"Ana zağa" düşərgəsi — Qobustan ərazisində arxeoloji abidə.
Arxeoloji tədqiqi
”Ana zağa” düşərgəsi Qobustanda Böyükdaş dağının yuxarı səki sahəsində, üzərində qədim qayaüstü təsvirlər qeydə alınmış 29, 30, 31, 32 qayaların arasında əmələ gəlmiş iri ölçülü iki gözdən ibarət qayaaltı boşluqda aşkar edilmişdir. Yarıaçıq mağaranı xatırlayan bu boşluğun divarlarını təşkil edən qayalar üzərində tarixin müxtəlif dövrlərində yüzlərlə qayaüstü təsvirlər məmulatının qədim nümunələri saxlanmış şəkilli qayaların yarıya qədərinin olduğu kiçik sahədə mərkəzi yer tutmasına, divarları və onlara bitişik daşlarda çoxsaylı qədim təsvirlərin saxlandığına görə Qobustan qayaüstü təsvirlərinin ilk tədqiqatçısı İ.M.Cəfərzadə tərəfindən çox yerdə “Ana zağa”nın iri ölçülü 100 kv.km sahəyə malik qərb kamerası arxeoloji qazıntı işləri aparmaqla tədqiq edilib öyrənilmişdir.
Arxeoloji qazıntılar nəticəsində “Ana zağa”nın çöküntülərində litoloji cəhətdən fərqlənən üç əsas mədəni təbəqə aşkar edilmişdir. Onlardan qazıntı sahəsinin orta hissəsində aşkar edilmiş alt (Mezolit) və orta (Neolit) mədəni təbəqələr üst son (son Neolitdən ilk orta əsrlərə qədərki dövrlərə aid az və ya çox miqdarda material verən) qarışıq təbəqədən, 10 sm lal, həyat izi olmayan təbəqə ilə ayrılırdı. Mezolit dövrü materialları saxlanmış alt təbəqənin qalınlığı 1 m. bəzən 1,2 m-ə qədər idi. Bu təbəqə rəngi boza çalan, sementləşmiş kimi olduqca bərk, içərisində qaya - əhəngdaşı qırıqlarına rast gəlinən gillicədən ibarət idi. Mezolitin sonu ilə ilk Neolit dövrünə aid orta təbəqə ilə alt, Mezolit dövrü təbəqəsi arasında lal təbəqə yoxdur. Onlar bir-birindən torpağın rəngi, materialları arasında fərq-onların tiplərə görə bir-birinə çox yaxın və eyni olması, ümumi səciyyəsiylə seçilir.
Orta təbəqə alt təbəqəyə nisbətən yumşaq, qəhvəyi rəngə çalan 0,2-0,6 m qalınlığında torpaq qatından ibarətdir.
“Ana zağa” düşərgəsində Daş dövrünə aid mədəni təbəqələr (alt və orta) düşərgənin əsasən orta hissəsində, onun şimal divarını təşkil edən 30 №-li qayanın cənub dibində, 1965 və 1966-cı illərdə qazılmış sahədə aşkar edilmişdir. Düşərgəni əhatə etmiş qayaların təxminən e.ə. VII-VI minilliklərdə baş vermiş yerdəyişməsi nəticəsində yaranmış təhlükəli vəziyyət qazıntı sahələrinin hər yerində qazıntını alt (Mezolit) mədəni təbəqə səviyyəsinə çatdırmağa imkan verməmişdir.
“Ana zağa” daş məmulatının alt təbəqənin dövrü üst Paleolitdən Mezolitə keçid və Mezolitin ilk mərhələsinə, orta təbəqənin dövrü isə əsasən Mezolit və Mezolitdən Neolit keçid mərhələsinə aiddir. Burada alt və orta təbəqələr arasında lal qatın olmaması onların yaranma dövrü arasında uzun bir fasilənin olmaması ilə bağlıdır. Təbəqələrin litoloji tərkibi və rəngi arasındakı fərq ehtimal ki, təbii iqlim dəyişikliyi ilə bağlıdır. Bunu hər vaxt təbəqənin əsas arxeoloji materialları – daş alətlər və fauna qalıqları arasındakı yaxınlıq, eynilik və bir-birini tamamlaması halı da təsdiq edir.
“Ana zağa”nın alt və orta təbəqənin materiallarının oxşarlığı, dövr fərqin qəti göstəricisi olan nümunələrin azlığı üzündən düşərgənin Neolitlə bağlı məmulatların çox hissəsi Mezolit dövrü məmulatları içərisində verilir.
Maddi mədəniyyət tapıntıları
Bütün Qobustan düşərgələrində və eləcə də “Ana zağa”nın daş məmulatı əsasən çaxmaqdaşı və çaydaşındandır. Qobustanın Daş dövrü düşərgələrinin sakinləri əmək aləti, silah hazırlamaq üçün çaxmaqdaşını çox qədim geoloji dövrlərə aid açlmış süxurları və palçıq vulkanlarının püskürmə zamanı ətrafa atmış olduqları tullantılar arasından çay və dəniz sahilindən tapıb istifadə etmişlər. Qobustan sakinlərinin əmək alətləri, silah və s. hazırlanması üçün xammalın haradan tapdıqlarını müəyyənləşdirmək məqsədilə Qobustanın başlıca çayları olan Pirsaatçay, Ceyrankeçməz və Sumqayıtçay yataqlarında aparılan xüsusi axtarışlar nəticə verməmişdir.
