Suda-quruda yaşayanlar və ya amfibiyalar (lat.Amphibia) — onurğalılar yarımtipinə aid sinif. Bura tritonlar, salamandralar, qurbağalar və ayaqsızların və s. daxildir. Suda-quruda yaşayanlar sinfinə daxil olan növlərin sayı bəzi hesablamalara görə 6700 (bəzi hesablamalara görə 4500) Bu sinfin nümayəndələri süfrə halında suda yaşayan və qələsəmələrlə, böyüdükdən sonra isə, adətən, ağ ciyər (və dəri) ilə nəfəs alan, su mühitini tərk edə bilən, lakin həmişə yüksək rütubətə ehtiyacı olan onurğalılardır.
Bu sinfə daxil olan heyvanlar həm suda, həm də quruda yaşayırlar. Dəridə selik vəziləri vardır. Kəllə onurğa sütununa iki çıxıntı ilə hərəkətli birləşmişdir. Qabırğalar döş sümüyünə çatmır. Kürüləmə, kürünün mayalanması və inkişafı suda keçir. Sürfələr suda yaşayır və qəlsəmə ilə tənəffüs edir. Sürfənin yetkin qurbağaya çevrilməsi metamorfozla adlanır. Hava mühitinə keçməkİə əlaqədar olaraq qəlsəmələri əvəz edən ağ ciyərlər, üzgəcləri əvəz edən beşbarmaqlı ətraflar əmələ gəlmişdir. Yetkin qurbağada ürək üç kameralıdır. Bədənə arterial qanla venoz qanın qarışığı gedir.
Böyümüş formaların iki cüt beşbarmaqlı ətrafı olur (dördayaqlılarda). Bədən adətən hamar dəri ilə örtülür, bəzi nümayəndələrində (Steqosefalar və ayağı olmayanlar) dəri sümükləşməsi müşahidə edilir. Skelet dörd nahiyədən (boyun, bədən, sağrı və quyruq) ibarətdir. Amfibilər əksəriyyəti kürü ilə çoxalır. Amfibilər təsnifatı kəllənin quruluşunun xüsusiyyələrinə və onurğanın formalaşma prosesinin müxtəlifliyinə və sümükləşmə dərəcəsinə əsaslanır. Amfibilər üç yarımsinifi məlumdur: batraxomorflar (Batrachomorfa, qurbağakimilər), batraxozavrlar (Batrachosauria, qurbağakərtənkələlər) və lepospondililər (Lepospondyli, incəonurğalılar). Gec devondan gec yuraya qədər yaşamış qədim amfibilər Steqosefalar adlanır. Gec devon – müasir.
Quruya çıxan ilk onurğalılardır.Lakin çoxalması və inkişafı suda gedir.Quru mühitinə uyğunlaşma əlaməti kimi ilk selik vəzilidəri,ağciyər və dəri tənəffüsü,iki qan dövranı,beş barmaqlı arxa ətraflar meydana gəlmişdir.Ürək üç kameralıdir,qan mədəcikdə qismən qarışır.İki qan dövranı vardır.Bədən temperaturu sabit deyildir.Göl qurbağası timsalında xarici və daxili qurluşu:bədəni baş gövdə ətraflardan ibarətdir.Başda bir cüt gözqoxu və tənəfüsə xidmət edən bir cüt burun dəliyi,təbil pərdəsi yerləsir.Erkək göl qurbağasında dişidən fərqli olaraq qurultu səsini gücləndirən iki ədəd rezonator var.Ön və arxa ətaflarindakı barmaqlarının sayı müxtəlifdir.Ön ətraf dörd,arxa ətraf beş barmaqlıdır.Arxa ətrafındakı barmaqları arasında üzmə pərdəsi var.Suda yalnız cüt arxa ətrafları sayəsində üzür.Skeleti:Kəlləonurğa sütununa iki çıxinti ilə birləşib.Onurğa skleti əsasən aşağıdakı şöbələrə bölünür:Byun bir fəqərədən,gövdə yeddi fəqərədən,oma bir fəqərədən və quyruq hissəsində fəqərələrin birləşib əmələ gətirdiyi bir sümükdən ibarətdir.Yuxari ətraf qurşağı 4 növ sümükdən:
1 döş
2 qarğa
2 kürək
2körpücük sümüyündən ibarətdir.Aşağı ətraf bir növ iki çanaq sümüyündən təşkil olunmuşdur.Arxa ətraf əzələləri daha yaxşı inkişaf etmişdir. Həzm sistemi: Alt dodağın uc hissəsinə birləşən dil qidanın tutulmasında iştirak edir.Tüpürcək vəziləri inkişaf edir.Bağirsaq,ifrazat və cinsiyyət orqanlarının axacaqları klokaya açılır.Çoxalma və inkişafı:Yazda çoxalır.Yalnız erkək fərdlərdə başda olan rezanatorlar cütləşmə zamanı səsi gücləndirir.Mayalanma su mühitində gedir,metamarfozla inkişaf edir: Yetkin fərd→Qışlamadövrü→Kürüləmə→sürfə(çömçəquyruq)
suda, quruda, yaşayanlar, amfibiyalar, amphibia, onurğalılar, yarımtipinə, sinif, bura, tritonlar, salamandralar, qurbağalar, ayaqsızların, daxildir, sinfinə, daxil, olan, növlərin, sayı, bəzi, hesablamalara, görə, 6700, bəzi, hesablamalara, görə, 4500, sinfin. Suda quruda yasayanlar ve ya amfibiyalar lat Amphibia onurgalilar yarimtipine aid sinif Bura tritonlar salamandralar qurbagalar ve ayaqsizlarin ve s daxildir Suda quruda yasayanlar sinfine daxil olan novlerin sayi bezi hesablamalara gore 6700 1 bezi hesablamalara gore 4500 2 Bu sinfin numayendeleri sufre halinda suda yasayan ve qelesemelerle boyudukden sonra ise adeten ag ciyer ve deri ile nefes alan su muhitini terk ede bilen lakin hemise yuksek rutubete ehtiyaci olan onurgalilardir