayrılmasını (Portuqaliyanın müstəmləkəsi olmaqdadan çıxır) nəzərdə tuturdu. 1 yanvar 1826-cı ildə Argentina Braziliyaya müharibə elan edir. Buna qarşılıq Braziliya donanması La-Plata çayı hövzəsi,Buenos-Ayresı və Montevideonu mühasirəyə alır. Argentina cənuba Ensena limanına çəkilməyə məcbur olur. Sonradan Karmen-de-Pataqonesə çəkilir. Braziliya bu ərazini tutmağa cədh göstərir. Argentinanın bütün ticari əlaqələrini kəsməyə calışılır. Ehtiyat qüvvə catışmamazlığı və yerli müdafiəçilərin təziqi nəticəsində irrələmə mümkün olmur. Argentina ordusu başda Karlos Moriya de Alvear La-Platanı keçərək Durasnada düşərgə salır Braziliya ordusu Vikontom di Borbasen başda olmaqla əks hücuma keçir və İtusuinqo adlı yerdə döyüş olur. Döyüşün nəticəsi məlum olmur. I Pedru yeni quru əməliyyatları aparılması ücün 1826-cı ildə ölkənin cənubuna yeni qüvvələr yığılır. Bu qüvvələr əsasən könüllərdən və avropalı muzdlulardan ibarət idi. Əraziyə ardıcıl yeni qüvvələr göndərmək mümkün olmurdu. Üstəlik olkənin ozündə üsyanlar baş qaldırırdı ki, bu da braziliyalıların əsgərı cəhətdən axsamasına səbəb olurdu. Paytaxt Rio-de-Janeyro da üsyan qalxır. Müharibə artıq kiçik toqquşmalar xarakteri alır. Əsas döyüşlər quruda Larandi və dənizdə Monte Santiyaqo nisbətən seçilirdi. 1828-ci ildə Fruktuoso Riberi əks hücuma keçərək provensiyanın böyük hissəsini tutur. Britaniya Braziliyaya təziqi artırması sülh danışıqlarına başlamasına səbəb olur. 27 avqust 1828-ci ildə Montevideo sülh müqaviləsi imzalanır.
Nəticə
Nəticədə hər iki ölkə böyük maddi itgiyə məruz qalır. Dünyanın böyük iqtisadi bölgəsində ticari əlaqələr kəsilir. Sonrada Rio-de-Janeyroda bu iqtisadi bölgə bərpa edilir. Burada düyanın nəhəng dövlətlərinin təziqi nəticəsində Birləşmiş Rio-de la Plata provensiyası və Braziliya İmperiyası ilə müqavilə imzalanır. Bu müqaviləyə görə şərq sahil ərazisində müstəqil Uruqvay dövləti, qərbi isə Braziliyaya verilir. Argentinanın Sisplatanı ələ keçirmək cəhdi bir nəticə vermədi. Braziliyanın ərazi itgisi və müharibəyə sərf olunan vəsait ölkədə üsyanlara səbəb olur. I Pedru hakimiyyətdən 1831-ci ildə getməli olur. Böyük Britaniya isə müharibədən öz xeyrinə La-Plata bölgəsində azad ticarət hüququ əldə edir.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalede hec bir melumatin menbesi gosterilmemisdir Lutfen etibarli menbeler elave etmekle meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Qerez yaradan menbesiz hisseler muzakiresiz siline biler Argentina Braziliya muharibesi isp Guerra Argentino 10 dekabr 1825 27 avqust 1828 ci ilde bas verir Birlesmis Rio de la Platanin Braziliyanin nezaretinde olan Sisplatanino Uruqvay ele kecirmek ucbatindan baslayir Bu erazilerin Braziliyanin nezaretine kecmesi Argentina Istiqlal muharibesi doneminde baslanmisdi Muharibe Montevideo anlasmasinin imzalanmasi ile basa catir MuharibeBraziliya ve Argentina donanmalari Punta Colares deniz doyusu Argentina Braziliyanin nezaretinde olan Sisplatino erazisi evvel Rio de la Plata vice kralligina aid olmasini