Vəli Baxşəli oğlu Baxşəliyev Azərbaycan arxeologiyası (Ali məktəb tələbələri üçün vəsait). I cild. Bakı: Elm, 2007
Avqust 12, 2021
zağa, düşərgəsi, zağa, düşərgəsi, qobustan, ərazisində, arxeoloji, abidə, arxeoloji, tədqiqi, redaktə, zağa, düşərgəsi, qobustanda, böyükdaş, dağının, yuxarı, səki, sahəsində, üzərində, qədim, qayaüstü, təsvirlər, qeydə, alınmış, qayaların, arasında, əmələ, gə. Ana zaga dusergesi Qobustan erazisinde arxeoloji abide Arxeoloji tedqiqi Redakte Ana zaga dusergesi Qobustanda Boyukdas daginin yuxari seki sahesinde uzerinde qedim qayaustu tesvirler qeyde alinmis 29 30 31 32 qayalarin arasinda emele gelmis iri olculu iki gozden ibaret qayaalti bosluqda askar edilmisdir Yariaciq magarani xatirlayan bu boslugun divarlarini teskil eden qayalar uzerinde tarixin muxtelif dovrlerinde yuzlerle qayaustu tesvirler memulatinin qedim numuneleri saxlanmis sekilli qayalarin yariya qederinin oldugu kicik sahede merkezi yer tutmasina divarlari ve onlara bitisik daslarda coxsayli qedim tesvirlerin saxlandigina gore Qobustan qayaustu tesvirlerinin ilk tedqiqatcisi I M Ceferzade terefinden cox yerde Ana zaga nin iri olculu 100 kv km saheye malik qerb kamerasi arxeoloji qazinti isleri aparmaqla tedqiq edilib oyrenilmisdir Arxeoloji qazintilar neticesinde Ana zaga nin cokuntulerinde litoloji cehetden ferqlenen uc esas medeni tebeqe askar edilmisdir Onlardan qazinti sahesinin orta hissesinde askar edilmis alt Mezolit ve orta Neolit medeni tebeqeler ust son son Neolitden ilk orta esrlere qederki dovrlere aid az ve ya cox miqdarda material veren qarisiq tebeqeden 10 sm lal heyat izi olmayan tebeqe ile ayrilirdi Mezolit dovru materiallari saxlanmis alt tebeqenin qalinligi 1 m bezen 1 2 m e qeder idi Bu tebeqe rengi boza calan sementlesmis kimi olduqca berk icerisinde qaya ehengdasi qiriqlarina rast gelinen gilliceden ibaret idi Mezolitin sonu ile ilk Neolit dovrune aid orta tebeqe ile alt Mezolit dovru tebeqesi arasinda lal tebeqe yoxdur Onlar bir birinden torpagin rengi materiallari arasinda ferq onlarin tiplere gore bir birine cox yaxin ve eyni olmasi umumi seciyyesiyle secilir Orta tebeqe alt tebeqeye nisbeten yumsaq qehveyi renge calan 0 2 0 6 m qalinliginda torpaq qatindan ibaretdir Ana zaga dusergesinde Das dovrune aid medeni tebeqeler alt ve orta dusergenin esasen orta hissesinde onun simal divarini teskil eden 30 li qayanin cenub dibinde 1965 ve 1966 ci illerde qazilmis sahede askar edilmisdir Dusergeni ehate etmis qayalarin texminen e e VII VI minilliklerde bas vermis yerdeyismesi neticesinde yaranmis tehlukeli veziyyet qazinti sahelerinin her yerinde qazintini alt Mezolit medeni tebeqe seviyyesine catdirmaga imkan vermemisdir Ana zaga das memulatinin alt tebeqenin dovru ust Paleolitden Mezolite kecid ve Mezolitin ilk merhelesine orta tebeqenin dovru ise esasen Mezolit ve Mezolitden Neolit kecid merhelesine aiddir Burada alt ve orta tebeqeler arasinda lal qatin olmamasi onlarin yaranma dovru arasinda uzun bir fasilenin olmamasi ile baglidir Tebeqelerin litoloji terkibi ve rengi arasindaki ferq ehtimal ki tebii iqlim deyisikliyi ile baglidir Bunu her vaxt tebeqenin esas arxeoloji materiallari das aletler ve fauna qaliqlari arasindaki yaxinliq eynilik ve bir birini tamamlamasi hali da tesdiq edir Ana zaga nin alt ve orta tebeqenin materiallarinin oxsarligi dovr ferqin qeti gostericisi olan numunelerin azligi uzunden dusergenin Neolitle bagli memulatlarin cox hissesi Mezolit dovru memulatlari icerisinde verilir Maddi medeniyyet tapintilari RedakteButun Qobustan dusergelerinde ve elece de Ana zaga nin das memulati esasen caxmaqdasi ve caydasindandir Qobustanin Das dovru dusergelerinin sakinleri emek aleti silah hazirlamaq ucun caxmaqdasini cox qedim geoloji dovrlere aid aclmis suxurlari ve palciq vulkanlarinin puskurme zamani etrafa atmis olduqlari tullantilar arasindan cay ve deniz sahilinden tapib istifade etmisler Qobustan sakinlerinin emek aletleri silah ve s hazirlanmasi ucun xammalin haradan tapdiqlarini mueyyenlesdirmek meqsedile Qobustanin baslica caylari olan Pirsaatcay Ceyrankecmez ve Sumqayitcay yataqlarinda aparilan xususi axtarislar netice vermemisdir Menbe RedakteAzerbaycan arxeologiyasi I cild Baki 2008 Rustemov C N Qobustan dunyasi Baki 1994 Rustemov C N Oobustan petroqlifleri Baki 2003 Rustemov C N Muradova F M Oobustan petroqlifleri Baki 2003 Veli Baxseli oglu Baxseliyev Azerbaycan arxeologiyasi Ali mekteb telebeleri ucun vesait I cild Baki Elm 2007Menbe https az wikipedia org w index php title Ana zaga dusergesi amp oldid 6090711, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