Suda quruda yasayanlarAmphibiaQirmizigoz agac qurbagasi Agalychnis callidryas Elmi tesnifatAlemi HeyvanlarYarimalem EumetazoylarBolme IkitereflisimmetriyalilarYarimbolme SonagizlilarTip XordalilarSinif Suda quruda yasayanlarElmi adiAmphibia Linnaeus 1758VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 173420NCBI 8292EOL 1552PBDB 137280Bu sinfe daxil olan heyvanlar hem suda hem de quruda yasayirlar Deride selik vezileri vardir Kelle onurga sutununa iki cixinti ile hereketli birlesmisdir Qabirgalar dos sumuyune catmir Kuruleme kurunun mayalanmasi ve inkisafi suda kecir Surfeler suda yasayir ve qelseme ile teneffus edir Surfenin yetkin qurbagaya cevrilmesi metamorfozla adlanir Hava muhitine kecmekIe elaqedar olaraq qelsemeleri evez eden ag ciyerler uzgecleri evez eden besbarmaqli etraflar emele gelmisdir Yetkin qurbagada urek uc kameralidir Bedene arterial qanla venoz qanin qarisigi gedir Boyumus formalarin iki cut besbarmaqli etrafi olur dordayaqlilarda Beden adeten hamar deri ile ortulur bezi numayendelerinde Steqosefalar ve ayagi olmayanlar deri sumuklesmesi musahide edilir Skelet dord nahiyeden boyun beden sagri ve quyruq ibaretdir Amfibiler ekseriyyeti kuru ile coxalir Amfibiler tesnifati kellenin qurulusunun xususiyyelerine ve onurganin formalasma prosesinin muxtelifliyine ve sumuklesme derecesine esaslanir Amfibiler uc yarimsinifi melumdur batraxomorflar Batrachomorfa qurbagakimiler batraxozavrlar Batrachosauria qurbagakertenkeleler ve lepospondililer Lepospondyli inceonurgalilar Gec devondan gec yuraya qeder yasamis qedim amfibiler Steqosefalar adlanir Gec devon muasir 3 Quruya cixan ilk onurgalilardir Lakin coxalmasi ve inkisafi suda gedir Quru muhitine uygunlasma elameti kimi ilk selik vezili deri agciyer ve deri teneffusu iki qan dovrani bes barmaqli arxa etraflar meydana gelmisdir Urek uc kameralidir qan medecikde qismen qarisir Iki qan dovrani vardir Beden temperaturu sabit deyildir Gol qurbagasi timsalinda xarici ve daxili qurlusu bedeni bas govde etraflardan ibaretdir Basda bir cut goz qoxu ve tenefuse xidmet eden bir cut burun deliyi tebil perdesi yerlesir Erkek gol qurbagasinda disiden ferqli olaraq qurultu sesini guclendiren iki eded rezonator var On ve arxa etaflarindaki barmaqlarinin sayi muxtelifdir On etraf dord arxa etraf bes barmaqlidir Arxa etrafindaki barmaqlari arasinda uzme perdesi var Suda yalniz cut arxa etraflari sayesinde uzur Skeleti Kelle onurga sutununa iki cixinti ile birlesib Onurga skleti esasen asagidaki sobelere bolunur Byun bir feqereden govde yeddi feqereden oma bir feqereden ve quyruq hissesinde feqerelerin birlesib emele getirdiyi bir sumukden ibaretdir Yuxari etraf qursagi 4 nov sumukden 1 dos 2 qarga 2 kurek 2korpucuk sumuyunden ibaretdir Asagi etraf bir nov iki canaq sumuyunden teskil olunmusdur Arxa etraf ezeleleri daha yaxsi inkisaf etmisdir Hezm sistemi Alt dodagin uc hissesine birlesen dil qidanin tutulmasinda istirak edir Tupurcek vezileri inkisaf edir Bagirsaq ifrazat ve cinsiyyet orqanlarinin axacaqlari klokaya acilir Coxalma ve inkisafi Yazda coxalir Yalniz erkek ferdlerde basda olan rezanatorlar cutlesme zamani sesi guclendirir Mayalanma su muhitinde gedir metamarfozla inkisaf edir Yetkin ferd Qislama dovru Kuruleme surfe comcequyruq Comcequyruqun baliga oxsar elametlerine aiddir qelseme teneffusu ikikamerali urek urekden venoz qanin kecmesi bir qan dovrani yan xett orqanin olmasiGol qurbagasinin ferdi inkisafi zamani qan dovrani ve ureyindeki qulaqciqlarin sayi artib sonra deyismez qalir Tesnifat RedakteZirehsizler yarimsinfi Quyruqsuzlar 2100 e yaxin nov daxildir Quyruqlular Salamandralar tritonlar ve s 280 e yaxin novu var Ayaqsizlar Yegane ayaqsizlar fesilesi var ve bura 60 nov daxildir Xarici kecidler Redakte 1 Arxivlesdirilib 2017 05 16 at the Wayback MachineIstinadlar Redakte Amphibian Species of the World Baza dannyh amfibij Darrel Frost and The American Museum of Natural History Klass Zemnovodnye ili Amfibii obshaya harakteristika Geologiya terminlerinin izahli lugeti Baki Nafta Press 2006 Sehifelerin sayi 679 Menbe https az wikipedia org w index php title Suda quruda yasayanlar amp oldid 5836046, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
