Altındağ — türk, altay və monqol mifologiyalarında müqəddəs dağ. "Qızıl dağ" mənasını verir. Müxtəlif türk dillərində Altantav, Altantağ, Altuntah, Altantak və Altaytav olaraq da deyilər. Monqol Altanavla və ya Altanula olaraq bilinir. Bozdağ (Boztav, Pustak, Pustag) və Tazdağ (Tastav, Taztağ, Dazdağ) sözləri yenə bu dağı xarakterizə etmək üçün və ya eyni mənalı olaraq istifadə edilər.
Xüsusiyyətləri
Altay dağlarının simvolləşmiş formasıdır. Səmada tapılar. Türk yurdunun və dövlətinin genişliyini nəzər alıcılığını təmsil edir. Burada doqquz Tanrı yaşayır. Zirvesinde isə Altan Xan vardır. Tanrı Ülgən'in taxtı burada iştirak edər. Qızıl, türk mədəniyyətində xaqanlıq (imperiya) simvoludur. Qızıl mədəni padşahı, gümüş mədəni vəziri, tunc mədəni isə xalqı işarələr. Altay dağları Türklər üçün o qədər böyük bir əhəmiyyətə malikdir ki, qohum qövmlərdən ayırmaq üçün ikitərəfli bir sınflandırma edilir və Ural mənşəli qohumluq və dilləri ilə Altay mənşəli qohumluq və dilləri deyə ayrılarlar. Ural dağları da Ugor mənşəli qövmlər üçün eyni əhəmiyyəti daşıyır. Tas Tav (Kal Dağ) adı verilən bir yerin Tanrılar Yurdu hesab edildiyi nəzərə alınarsa bu sifətin Altandağ'ı xarakterizə etməkdə istifadə edildiyi deyilə bilər.
Bir-birinin davamı şəklində olan mifoloji dağların ən əhəmiyyətli üç dənəsi bu şəkildədir:
Altındağ: Göy üzündedir. Doqquz küləyin kəsişdiyi yerdə başlayır.
Dəmirdağ: Yer üzündedir. Doqquz çayın qovuşduğu yerdədir.
Baqırdağ: Yer altındadır. Doqquz yeraltı dənizinin birləşdiyi yerdədir.
Altın dirək
Altındağ bəzən Altındirek (Altanterek, Altuntirek, Altaytereg) olaraq da deyilər. "Qızıl direk" mənasını verir. Altındirek bir göy dirəyidir. Göyün yuxarı qatlarına qədər yüksələr. Alt hissəsi (dünyada qalan hissəsi) Dəmirdirek olaraq da bilinər. Uluqayın ilə iəlaqəlidir. Terek sözü ağac mənası da daşıyır. Çadırın orta direyine (Bagan/Bağana) benzetilir. Altındirek (Altınqazıx və ya Dəmirqazıx) yəni Qütb Ulduzu ilə də əlaqəlidir.
Sümər dağı
Sümər Dağı — Türk, altay və monqol mifologiyasında tanrılar dağı. Monqolca Sumbur (Sumur) Dağı olaraq da bilinər. Suro dağı da deyilir. Altandağ ilə əlaqəli bir anlayışdır. Altandağı xarakterizə üçün və ya bəzən də eyni olaraq da istifadə edilər. Tanrıların yaşadığı bir dağdır. Yeddi böyük tanrının yaşadığı yer olaraq qəbul edilir. "Yeddi Quday" əmrlərində olan "Yayuçı"larla birlikdə bu dağda yaşayarlar. Bir altaylının duasında bu ifadələr iştirak etməkdədir:
Sümər ulan tayqam!
(Sümər qırmızı dağım!)
Süd kölum, Sümər tayqam,
(Süd gölüm, Sümər dağım,)
Altın yarqı perzin,
(Qızıl mühakiməsini versin,)
Agar pajım amır etkey!
(Ağ başımı əsən etsin!)
Etimologiya
Altan: Altın/Altan/Altay sözləri (Al) kökündən törəmişdir və işıldama, parıldamak, değerlilik mənalarına gəlir. Hətta söz kökündə iştirak edən Al sözcüyü belə köhnə Türkçede qızıl deməkdir. Monqolcada Alt sözü yenə qızıl deməkdir.
Sümər: (Sum) kökündən törəmişdir. Süme/Suma sözü köhnə altayca və monqolcada şaman mənası daşıyır. Xalxa ləhcəsində Sum, Buryatcada Hum, Dagur dilində Sum olaraq iştirak edər. Monqur dilində isə Semen şəklində ifadə edilər. Süm/Sim kökü türkcə, monqol və tunguscada eyni zamanda kölgə, naməlumluq, bulanıqlıq ifadə edər.
Suro: (Sür/Sur) kökündən törəmişdir. Sürmək, davam etmək kökündən gəlir. Eyni zamanda iz, işarə deməkdir. Zaman və davamlılıq mənaları vardır. Monqol və tungus dillərində atəş ifadə edər. Heybət, idarəçilik, komandirlik mənaları olduğu da göstərilir. Sür isə yenə monqolcada əfəndi mənası daşıyır və Sürdeh isə qorxu bildirir.