esas getirerek bu torpagi oz erazisi hesab edirdi Birlesmis Pio de la Plata provensiyasi butun siyasi vastelere el ataraq Uruqvayin yerli hakimiyyet rehberi Xuan Antonio Lavalexi ozune cekerek Braziliyaya qarsi cixmasina sebeb olur Hemcinin Braziliyaya siyasi ve maddi yardimdan imtina edirdi Bu zaman iki dovletle elaqelerin kesilmesi bu erazide ticaretle mesqul olan Boyuk Britaniyanin etirazina sebeb olur Bele ki dovletlerin siyasi elitasina tesir imkani olan Britaniya muharibenin gedisatina ve neticesine tesir edirdi Britaniyanin xarici isler naziri Corc Kanning maliye itgisi sebebinden her iki terefi herbi mehkemeye verir Braziliyaya qarsi separatciliqla mesqul olan partizanlara Fruktuoso Rivero ve Xuan Antonio basciliq edirdi 1825 ci ilde Florida da Konqres cagrilir Burada Sisplatinonun Uruqvayin Braziliyadan ayrilmasini Portuqaliyanin mustemlekesi olmaqdadan cixir nezerde tuturdu 1 yanvar 1826 ci ilde Argentina Braziliyaya muharibe elan edir Buna qarsiliq Braziliya donanmasi La Plata cayi hovzesi Buenos Ayresi ve Montevideonu muhasireye alir Argentina cenuba Ensena limanina cekilmeye mecbur olur Sonradan Karmen de Pataqonese cekilir Braziliya bu erazini tutmaga cedh gosterir Argentinanin butun ticari elaqelerini kesmeye calisilir Ehtiyat quvve catismamazligi ve yerli mudafiecilerin teziqi neticesinde irreleme mumkun olmur Argentina ordusu basda Karlos Moriya de Alvear La Platani kecerek Durasnada duserge salir Braziliya ordusu Vikontom di Borbasen basda olmaqla eks hucuma kecir ve Itusuinqo adli yerde doyus olur Doyusun neticesi melum olmur I Pedru yeni quru emeliyyatlari aparilmasi ucun 1826 ci ilde olkenin cenubuna yeni quvveler yigilir Bu quvveler esasen konullerden ve avropali muzdlulardan ibaret idi Eraziye ardicil yeni quvveler gondermek mumkun olmurdu Ustelik olkenin ozunde usyanlar bas qaldirirdi ki bu da braziliyalilarin esgeri cehetden axsamasina sebeb olurdu Paytaxt Rio de Janeyro da usyan qalxir Muharibe artiq kicik toqqusmalar xarakteri alir Esas doyusler quruda Larandi ve denizde Monte Santiyaqo nisbeten secilirdi 1828 ci ilde Fruktuoso Riberi eks hucuma kecerek provensiyanin boyuk hissesini tutur Britaniya Braziliyaya teziqi artirmasi sulh danisiqlarina baslamasina sebeb olur 27 avqust 1828 ci ilde Montevideo sulh muqavilesi imzalanir NeticeNeticede her iki olke boyuk maddi itgiye meruz qalir Dunyanin boyuk iqtisadi bolgesinde ticari elaqeler kesilir Sonrada Rio de Janeyroda bu iqtisadi bolge berpa edilir Burada duyanin neheng dovletlerinin teziqi neticesinde Birlesmis Rio de la Plata provensiyasi ve Braziliya Imperiyasi ile muqavile imzalanir Bu muqavileye gore serq sahil erazisinde musteqil Uruqvay dovleti qerbi ise Braziliyaya verilir Argentinanin Sisplatani ele kecirmek cehdi bir netice vermedi Braziliyanin erazi itgisi ve muharibeye serf olunan vesait olkede usyanlara sebeb olur I Pedru hakimiyyetden 1831 ci ilde getmeli olur Boyuk Britaniya ise muharibeden oz xeyrine La Plata bolgesinde azad ticaret huququ elde edir Istinadlar