Mənbə
Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)
altındağ, mifologiya, altındağ, türk, altay, monqol, mifologiyalarında, müqəddəs, dağ, qızıl, dağ, mənasını, verir, müxtəlif, türk, dillərində, altantav, altantağ, altuntah, altantak, altaytav, olaraq, deyilər, monqol, altanavla, altanula, olaraq, bilinir, boz. Altindag turk altay ve monqol mifologiyalarinda muqeddes dag Qizil dag menasini verir Muxtelif turk dillerinde Altantav Altantag Altuntah Altantak ve Altaytav olaraq da deyiler Monqol Altanavla ve ya Altanula olaraq bilinir Bozdag Boztav Pustak Pustag ve Tazdag Tastav Taztag Dazdag sozleri yene bu dagi xarakterize etmek ucun ve ya eyni menali olaraq istifade ediler Mundericat 1 Xususiyyetleri 2 Altin direk 3 Sumer dagi 4 Etimologiya 5 Menbe 6 Hemcinin baxXususiyyetleri RedakteAltay daglarinin simvollesmis formasidir Semada tapilar Turk yurdunun ve dovletinin genisliyini nezer aliciligini temsil edir Burada doqquz Tanri yasayir Zirvesinde ise Altan Xan vardir Tanri Ulgen in taxti burada istirak eder Qizil turk medeniyyetinde xaqanliq imperiya simvoludur Qizil medeni padsahi gumus medeni veziri tunc medeni ise xalqi isareler Altay daglari Turkler ucun o qeder boyuk bir ehemiyyete malikdir ki qohum qovmlerden ayirmaq ucun ikiterefli bir sinflandirma edilir ve Ural menseli qohumluq ve dilleri ile Altay menseli qohumluq ve dilleri deye ayrilarlar Ural daglari da Ugor menseli qovmler ucun eyni ehemiyyeti dasiyir Tas Tav Kal Dag adi verilen bir yerin Tanrilar Yurdu hesab edildiyi nezere alinarsa bu sifetin Altandag i xarakterize etmekde istifade edildiyi deyile biler Bir birinin davami seklinde olan mifoloji daglarin en ehemiyyetli uc denesi bu sekildedir Altindag Goy uzundedir Doqquz kuleyin kesisdiyi yerde baslayir Demirdag Yer uzundedir Doqquz cayin qovusdugu yerdedir Baqirdag Yer altindadir Doqquz yeralti denizinin birlesdiyi yerdedir Altin direk RedakteAltindag bezen Altindirek Altanterek Altuntirek Altaytereg olaraq da deyiler Qizil direk menasini verir Altindirek bir goy direyidir Goyun yuxari qatlarina qeder yukseler Alt hissesi dunyada qalan hissesi Demirdirek olaraq da biliner Uluqayin ile ielaqelidir Terek sozu agac menasi da dasiyir Cadirin orta direyine Bagan Bagana benzetilir Altindirek Altinqazix ve ya Demirqazix yeni Qutb Ulduzu ile de elaqelidir Sumer dagi RedakteSumer Dagi Turk altay ve monqol mifologiyasinda tanrilar dagi Monqolca Sumbur Sumur Dagi olaraq da biliner Suro dagi da deyilir Altandag ile elaqeli bir anlayisdir Altandagi xarakterize ucun ve ya bezen de eyni olaraq da istifade ediler Tanrilarin yasadigi bir dagdir Yeddi boyuk tanrinin yasadigi yer olaraq qebul edilir Yeddi Quday emrlerinde olan Yayuci larla birlikde bu dagda yasayarlar Bir altaylinin duasinda bu ifadeler istirak etmekdedir Sumer ulan tayqam Sumer qirmizi dagim dd Sud kolum Sumer tayqam Sud golum Sumer dagim dd Altin yarqi perzin Qizil muhakimesini versin dd Agar pajim amir etkey Ag basimi esen etsin dd Etimologiya RedakteAltan Altin Altan Altay sozleri Al kokunden toremisdir ve isildama parildamak degerlilik menalarina gelir Hetta soz kokunde istirak eden Al sozcuyu bele kohne Turkcede qizil demekdir Monqolcada Alt sozu yene qizil demekdir Sumer Sum kokunden toremisdir Sume Suma sozu kohne altayca ve monqolcada saman menasi dasiyir Xalxa lehcesinde Sum Buryatcada Hum Dagur dilinde Sum olaraq istirak eder Monqur dilinde ise Semen seklinde ifade ediler Sum Sim koku turkce monqol ve tunguscada eyni zamanda kolge namelumluq bulaniqliq ifade eder Suro Sur Sur kokunden toremisdir Surmek davam etmek kokunden gelir Eyni zamanda iz isare demekdir Zaman ve davamliliq menalari vardir Monqol ve tungus dillerinde ates ifade eder Heybet idarecilik komandirlik menalari oldugu da gosterilir Sur ise yene monqolcada efendi menasi dasiyir ve Surdeh ise qorxu bildirir Menbe RedakteTurk Efsane Sozluyu Deniz Qaraqurd Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 turk Hemcinin bax RedakteBaqirdag Demirdag Menbe https az wikipedia org w index php title Altindag mifologiya amp oldid 6113124, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
